روابط اجتماعی و اخلاق از دیدگاه حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روان‌شناسی تربیتی دانشگاه بوعلی‌سینا

2 کارشناسی ارشد فلسفۀ تعلیم و تربیت

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی روابط اجتماعی و اخلاق از دیدگاه نهج­‌البلاغه انجام شده که به روش اسنادی (کتابخانه­‌ای) و با بهره­‌گیری از نهج­‌البلاغه بوده است. برای این کار از ابزار فیش­‌برداری به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. یافته‌­ها حاکی از آن است که از دیدگاه امام علی(ع) در هر جامعه آدمیان در عین استقلال، هویت و روح جمعی دارند و اصالت هم با فرد است و هم با جمع. در چشم­‌انداز علی(ع) انسان در هر شرایطی مسئول است و هیچ­گاه انسان را شرطی شرایط تلقی نمی­‌نماید. اهداف مهم تربیت اجتماعی مورد تأکید در نهج­‌البلاغه ایجاد و پرورش روحیۀ اخوت و برادری و تفاهم و همدلی در بین افراد اجتماع و پرهیز از اختلاف و تفرقه است. جامعۀ سالم از دیدگاه امام(ع) مبتنی بر تبیین کارکردی پویانگرانه و تفسیرگرایانه بوده و در این میان معیارهای مطلوبی برای برقراری روابط اجتماعی معرفی نموده است. یکی از این مسائل در خصوص اخلاق معاشرت با دیگران است که حضرت در مورد هدیه دادن، خوب همنشینی کردن، ارتباط و پیوند با خویشاوندان فراوان تأکید دارد. در خصوص توجه به همسایه و همچنین یتیم‌­نوازی آنان نیز تأکید فراوان دارد و در هیچ شرایطی آن وظیفه را فراموش نمی­‌کند. بنابراین با توجه به بیانات گهربار امام علی(ع) در خصوص اخلاق و اجتماع نتیجه­‌گیری می­شود که باید در کنار توجه به ویژگی­‌های فردی هر انسان به شرایط اجتماعی او هم نگاه ژرف داشت و می‌­توان با سرلوحه قرار دادن پیام و رفتار آن امام همام، جامعه را به سمت سعادت و محبت هدایت کرد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Social relations and ethics in the viewpoint of Imam Ali in Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • hossein mohagheghi 1
  • saeed sabahatanvar 2
چکیده [English]

This study aimed to identify standards of social relations from the viewpoints of Nahj al-Balagha -Ali was a documentary (library) is enjoying, has been Nahj al-Balagha. The findings suggest that the point of view of Ali in any human society at the same independence, identity and community spirit and authenticity of both the individual and the sum In Outlook Ali people in all circumstances be responsible for and does not constitute conditions of the human condition. Emphasized the important goals of social education in the spirit of brotherhood and develop understanding and empathy between individuals and society is avoiding discord and division. When did you see him healthy society based on the explanation and interpretation of realistic-looking dynamic and desirable criteria for social relationships among these is introduced. One of these issues about the ethics socialize with others that give him the good company of a relationship transplantation with numerous relatives and neighbors insisted also on considering the emphasis was particularly orphans, their hospitality and in any case it does not forget his duty. He also forgive others, do you not love Allah to forgive you and forgive. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • social relations
  • social ethics
  • Nahj-ol-Balagha
  • Ali
  • Ethics
-      قرآن کریم.
-      آیتی، عبدالمجید. (1391). ترجمه نهج­البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم.
-      دشتی، محمد. (1383). ترجمه نهج­البلاغه. قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین، چاپ بیست و چهارم.
-      امام خمینى. (بی­تا). ولایت‌فقیه (حکومت اسلامی).تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(س)، چاپ ششم. 1376.
-      باقری، خسرو. (1384). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (جلد 2). تهران: انتشارات مدرسه.
-      باقری، شهلا. (1384). «جامعه مطلوب از دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع)». تاریخ شیعه­شناسی. 12، 213-230.
-      تنهایی؛ حسین ابوالحسن. (1384). جامعه­شناسی عرفانی در اندیشه عرفای مسلمان. تهران: نشر بهمن برنا.
-      جعفری، زهرا و یارمحمدی واصل، مصیب (1395). «رهیافت هایی ازمهارتهای زندگی در نهج­البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه. سال چهارم. شماره پانزدهم، 116-99.
-      جعفری، محمدتقی. (1360). ترجمه و تفسیر نهج­البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-      جورداق، جرج. (بی‌تا). امام علی(علیه‌السلام) صدای عدالت انسانیت. ترجمه سید هادی خسروشاهی. مؤسسه مطبوعاتی فراهانی، 1344 ش.
-      خمینی، روح‌الله. (بی­تا). تحریرالوسیله. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-      دهخدا، علی­اکبر. (1341). لغت­نامه. تهران: انتشارات دانشکده ادبیات دانشگاه تهران.
-      رحیمیان بوگر، اسحق. (1392). «مطالعه اثربخشی آموزه­های نهج­البلاغه بر ارتقای سلامت روان دانشجویان». فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه. 1(1): 75-84.
-      محققی، حسین و یعقوبی، ابوالقاسم. (1389). التزام عملی، آموزه­های اسلامی و بهداشت روانی، مقالات پنجمین همایش بهداشت روانی دانشجویان سال پنجم، اردیبهشت.
-      محمدقاسمی، حمید. (1387). جلوه­هایی از هنر تصویر آفرینی در نهج­البلاغه. تهران شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-      مروتی، سهراب و رضایی، زهرا. (1392). «شاخص­های ارتباط مطلوب مردم با زمامدار در نهج­البلاغه»، پژوهشنامه نهج­البلاغه. 1(1)، 25-37.
-      مصدقیان، حسین‌علی. (1387). «بسترهای اخلاق اجتماعی از دیدگاه نهج­البلاغه». مجله اخلاق. شماره 12، 6-21.
-      مطهری، مرتضی. (1370). سیری در نهج­البلاغه. تهران: انتشارات صدرا.
-    وصالی، سعید. (1385). «دیدگاه اجتماعی حکمت­های نهج­البلاغه». فصلنامه پژوهشی و اطلاع­رسانی نهج­البلاغه، ویژه علوم اجتماعی. شماره 15 و 16، 27-15.
-      یعقوبی، ابوالقاسم؛ محققی، حسین؛ چگینی، علی‌اصغر و محمدزاده، سروه. (1393). «رابطه بین دلبستگی، تغذیه با شیر مادر و شیوه از شیرگرفتن کودک با سبک‌های ارتباطی و اعتماد بین فردی در بزرگسالی». مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام. 22(1)، 16-24.
-      یوسف­زاده، محمدرضا. (1395). «تبیین جایگاه و اصول رفتار اقتصادی مطلوب از دیدگاه امام علی(ع)». فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه. 4(16)، 3-13.
-       Shechtman, Z.; Levy, M. and Leich Ten Tritt, J. (2005). “Impact of life skills traiting on teachers perceived environment and self efficiency”. Journal of Educational Research. 98: 144-154.
-       Foreard, M. J. C. & Seligman, M. E. P. (2012). “Seeing the glass half full: A review of the causes and consequences of optimism”. Critiques Psychologies, 18(2): 107-120.
-       Sentaneet, P. and Lismann, H. J. (1999). “The challenge of qualitative content analysis”. Public Opinion Quarterly. 16: 631-642.