کارکرد حوزه مبدأ تجارت در مفهوم سازی استعاری در قرآن کریم و نهج‌البلاغه بر اساس زبان‌شناسی شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

استعاره مفهومی ابزار مناسبی برای درک بهتر و دقیق­تر مفاهیم انتزاعی و ازجمله مفاهیم دینی است. حوزه مبدأ "تجارت" یکی از حوزه­‌های پرکاربرد در قرآن کریم و نهج‌­البلاغه است که برای تولید استعاره‌های ساختاری در مفهوم‌سازی مفاهیم انتزاعی اسلامی به کار گرفته شده است. هدف از پژوهش حاضر که بر اساس رویکرد زبان‌شناسی شناختی انجام‌شده است، آن است که کارکرد استعاری تجارت به‌عنوان حوزه مبدأ در مفهوم‌سازی استعاری از مفاهیمی چون زندگی، جهاد، انفاق، دنیاگرایی، آخرت‌گرایی و گرایش به حلال یا حرام ارزیابی شود تا تصویر واقعی این مفاهیم در دیدگاه اسلامی بهتر و عمیق‌­تر شناخته شود. نتایج این پژوهش نشان داد که عبارات زبانی استعاری­ با حوزه مبدأ تجارت در قرآن و نهج‌البلاغه بسیار گسترده و متنوع است و از این مفهوم‌سازی تصوری و حسی در اشکال و تناظرات متنوع برای تبیین و تصویر مفاهیمی چون ایمان، جهاد، آخرت، دنیا، تقوا، انفاق، عبادت استفاده شده است. ضمناً در این موارد تفکر و دیدگاه علوی مطابق با قرآن است؛ اما تنوع استعارت و تناظرات آن در قرآن کریم گسترده‌­تر و بیشتر است و از تناظر "از دست دادن اصل سرمایه تجاری با ارزش وجود و شخصیت انسان" نیز فراوان بهره برده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The function of the field of origin of trade in metaphorical conceptualization in the Holy Quran and Nahj al-Balagha based on cognitive linguistics

نویسندگان [English]

  • Morteza Ghaemi 1
  • Akhtar Zolfaghari 2
1 Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities, Bo Ali Sina University, Hamadan, Iran
2 PhD student of Arabic language and literature, Faculty of Humanities, Bo Ali Sina University, Hamadan, Iran
چکیده [English]

The purpose of the current research, which was carried out using a cognitive linguistic method, is to evaluate the metaphorical function of business as a source field in the metaphorical conceptualization of concepts such as life, jihad, worldliness, hereafterism, and tendency towards halal or haram so that the real image of these concepts in the Islamic perspective can be better and more deeply understood. The results of this research showed that metaphorical language expressions with the origin of trade in the Qur'an and Nahj al-Balaghah are very wide and diverse, and this conceptualization of imagination and sense in various forms and correspondences has been used to explain and depict concepts such as faith, jihad, the afterlife, and the world, piety, charity, and worship. In addition, in these cases, Alevi's thinking and viewpoint is in accordance with the Quran, but the variety of metaphors and its correspondences in the Holy Quran is wider and more.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive linguistics
  • conceptual metaphor
  • business
  • the Quran
  • Nahj-Balagha

مراجع

  • قرآن کریم.
  • دشتی، محمد (1391)‌. ترجمه نهج البلاغه،  قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمومنین(ع).
  • آلوسى، محمودبن‌عبدالله (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
  • افراشی، آزیتا و حسامی، تورج (1392). استعاره­های مفهومی در یک طبقه­بندی جدید با تکیه بر نمونه­هایی از زبان­های فارسی و اسپانیایی. پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، سال سوم، شماره 5، 146-161.
  • انصاریان، حسین (1383). ترجمه قرآن. مترجم حسین انصاریان، چاپ 1، قم: بی­نا.
  • بحرانی، ابن میثم (1389). شرح نهج­البلاغه. مترجم محمدصادق عارف و همکاران، چاپ دوم، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • بن دحمان، عمر (2015). نظریة الاستعارة التصوریة و الخطاب الادبی، رویی للنشر و التوزیع، ط 1، جامعة تیزی وزو، الجزایر.
  • بوعمامة، عبدالغانی (2019). رسالة الاستعارة التصوریة فی ضوء اللسانیات العرفنیة، جامعة 8 مای، کلیة الآداب و اللغات. قسم اللغة و الادب العربی. الجزایر.
  • البوعمرانی، محمد الصالح (2009). دراسات نظریة و تطبیقیة فی علم الدلالة العرفانی، ط 1، دار نهی، صفاقص، تونس.
  • الحراصی، عبدالله (2009). دراسات فی الاستعارة المفهومیة، موسسة عمان، عمان.
  • دباغ، حسین (1393). مجاز در حقیقت؛ ورود استعاره­ها در علم؛ تهران: هرمس.
  • راسخ مهند، محمد (1389). بررسی معانی حروف اضافه مکانی فرهنگ سخن بر اساس معنی­شناسی شناختی. ادب­پژوهی، شماره 14، 49-66.
  • شهبازی، علی‌اصغر، و شیخی، علی‌رضا (1400). تحلیل شناختی اقسام طرحواره­های تصوری امثال در نهج‌البلاغه، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دوره 9، شماره 35، 19-35. 22084/NAHJ.2021.23986.2643DOI:
  • صفوی، کورش (1384). فرهنگ توصیفی معنی­شناسی؛ تهران: فرهنگ معاصر.
  • طباطبایی، محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  • طبرسى، فضل بن حسن (بی­تا). ترجمه تفسیر مجمع البیان؛ تهران: فراهانى.
  • --------------- (1372). مجمع‌ البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصر خسرو.
  • عاملى، ابراهیم (1360). تفسیر عاملى. تهران: کتابفروشى صدوق.
  • فتوحی، محمود (1392). سبک­شناسی: نظریه­ها، رویکردها و روش­ها؛ تهران: سخن.
  • فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • قرائتى، محسن (1388). تفسیر نور؛ تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن.
  • کاظمی نجف آبادی، سمیه(1399).بررسی استعاره­های هستی­شناختی حوزه مفهومی قلب در نهج البلاغه، فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، دوره 8، شماره 32، 1-19. 22084/NAHJ.2020.22327.2519DOI:
  • کوچش، زلتن (1393). مقدمه­ای کاربردی بر استعاره؛ مترجم شیرین پورابراهیم؛ تهران: سمت.
  • -------- (1394). استعاره در فرهنگ؛ جهانی­ها و تنوع؛ مترجم نیکتا انتظام؛ تهران: سیاهرود.
  • لیکاف، جورج و جانسون، مارک (1394). استعاره­هایی که با آن زندگی می­کنیم؛ مترجم شیرین پورابراهیم؛ تهران: علم.
  • لیکاف، جورج (1383). نظریه معاصر استعاره. مجموعه مقالات استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی­آفرینی با همکاری گروه مترجمان؛ به کوشش فرهاد ساسانی؛ تهران: سوره مهر.
  • مصطفی، ابراهیم و الزملاء (1386). المعجم الوسیط. تهران: نشر باقری.
  • مکارم شیرازى، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • ------------- (1387). شرح نهج­البلاغه. قم: نشر تبیان.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 11، شماره 41
بهار 1402
خرداد 1402
صفحه 1-23

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار