استعاره های جهتی نهج البلاغه از بعد شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

چکیده

یکی از مهم­ترین پدیده­های مورد بررسی در رویکرد­های نوین زبان­شناسی، صنعت استعـاره است که بر پـایـه­ی دیدگاه­های تازه، نه تنها ابزاری زیبایی­شناسی بلکه به­عنوان ابزاری فرا­زبانی که نظام مفهومی انسان را شکل و به اندیشه، رفتار و زبان او جهت می­دهد، شناخته می­شود. بر این اساس، استعاره بخش گسترده­ای از ارتباط­های گفتاری ما را تشکیل می­دهد به­گونه­ای که نمود آن را در زندگی روزمره و تجارب خویش می­توانیم ببینیم. استعاره­های جهتی با بخشیدن جهت­های مکانی به مفاهیم، میان آن­ها پیوند ایجاد می­کنند؛ این جهت­های مکانی از یک سو ریشه در تجربیات ما دارند و از دیگر سو، به نظام مفهومی ما، هارمونی و زیبایی می­بخشند. با بررسی استعاره­های جهتی بالا و پایین، درون و بیرون، مرکزی و حاشیه­ای، روشن می­شود که نقش اندیشه­ی انسان در ترسیم یک نوع فضای هندسی در این­گونه استعاره­ها، پُر­رنگ است.
    زبان به­کار رفته در متون دینی به­علت سر و کار داشتن زیاد با مفاهیم انتزاعی، حوزه­ی مناسبی را برای بــررسی گونه­های استعاره فراهم می­کند؛ اگرچه زبان، جامعه و دوره­ای که نهج­البلاغه در آن آفریده شده و تا چند سده پس از آن، بیشتر مجال ظهور تشبیه بوده است تا استعاره. در جستار پیش­رو پس از تعریف استعاره و بر­شمردن مهم­ترین تفاوت­های دو نگاه سنتی و نوین به این آرایه، به بررسی بعد جهتیِ برخی از استعاره­های شناختی نهج­البلاغه پرداخته شده است. در استعاره­های نهج­البلاغه معمولاً جهت­های مرکز، درون و بالا نسبت به جهت­های حاشیه­ای، بیرون و پایین، اندیشه یا ارزش برتری را آینگی می­کنند. این نوع نگاه به استعاره­های نهج­البلاغه ما را در شناخت بهتر هدف گوینده و ایده­ی فکری او، نوع مخاطب، موقعیت ایراد سخن و سازگاری یا نا­سازگاری موسیقایی عبارت استعاری با مدلول آن و... یاری می­رساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Orientational Metaphors in Nahj-albalagha: A Cognitive Perspective

نویسندگان [English]

  • hossein imanian 1
  • zohreh naderi 2
چکیده [English]

Metaphor is a very important area of study in modern approaches to linguistics. According to new theories, metaphor is not just a feature of poetic discourse, but a metalinguistic tool shaping and structuring the man’s conceptual system and guiding his mind, behavior and language.  Conceptual metaphors are a prominent feature of out day-to- day communication. Directional metaphors link concepts through cross-domain mapping. Such directions are not arbitrary, but are rootd in our physical experiences and harmonize our conceptual system. In this study, the examination of directional metaphors of “up”, “down”, “in”, “out”, “center”, “margin” will make it clear that our cognition may conceptualize the mentioned concepts in new ways. Concerned with abstract concepts, the language of religion is a good area of study for examining the metaphors and creating more concrete concepts (source domains) for a better understanding of these religious texts. Reviewing the important differences between the traditional and modern approaches to translation,  the present study examines the directional metaphors in Nahj- Al-balagha. It seems that the “center”, “up”, and “in” metaphors in Nahj-Al- Balagha are more valuable than their opposite directions. Taking a directional approach to  Nahj-Al- Balagha will lead to a better understanding of  Imam Ali’s metaphorical statements. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • metaphor
  • traditional and modern approaches to metaphor
  • Orientational metaphor
  • Nahj - Al-Balagha