محیط‌زیست و لزوم حفظ آن از منظر قرآن و نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم ایران

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم،‌ایران

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم،‌ دانشگاه آزاد اسلامی،‌ قم، ایران

چکیده

ازجمله موضوعات مهم و ارزشمندی که در آموزه‌های قرآنی و فرهنگ گفتاری و نوشتاری امیر مؤمنان حضرت علی(ع) انعکاس یافته است مباحث مربوط به محیط‌زیست است. بی‌توجهی و سهل‌انگاری نسبت به محیط‌زیست و تخریب منابع طبیعی تأثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر سلامت جسم و روح افراد جامعه دارد زیبایی‌های موجود در طبیعت ازجمله مظاهر قدرت و زیبایی خداوند است که توجه و تدبر در آنها موجبات نزدیکی و شناخت و معرفت خالق هستی را برای‌ آحاد جامعه فراهم می‌کند. در چنین رویکردی انسان خداباور درصدد این است که با عمل به آموزه‌های قرآن کریم و سخنان گهربار ائمه‌ طاهرین(ع) در حفظ و پاسداری از محیط‌زیست کوشا باشد. پژوهش حاضر بر آن است که با استفاده از آیات نورانی قرآنی کریم و سخنان گهربار امام علی(ع) در نهج‌البلاغه به مسئله حفظ محیط‌زیست و اهمیت و نقش آن در تعالی انسان خداباور بپردازد. از مهمترین رهیافت‌های پژوهش این است که هم در آموزه‌های قرآنی و هم در حکمت­‌های انسان‌­ساز امیر مؤمنان (ع) موارد فراوانی در جهت هدایت و تشویق انسان به حفاظت از محیط‌زیست به‌عنوان مکانی برای تعالی و رشد آدمی به چشم می‌خورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Environment and the need to preserve it from the perspective of Quran and Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • Alireza Almasvandi 1
  • Ahmad Morad khani 2
  • seysd hasan abedinian 3
1 Ph.D. student of Quran and Hadith Sciences, Qom branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]

Among the important and valuable topics reflected in the Quranic teachings and the spoken and written culture of the Commander of the Faithful Hazrat Ali (AS) are the topics related to the environment. Indifference and negligence towards the environment and the destruction of natural resources have a direct and indirect effect on the health of the body and soul of the people of the society. The beauty in nature is one of the manifestations of the power and beauty of God, and attention to and thoughtfulness in them lead to closeness and recognition. It provides the knowledge of the Creator to the members of the society. In such an approach, a God-believing person is someone who is diligent in preserving and protecting the environment by following the teachings of the Holy Quran and the precious words of the Imams (AS). The present study aims to deal with the issue of preserving the environment and its importance and role in the exaltation of the God-believing person by using the holy verses of the Quran and the precious words of Imam Ali (a.s.) in Nahj al-Balaigha. One of the most important approaches of the research is that both in the Quranic teachings and in the promoting words of wisdom by Amir al-Mo’menin, there are many instructions to guide and encourage people to protect the environment as a place for human excellence and growth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'an
  • Nahj al-Balagha
  • God-believing environment
  • Believing ethics
  • belief in the Day of Resurrection
  • قرآن کریم.
  • ابن‌أبی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله (1363). شرح نهج‌البلاغه، چاپ اول، قم: کتابخانة آیت الله مرعشی نجفی.
  • بولتن (بی تاریخ). سایت خبری افغانستان، مؤسسه فرهنگی بشارت، سال دوم، شماره 19، 7.
  • ترکاشوند، سینا، صالحی، اکبر، و کشاورز، سوسن (1398). تبیین سیرة تربیتی امام علی (ع) جهت ارائة الگویی برای سبک زندگی اسلامی- ایرانی. فصلنامة پژوهشنامة نهج‌البلاغه، سال هفتم، شماره 28، 39-56. 10.22084/NAHJ.2019.18042.2194:DOI
  • تقی‌زاده انصاری، مصطفی (بی‌تا). حقوق محیط زیست در ایران، تهران: مرکز انتشارات علمی فرهنگی.
  • جوادی آملی، عبدالله (1384)، تفسیر تسنیم، چاپ اول، قم: اسراء.
  • حسینی دشتی، سید مصطفی (1386). معارف و معاریف، تهران: انتشارات فرهنگی هنری.
  • دشتی، محمد (1387). ترجمه نهج‌البلاغه، قم: دارالفکر.
  • رفیعا، مریم، و ساطع، نفیسه (1394). تأثیر باور دینی در نحوه برخورد با محیط زیست. انسان و محیط زیست، دورة 13، شمارة 3، 89-104.
  • صادق‌پور، طیبه (1386). کرامت انسان در قرآن، بینات (موسسة معارف اسلامی امام رضا (علیه‌السلام))، شمارة 53، 51-67.
  • صدوق، ابی جعفر محمّد بن علی بن الحسین بن بابویه القمّی (1391). المقنع، قم: موسسة الهادی.
  • عترت‌دوست، محمد، فتاحی‌زاده، فتحیه، و کیانی، فاطمه (1400). ترسیم نقشه‌ی راه نجات و سعادت انسان­ها در خطبة غرّاء امام علی، فصلنامه پژوهشنامة نهج‌البلاغه، سال نهم، شماره 36، 39-59. 22084/NAHJ.2022.23747.2622DOI:
  • فهری، سید احمد (1362). طلب و اردة امام خمینی، مرکز انتشارات علمی فرهنگی.
  • کیس، الکساندر (1379). حقوق محیط زیست، ترجمه محمدحسن حبیبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • گوستاولوبن (1996). تمدن اسلام و عرب، تهران: انتشارات علمی.
  • الماسوندی، علیرضا، مرادخانی، احمد و عابدیان، سید حسن (1401). نقش اعتقادات در حفظ محیط زیست از دیدگاه قرآن، مجلة نامة الهیات، سال 15، شمارة 50، 32-45.
  • مجلسی، محمد حسین (بی­تا). بحارالأنوار، قم: دارالکتب العلمیة.
  • محمدی، طاهره و اذانی، مهری (1396). نگرش و اهمیت اسلام به محیط زیست، مجله مطالعات علوم زیستی و زیست فناوری، شمارة 9، دوره سوم، 41-59.
  • محمدی ری شهری، محمد (بی­تا). میزان الحکمة، تهران: سخن.
  • معین، محمد (1379). فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
  • مغنیه، محمد جواد (1424). التفسیر الکاشف، چاپ اول، قم: دار الکتاب الإسلامی.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1382). النکاح، قم: انتشارات امام علی (ع).
  • نقی‌زاده، محمد (1382). جهان‌بینی و حفاظت محیط زیست، نامه فرهنگستان علوم، شمارة 22، 145-183.
  • نوری، میرزا حسین (1365). مستدرک الوسائل، چاپ اول، قم: آل‌البیت.