الگوی ارتباطات خردمندانه سازمانی براساس حکمت‌های نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

چکیده

ارتباطات یکی از گسترده‌­ترین، مهم­ترین و پیچیده‌­ترین جنبه‌­های اجتماعی زندگی انسان است. ارتباطات سازمانی مسئله مهمی در سازمان­‌ها است و مهم­ترین وظیفه هر مدیر، توسعه سیستم ارتباطات سازمانی اثربخش است. به تجربه ثابت شده‌­است که اگر ارتباطات صحیحی در سازمان برقرار نباشد، گردش امور مختل شده و کارها آشفته می­‌شوند. عاملی که می‌­تواند گره­‌گشای این مسئله باشد تا بتواند به فرد و سازمان یاری رساند، بنابر فرمایشات حضرت علی(ع) خرد است. ارتباطات درصورتی‌که توأم با خردورزی باشد، می­‌تواند در اثربخشی تعاملات فردی، گروهی و سازمانی مفید واقع شود. به همین منظور در این پژوهش مبحث ارتباطات خردمندانه مورد بررسی قرار می­‌گیرد. این پژوهش برحسب نوع داده‌­ها، کیفی و برحسب هدف، پژوهشی اکتشافی و برحسب رویکرد، استقرایی است. در این تحقیق از روش اسنادی و مطالعه نظری و از بین راهبردهای متنوع پژوهش کیفی، از راهبرد تحلیل مضمون استفاده می‌­شود. با بررسی و مطالعه دقیق حکمت­‌های نهج‌­البلاغه، 282 مضمون پایه استخراج و از ترکیب و مقایسه مستمر مضامین پایه و براساس قرابت مفهومی و معنایی، 43 مضمون سازمان­‌دهنده و بعد از بررسی مضامین سازمان‌­دهنده از لحاظ محتوا و ماهیت و با توجه به ادبیات و پیشینه حوزه ارتباطات، 6 مضمون فراگیر(پیشران­‌های ارتباطی فردی، پیشران‌­های ارتباطی جمعی، بازدارنده‌­های ارتباطی، اولویت‌­سازهای ارتباطی، خردمندسازهای ارتباطی و پیامدها) به دست آمد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Model of wisely organizational communication based on sayings of Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hakkak 1
  • Hamid Hosseinzadeh Nikouie 2
1 Professor, Department of Management, Faculty of Management and Economics, Lorestan University, Khorramabad, Iran
2 PhD student in Public Administration, Department of Management, Faculty of Management and Economics, Lorestan University, Khorramabad, Iran
چکیده [English]

Communication is one of the most extensive, important and complex social aspects of human life. Organizational communication is an important issue in organizations and the most important task of every manager is to develop an effective organizational communication system. It has been proved by experience that if correct communication is not established in the organization, the flow of activities and processes is disrupted and actions are not performed correctly. The factor that can solve this problem so that it can help the individual and the organization, according to the Valuable words of Ameer al-Momineen Ali bn Abi-Talib (peace be upon him), is wisdom. Communication, if combined with wisdom, can be useful in the effectiveness of individual, group and organizational interactions. For this purpose, in this research, the topic of wisely organizational communication is investigated. This research is qualitative in terms of data type, exploratory in terms of purpose, and inductive in terms of approach. In this research, documentary method and theoretical study are used, and among the various strategies of qualitative research, thematic analysis strategy is used. By carefully examining and studying the sayings of Nahj al-Balagha, 282 basic themes were extracted and from the continuous combination and comparison of basic themes and based on conceptual and semantic affinity, 43 organizing themes and after examining the organizing themes in terms of content and nature and According to the literature and the background of the field of communication, 6 global themes (individual communication catalyst, collective communication catalyst, communication barriers, communication priority makers, communication wisdom makers and consequences) were obtained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali(pbuh)
  • Nahj al-Balagha
  • communication
  • organizational communication
  • wisely communication

مراجع

  • آثاری، حامد و همایون، محمدهادی (1400). از تراکنش صمیمیت و مودت در اجتماع منزلی تا ارتباطات اثربخش در اجتماع مدنی. دوفصلنامه دین و ارتباطات، دوره 28، شماره 60، 375-403.
  • ابراهیمی، اسماء، نظری، علی­محمد و حسنی، جعفر (1396). آسیب­شناسی روانی از منظر قرآن: تحلیل مضمون. نشریه اسلام و سلامت، دوره 2، شماره 3 و 4، 15-24.
  • ارزانی، حبیب‌رضا و اهتمام، حامد (1394). الگوی ارتباطات میان­فرهنگی مسلمانان با مسیحیان در قرآن کریم. نشریه الهیات تطبیقی، دوره 6، شماره 14، 89-106.
  • اسکندری، کریم و نقی‌پورفر، ولی‌اله. (1393). نقش ارتباطات و مهارت‌های ارتباطی در دوران حکومت حضرت علی(ع). فصلنامه پژوهشنامه علوی، دوره 5، شماره 10، 1-18.
  • الوانی، مهدی (1395). مدیریت عمومی. چاپ 54. تهران: نی.
  • امیری، علی‌نقی، معتمد، محمدجواد و زارعی متین، حسن (1401). تبیین جایگاه ارتباطات در ساختار نظریه انگیزه خدمت­رسانی عمومی مبتنی بر نهج­البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه، دوره 10، شماره 38، 27-52.
  • بای، روح­اله و بای، فاطمه (1390). روان­شناسی روابط انسانی ارتباط کارآمد در خانواده و اجتماع(مفاهیم، رویکردها و کاربردها). چاپ اول. تهران: دانژه.
  • برکو، ری ام و ولوین، آندرو دی و ولوین، دارلین آر (1378). مدیریت ارتباطات: فردی و عمومی. ترجمه سید محمد اعرابی و داود ایزدی. چاپ اول. تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
  • بود، فرانسیس (1379). روابط انسانی. چاپ اول. ترجمه محمدحسین سروری، تهران: عابد.
  • بهادری، آتنا (1398). تحلیل مضمون عهدنامه امیرالمومنین علی(ع) با مالک اشتر. فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دوره 7، شماره 28، 57-77.
  • پناهی، بلال (1398). ارزیابی نقش شفافیت سازمانی بر تعارضات سازمانی با میانجی­گری ارتباطات سازمانی اثربخش(مورد مطالعه: سازمان آب منطقه­ای آذربایجان شرقی). نشریه مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 7، شماره 4، 38-25.
  • جعفری، مصطفی، اخوان، پیمان، ضرغامی، حمیدرضا و سبزی­کاران، اسماعیل (1390). عوامل انگیزشی ارتباطات اثربخش در سازمان­های دانش­محور. نشریه پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، دوره 3، شماره 1، 141-165.
  • حکاک، محمد، جعفری، میثم و ویشلقی، مهدیه (1399). واکاوی استراتژی سکوت براساس آموزه­های نهج‌البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه علوی، دوره 11، شماره 2، 1-24.
  • خاکپور، حسین، خانی، عاطفه و زینبی، هادی (1400). تحلیل رویکرد ارتباطات امام باقر(ع) با فرقه زیدیه (با بهره­گیری از روش تحلیل گفتمان روایی پدام(PDAM). دوفصلنامه دین و ارتباطات، دوره 28، شماره 59، 119-144.
  • خانی، داوود، مهرآیین، محمد، شیرازی، علی و پویا، علیرضا (1399). پدیدارنگاری ارتباطات میان فردی مباین اخلاق، در تضییع استعدادهای سازمان. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، دوره 15، شماره 3، 65-74.
  • دامغانیان، حسین، رستگار، عباسعلی و یزدانی زیارت، محمد (1397). طراحی و تبیین مدل شایستگی در ارتباطات بین فردی سازمانی. فصلنامه مطالعات مدیریت(بهبود و تحول)، دوره 27، شماره 88، 143-174.
  • درخشان، مریم، نصرالهی، بیتا و باقری، فریبرز (1401). نقش واسطه­ای خودکارآمدی در رابطه بین انعطاف‌پذیری روان­شناختی با خردمندی در دانشجویان. فصلنامه سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، دوره 6، شماره 1، 294-302.
  • رحیمی، عماد، رفیعی هنر، حمید و خیراللهی، مهدی (1400). رابطه خردمندی و حسادت با واسطه­گری عزت‌نفس: یک تحلیل مسیر. نشریه اخلاق وحیانی، دوره 9، شماره 20، 291-321.
  • رضائیان، علی (1392). مبانی سازمان و مدیریت، چاپ شانزدهم. تهران: سمت.
  • رضائیان، علی، نظافتی، نوید، اوتارخانی، علی و المسوری، خالد. (1398). طراحی و تبیین مدل سنجش خرد سازمانی. پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، دوره 11، شماره 35، 117-142.
  • سررشته­داری، محمد، پورکیانی، محمد و امامی، فرشاد. (1398). تدوین مدل راهبردی وفاداری مشتریان با رویکرد تحلیل مضمون. نشریه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، دوره 18، شماره 45، 1-20.
  • سروری مجد، علی و پیمان فرهنگی، بنفشه. (1392). نقش هدایت­گری امام در شکل­گیری جامعه آرمانی با تکیه بر آیات و روایات. فصلنامه سراج منیر، شماره 13، 129-152.
  • سعیدمهدوی، اکرم­السادات، ستاری اردبیلی، فرزاد، خیراندیش، محمد، ابراهیم­پور، حبیب و میرزایی دریانی، شهرام (1400). طراحی و روان­سنجی مقیاس سنجش خردمندی عملی مدیریتی در بیمارستان­های وزارت بهداشت ایران. نشریه سلامت و بهداشت، دوره 12، شماره 4، 540-548.
  • شجری، مجتبی، اصغری صارم، علی و صمدی، عباس. (1400). مفهوم­پردازی سکته سازمانی(پیشایندها، مصادیق و پسایندها). نشریه مدیریت دولتی، دوره 13، شماره 1، 77-102.
  • شمسیان، میثم، نیرومند، لیلا، تاجیک اسماعیلی، سمیه و هاشم زهی، نوروز (1399). تبیین و تحلیل عوامل فرهنگی مؤثر در تعارض ارتباطات میان­فردی(مورد مطالعه: کارکنان دیوان عدالت اداری استان تهران). نشریه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 13، شماره 1، 199-215.
  • صمدزاده زارع، محمد، گنجی‌نیا، حسین و آزاده دل، محمدرضا. (1400). طراحی مدل ارتباطات سازمانی مبتنی بر فرهنگ سازمانی اخلاق­مدار. نشریه اخلاق در علوم و فناوری، دوره 17، شماره 5، 172-178.
  • صمدی، عباس و کیوان، نادیا. (1392). بررسی نقش هوش هیجانی مدیران در برقراری ارتباطات اثربخش(مورد مطالعه مدیران شعب بانک ملت در شهر تهران). نشریه مدیریت دولتی، دوره 5، شماره 1، 129-148.
  • عابدی جعفری، حسن، تسلیمی، محمدسعید، فقیهی، ابوالحسن و شیخ­زاده، محمد. (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی. نشریه اندیشه مدیریت راهبردی، دوره 5، شماره 10، 151-198.
  • عبدالرحیمی، محمد (1396). عقل و کارکردهاى آن در آموزه­هاى اسلامى با تأکید بر کلام حضرت على(ع). نشریه بصیرت و تربیت اسلامی، دوره 14، شماره 43، 9-51.
  • عصاره، مریم (1391). خردمندانه زندگی کنیم(آموخته­ای از کلام امام علی(ع))، چاپ اول. دزفول: اهورا قلم.
  • علی‌پور، ابوالحسن، دهباشی، مهدی و مرادخانی، علی (1401). بررسی مقایسه­ای خرد کیهانی در اندیشه غرب و تفکر اسلامی با تمرکز بر نظرات هگل و ملاصدرا. فصلنامه سبک زندگی با محوریت سلامت، دوره 6، شماره 2، 656-674.
  • علی­زاده، مهدی و محمودپور، مرتضی (1397). تأثیر ارتباطات سازمانی اثربخش بر پیاده­سازی معماری مدیریت منابع انسانی با نقش میانجی سبک رهبری. فصلنامه مدیریت منابع در نیروی انتظامی، دوره 6، شماره 3، 217-246.
  • غضنفری، احمد و مزروعی، حسین (1394). بررسی عوامل مؤثر بر اثربخشی ارتباطات سازمانی در یک سازمان دولتی. نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 13، شماره 2، 581-599.
  • غفوری‌فر، محمد، حسینی، علیرضا و قصابی، مهناز (1400). بازتاب ارتباطات غیرکلامی در خطبه­های نهج­البلاغه. دوفصلنامه دین و ارتباطات، دوره 28، شماره 60، 405-433.
  • فاطمی نسب، سید عزت‌اله و محمودزاده، ابراهیم (1396). بررسی تأثیر ارتباطات سازمانی بر تسهیم دانش در شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، دوره 1، شماره 1، 109-72.
  • فتحی، ابراهیم (1399). الگوی هنجاری ارتباطات انسانی در اندیشه‌ آیت‌ا... جوادی آملی. دوفصلنامه دین و ارتباطات، دوره 27، شماره 57، 285-417.
  • فتحی، فاطمه، سبک­رو، مهدی و پورعزت، علی‌اصغر (1401). تدوین مضامین فراگیر اخلاقی در فرایندهای مدیریت منابع انسانی براساس رهنمودهای امام علی(ع). نشریه مدیریت اسلامی، دوره 30، شماره 1، 11-33.
  • کردنوقابی، رسول، دلفان بیرانوند، آرزو و عربلو، زینب (1394). دیدگاه سالمندان در مورد خرد و مؤلفه‌های آن: روانشناسی خرد. نشریه روان­شناسی پیری، دوره 1، شماره 3، 157-167.
  • کردنوقابی، رسول، کرمی، نسا، دلفان بیرانوند، آرزو و نظری، نجمه. (1396). بررسی تطبیقی ویژگی­های رفتار خردمندانه در شخصیت زال بر اساس مدل سه بعدی خرد آردلت. فصلنامه ادبیات تطبیقی، دوره 6، شماره 1، 1-30.
  • کرمی، مرتضی، شریعتی، سید صدرالدین و اسماعیلی، معصومه (1392). بررسی اصول روابط بین­فردی براساس آموزه­های اخلاقی- اجتماعی سوره حجرات و مدل­یابی محتوایی از این آموزه­ها. فصلنامه روان‌­شناسی تربیتی، دوره 9، شماره 29، 135-173.
  • کوپرز، وندلین و گانلوگسون، اولن (1399). یادگیری خرد: دیدگاه‌ها در مورد خردمندسازی آموزش کسب‌وکار و مدیریت. ترجمه طهمورث آقاجانی هشجین، زهرا جوانی و بهزاد شوقی، چاپ اول. تهران: راز نهان.
  • کیخا، احمد (1400). تحلیل مضمون مؤلفه‌های بودجه­ریزی عملکرد محور در دانشگاه. نشریه مدیریت دولتی، دوره 13، شماره 4، 706-737.
  • لوتانز، فرد (1374). رفتار سازمانی. ترجمه غلامعلی سرمد. چاپ اول. تهران: بانک مرکزی جمهوری اسلامی.
  • لیتل جان، استیفن. (1384). نظریه­های ارتباطات. ترجمه سید مرتضی نوربخش و سید اکبر میرحسینی. چاپ اول. تهران: جنگل.
  • محققی، حسین و صحابت انور، سعید (1396). روابط اجتماعی و اخلاق از دیدگاه حضرت علی(ع) در نهج­البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه، دوره 5، شماره 18، 15-31.
  • محمودی، سیروس (1397). بررسی تحلیلی مبانی اسلامی خردورزی به‌عنوان یک هدف تربیتی. نشریه تربیت و بصیرت اسلامی، دوره 15، شماره 46، 87-100.
  • مرادی، مرتضی، حفیظی، پری و توره، ناصر. (1394). رابطه اصول اخلاقی با ارتباطات اثربخش سازمانی. نشریه اخلاق در علوم و فناوری، دوره 10، شماره 2، 29-39.
  • مزروعی، حسین، بازرگانی، محمد، غضنفری، احمد و فرهی بوزنجانی، برزو. (1388). ارائه الگوی ارتباطات سازمانی برای یک سازمان نظامی. فصلنامه پژوهش­های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دوره 2، شماره 1، 66-51.
  • موحد، فریناز، ابوالمعالی الحسینی، خدیجه و باقری، خدیجه. (1400). بررسی مقایسه­ای معیارشناسی خردمندی در روایات اهل بیت- علیهم‌السلام- با دستاوردهای روانشناختی. دوفصلنامه علمی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، دوره 9، شماره 16، 57-84.
  • موسی‌زاده، شیرین (1389). ارتباطات میان­فردی. ماهنامه علمی تخصصی انجمن روابط عمومی ایران، شماره 75، 42-45.
  • مهدی‌زاده، سجاد (1394). الگوی ارتباطات انسانی مطلوب در فرهنگ اسلامی. دوفصلنامه دین و سیاست فرهنگی، شماره 5، 101-122.
  • میرسپاسی، ناصر و اعتباریان، اکبر (1394). اصلاح و تحول در نظام اداری ایران براساس الگوی توازن قدرت. چاپ اول. تهران: میر.
  • میکائیلی، نیلوفر، اسرافیلی، هاجر و بشرپور، سجاد (1398). طراحی و آزمون الگوی علی رابطه بین سبک زندگی اسلامی، خردمندی و هوش اخلاقی با گرایش به رفتار پرخطر: نقش واسطه­ای بهزیستی روان­شناختی. نشریه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، دوره 9، شماره 1، 81-100.
  • نانوایی، ناهید و نوروز­زاده، احد (1400). تحلیل اثر ارتباطات اثربخش سازمانی بر تعادل کار و زندگی با نقش میانجی آسیب­های شغلی در بیمارستان سبلان تأمین اجتماعی اردبیل. نشریه مدیریت بهداشت و درمان، دوره 12، شماره 1، 79-69.
  • نوری، اعظم. (1392). خردورزی در سیره حضرت زینب(س). پژوهشنامه مطالعات اسلامی زنان و خانواده، دوره 1، شماره 1، 1-15.
  • هاشمی، سهیلا (1393). بررسی سبک­های هویت و تعهد دانشجویان براساس الگوی ساخت هویت بروزنسکی و رابطه آن با خردمندی در فرآیند حل مسئله. نشریه مطالعات روان­شناختی، دوره 10، شماره 1، 109-136.
  • هاشمی، صدیقه سادات و احمدی، حسن (1401). الگوی مهارت­های ارتباطی فرماندهان در تعامل اثربخش با سربازان وظیفه. فصلنامه پژوهش­های مدیریت انتظامی، دوره 17، شماره 1، 39-69.
  • هویدا، رضا، چوپانی، حیدر، خوران، عبداله و غلام‌زاده، حجت‌اله (1394). نقش ارتباطات سازمانی اثربخش و اعتماد سازمانی در توسعه و بهبود نوآوری سازمانی مدارس. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره 5، شماره 2، 117-146.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 11، شماره 43
پاییز 1402
آذر 1402

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار