بررسی میزان انطباق تفسیرهای نهج‌البلاغه با مراحل معناسازی در نظریه آمیختگی مفهومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه طلوع مهر، قم، ایران

چکیده

استعاره مفهومی از مهمترین مفاهیم معناشناختی موجود در کتاب دینی گرانبهایی مانند نهج‌البلاغه محسوب می‌شود، اما فهم استعاره نمی‌تواند همة جوانب معناشناختی را آشکار سازد. در برخی فرازها، تحلیل استعاره‌های مفهومی نمی‌تواند از حد خاصی فراتر رود و محدود شدن به استعاره‌های مفهومی باعث پوشیده ماندن بخش عمده‌ای از مفاهیم می‌شود. در پژوهش حاضر، به بررسی وجود یا عدم انطباق تفسیرهای موجود از نهج‌البلاغه با مراحل معناسازی و چارچوب‌های نظریة آمیختگی مفهومی (فوکونیه و ترنر، 2002، 1998) پرداخته می‌شود. این پژوهش از نوع توصیفی و روش آن تحلیل محتوا است. از حجم حکمت‌های نهج‌البلاغه به روش نمونه‌گیری احتمالی طبقه‌بندی‌شده و با تخمین شخصی برآورد حجم نمونه حدود ده درصد به‌عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در حکمت‌های مورد بررسی از تمام انواع آمیختگی مفهومی استفاده شده است و با بکارگیری سه مرحله ترکیب، تکمیل‌سازی و گسترش در این حکمت‌ها می‌توان به معنایی نوپدید دست یافت که هدف کلی آن خلق مقیاسی در سطح انسان است تا از این طریق مفاهیم ربوبی برای او قابل درک شوند. در بیشتر نمونه‌های ارائه شده استفاده از توانایی خلاق بشری برای بیان مفاهیم انتزاعی از طریق مفاهیم عینی و ملموس در فضاهای مختلف کاملاً روشن است. در ترجمه‌ها و شرح‌های نهج‌البلاغه نیز شکل‌گیری فضاهای آمیخته متفاوت در ذهن مفسران و مترجمان مختلف قابل‌مشاهده است. شاید با بررسی ترجمه‌های مختلف بتوان گفت که گوناگونی بسیار زیاد ترجمه‌ها و شرح‌ها نتیجه فضاهای گوناگونی است که در ذهن مفسران و مترجمان مختلف ایجادشده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Degree of Conformity Between the Interpretations of Nahj al-Balagha and the Stages of Meaning Construction in the Conceptual Blending

نویسنده [English]

  • Ali Akbar Arjmand Rad
Assistant Professor, Department of English Translation, Faculty of Humanities, Toloue Mehr University, Qom, Iran
چکیده [English]

To study a valuable religious text such as Nahj al-Balagha, understanding conceptual metaphor can be very important, but cannot reveal all aspects. The current research aims to investigate the existence or non-existence of the compatibility between the existing interpretations of Nahj al-Balagheh and the stages of meaning construction in conceptual blending theory (Fauconnier and Turner, 2002, 1998). This research is descriptive and its method is content analysis. The sample size of about ten percent was examined by stratified probability sampling method and with personal estimation. The findings show that in the translations and explanations of Nahj al-Balagha, the formation of different blending spaces in the minds of different commentators and translators can be seen. Examining different translations, it can be stated that probably the great variety of translations and explanations is the result of different spaces that have been created in the minds of different commentators and translators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive semantics
  • conceptual blending
  • mental spaces
  • sayings of Nahj al-Balagha
  • commentary

مراجع

  • ابن‌ابی‌الحدید (1400). جلوه تاریخ در شرح نهج‌البلاغه، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی.
  • ادیبی‌مهر، محمد (1386). تحلیل ارکان استعاره‏های پیچیدة نهج‏البلاغه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • برکت، بهزاد، و اردبیلی، لیلا (1391). نقد و بررسی نظریة تلفیق مفهومی در تبیین فرایند ساخت معنا در ذهن. فصلنامه ذهن، شماره 49، 53-71.
  • برکت، بهزاد، روشن، بلقیس، محمد­ابراهیمی، زینب، و اردبیلی، لیلا (1391). روایت‌شناسی شناختی (کاربست نظریۀ آمیختگی مفهومی بر قصه‌های عامیانة ایرانی). فصلنامه ادب پژوهی، 6(21)، 9-32. DOR:1001.1.17358027.1391.6.21.1.3
  • دشتی، محمد (1379). ترجمه نهج‌البلاغه. قم: نشر مشهور.
  • روشن، بلقیس، و اردبیلی، لیلا (1392). مقدمه­ای بر معناشناسی شناختی. تهران: نشر علم.
  • زینلی، رضا، موسوی بفروئی، سید محمد، و زارع زردینی، احمد (1401). تحلیل معناشناسی واژه «قرآن» در خطبه ۸۹۱ نهج‌البلاغه بر اساس نظریه آمیختگی. فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، شماره 93 ، 31-55. DOI:22084/NAHJ.2023.26863.2856
  • شیخ­احمدی، سروه (1388). ساختار استعاری حکمت‌های نهج‌البلاغه، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه پیام نور.
  • صادقی، لیلا (1392). ادغام نوشتار و تصویر در متون ادبی بر اساس نظریه ادغام مفهومی. فصلنامه جستارهای زبان، 4(3) (پیاپی 15)، 75-103.
  • صالح، صبحی (1370). فرهنگ نهج‌البلاغه. ترجمه مصطفی رحیمی نیا، تهران: نشر اسلامی.
  • فیض‌الاسلام اصفهانی، علی‌نقی (1379). ترجمه و شرح نهج‌البلاغه. تهران: موسسه چاپ و نشر تألیفات فیض‌الاسلام.
  • قائمی، مرتضی، مسبوق، مهدی، و بیات، حسین (1390). بررسی تصویر استعاری دنیا در خطبه‌­های نهج­البلاغه. مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث، 8(15)، 109-140. DOI:22051/TQH.2011.3386
  • مکارم­شیرازی، ناصر (1379). پیام امام امیرالمؤمنین (ع). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • نورمحمدی، مهتاب، آقاگل‌زاده، فردوس، و گلفام، ارسلان (1391). تحلیل مفهومی استعاره‌های نهج‌البلاغه (رویکرد زبان‌شناختی). مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 22، 155-192. DOR:1001.1.23456361.1433.8.22.7.5
  • Coulson, S., & Oakley, T. (2000). Blending basics. Cognitive Linguistics, 11(3/4), 96-175. DOI:1515/cogl.2001.014
  • Evans, V., & Green (eds.), M. (2006). Cognitive Linguistics: An Introduction. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
  • Fauconnier, G. (1994). Mental Spaces. New York: Cambridge University Press. [Originally Published (1995). Cambridge: MIT Press.
  • Fauconnier, G. (1997). Mappings in Thought and Language, Cambridge University Press.
  • Fauconnier, G., & Turner, M. (1998). Conceptual Integration Networks. Cognitive Science, 22(2), 133-187. DOI:https://doi.org/10.1016/S0364-0213(99)80038-X
  • Fauconnier, G., & Turner, M. (1998). Principles of conceptual integration. In J.P.Koenig (Ed.). Discourse and cognition. Stanford, CA: CSLI Publications. 283-296.
  • Fauconnier, G., & Turner, M. (2002). The Way We Think.Conceptual Blending and the Mind's Hidden Complexities. N. Y.: Basic Books.
  • Glebkin, V. (2013). A Critical View on Conceptual Blending Theory. In M. Knauff, M. Pauen, N. Sebanz, & I. Wachsmuth (Eds.), Proceedings of the 35th Annual Conference of the Cognitive Science Society (p. 2404-2409). Austin, TX: Cognitive Science Society.
  • Joy, A., Sherry, J., & Deschenes, J. (2009). Conceptual Blending in Advertising. Journal of Business Research. No. 62, 39-40. DOI:1016/j.jbusres.2007.11.015
  • Pereira, F. C., & A. Cardoso (2002). Conceptual Blending and the Quest for the Holy Creative, Proceedings of the 2nd Workshop on Creative Systems: Approaches to Creativity in AI and Cognitive Science, ECAI 2002, Lyon, France.
  • Van Heerden, C. (2008). Intertextuality Reinterpreted: A cognitive Linguistics Approach with Specific Reference to Conceptual Blending, for the degree of MASTER OF ARTS in the subject Linguistics at the University of South Africa.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار