واکاوی نقش بازی‌های زن در مفهوم‌سازی‌های امام علی(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

بررسی خطبه‌­ها و نامه­‌های نهج‌البلاغه نشانگر این است که امام علی علیه‌السلام افزون بر صدور حکم در خصوص زن، در فرایند انتقال معنا، برای ترسیم مفاهیم متعدد ذهنی خود از شخصیت زن و ویژگی­‌های وی کمک گرفته است و کوشیده در گفتمان­‌های خود به پشتوانۀ دخالت­‌دهیِ آن شخصیت در حوزه معنایی مبدأ، مفاهیم مورد نظر خود را در حوزه معنایی مقصد عینیت‌­بخشی و باورپذیر نماید و مخاطب خود را نسبت به ایده­‌ها و باورهای خود متقاعد سازد. در پرتو دخالت‌­دهی زن در فرایند معناسازی و تصویرسازی­‌های ادبی به واسطة آن شخصیت، پژوهش حاضر می­‌کوشد با رویکرد کیفی و روش توصیفی – تحلیلی به شناسایی، استخراج و تحلیل آن دسته از پاره‌­گفت‌­هایی بپردازد که سخنور در خطبه­‌ها و نامه­‌های خود برای تصویرسازی مفاهیم ذهنی خود از وی و ویژگی‌­های او بهره گرفته است. از نتایج این تحقیق آن است که صاحب گفتمان در فرایند یادشده، به‌قصد تغییر موقعیت فکری و عاطفی مخاطب، از شخصیت زن و صفات مرتبط با وی استفاده کرده است. دیگر اینکه زن در نمونه‌­های مورد مطالعه، بیشتر در فضای تیره دخالت داده شده و بار سنگین کنش­‌های منفی دیگران را بر دوش می‌­کشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the role of women's games in the conceptualizations of Imam Ali (AS)

نویسنده [English]

  • Ali Najafi ivaki
Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, Kashan University, Kashan, Iran
چکیده [English]

The examination of sermons and letters in Nahj al-Balagha indicates that Imam Ali (peace be upon him), in addition to issuing rulings regarding women, utilized various means to depict his mental concepts of the personality of women and their characteristics in the process of conveying meaning. He endeavored in his discourse to substantiate the involvement of women in the realm of origin, making his intended concepts more tangible and believable in the realm of destination, and persuading his audience regarding his ideas and beliefs. In light of women's involvement in the process of meaning-making and literary imagery through that character, this research aims to qualitatively identify, extract, and analyze those fragments of discourse in which the speaker employed them for the visualization of his mental concepts and the depiction of their attributes in his sermons and letters. The findings indicate that the discourse holder, in the aforementioned process, employed the character of women and related qualities to bring about a change in the intellectual and emotional state of the audience. Furthermore, women in the examined samples have been predominantly involved in dark spaces bearing the heavy burden of negative actions by others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagha
  • Imam Ali (As)
  • Woman
  • Imagery
  • Semantic domain
  • Believability
  • قرآن کریم.
  • ابن‌ابی‌الحدید (۱۹۸۷). شرح نهج‌البلاغه. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، الطبعة الأولی، بیروت: دارالجیل.
  • ابن‌اثیر، علی‌بن‌محمد (1385). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر.
  • ابن‌منظور، محمد بن مکرم‏ (1414). لسان‌العرب. الطبعة الثالثة، بیروت: دار صادر.
  • بحرانی، کمال‌الدین میثم بن علی بن میثم (1375). شرح نهج‌البلاغه. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
  • الجاحظ، أبو عثمان عمر بن بحر (1948). الحیوان. التحقیق: عبدالسلام هارون، القاهرة: مکتبة مصطفی البابی الحلبی.
  • جرجانی، عبد القاهر (1983). أسرار البلاغة. الطبعة الثالثة، بیروت: دار المسیرة.
  • ----------- (1992). دلائل الإعجاز. تحقیق: محمود محمد شاکر، مصر: دار المدنی.
  • حبنّکه المیدانی، عبدالرحمن حسن (1996). البلاغة العربیة أسُسها وعلومها وفنونها. المجلدان، دمشق: دار القلم و بیروت: الدار الشامیه.
  • دخیل، علی‌محمد (2003). شرح نهج‌البلاغه. الطبعة الأولی، بیروت: دار المرتضی.
  • دشتی، محمد‌ (۱۳۷۹). ترجمة نهج‌البلاغه. قم: چاپخانه بهمن.
  • راوندی، سعیدبن‌هبة الله (1406). منهاج‌البراعة. قم: مکتبة آیة‌الله العظمی المرعشی النجفی.
  • طبری آملی، محمدبن جریر (۱۳۹۴). تاریخ طبری «تاریخ الرسل و المملوک». مترجم: ابوالقاسم پاینده، بی‌جا: اساطیر.
  • الطیبی، حسین بن محمد (۱۹۸۷). التبیان فی علم المعانی و البدیع و البیان. الطبعة الأولی، بی‌جا: عالم الکتب:‌ مکتبة النهضة العربیة.
  • -عصفور، جابر (1980). الصورة الفنیة فی التراث النقدی والبلاغی. القاهرة: دار المعارف.
  • مغنیه، محمدجواد (1979). فی ظلال نهج‌البلاغه. الطبعة الثالثة، بیروت: دارالعلم للملایین.
  • مکارم شیرازی، ‌ناصر (1383). پیام امام امیرالمؤمنین(ع). تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  • نجفی ایوکی، علی، حسین­پور، معصومه، و جعفری­نژاد، صدیقه (1394). گونه­های نزاهت در نهج البلاغه، فصلنامه پژوهشنامه نهج­‌البلاغه، دوره 3، شماره 12، 109-128.
  • نجفی ایوکی، علی، و کدخدایی، مرضیه سادات (1400). مفهوم­سازیِ کار بیهوده و تصویرسازی از بیهوده­کاران در نهج البلاغه، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال نهم، شماره 36، 83-99. DOI: 10.22084/NAHJ.2022.24099.2650
  • الهاشمی الخوئی، حبیب‌الله (د.ت). منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغة. تصحیح: السید ابراهیم المیانجی؛ د.ط، طهران: مکتبة الإسلامیة.
  • یعقوب، امیل بدیع (1383). موسوعة النحو و الصرف و الإعراب. تهران: انتشارات استقلال.