تبیین و نقد معیارهای رهبری از دیدگاه ‌مجاهدین خلق با تأکید بر خطبههای 17 و 207 نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد رشته نهج البلاغه، دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران

چکیده

نهج‌البلاغه به‌رغم جایگاه والا در امر بلاغت، مضامین سیاسی‌ـ‌اجتماعی سرشاری دارد؛ ازهمین‌رو مورد توجه احزاب سیاسی و تشکل‌های اجتماعی بوده است. در کنار بهره‌های سودمند و بهینه از این اثر، با برداشت‌های ناصوابی مواجهیم که برخی گروه‌ها جهت تحقق آمال خود بدان تمسک می‌جستند. سازمان ‌مجاهدین خلق ـ‌موسوم به منافقین‌ـ یکی از آنهاست که گرچه در بادی امر تصور می‌شود مراجعه‌ای به نهج‌البلاغه نداشته‌اند؛ اما مروری بر گفته‌ها و نوشته‌های اعضای این سازمان، خلاف آن را نشان می‌دهد. روی‌آورد منافقین به سخنان امیرالمؤمنین(ع)، کاملا هدفمند و برای تحکیم مبانی ایدئولوژیک به‌ویژه در مسائل سیاسی ‌ـ ‌اجتماعی بوده است. مسأله اصلی این نوشتار که به روش توصیفی تحلیلی سامان یافته، استخراج معیارهای رهبر و بایسته‌های رهبری از منظر ‌مجاهدین خلق در تمسک به آموزه‌های نهج‌البلاغه به­ویژه خطبه‌های 17 و 207 بوده است. در پایان، عیوب روشی و محتوایی آنان ذیل دو محور کلی تفسیر به ‌رأی و عصری‌اندیشی به نقد گرفته شده است؛ امری که باعث شده بود اسیر ایدئولوژی‌های خود بویژه مبانی مارکسیستی شوند. این مطالعه نشان می‌دهد چنانچه ضوابط لازم در فهم نهج‌ا‌‌لبلاغه لحاظ نشود و از سنت شروح فاصله گیرد، تا چه اندازه می‌تواند برداشت‌های ناصوابی را به‌دنبال داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis and Critique of Leadership Criteria from the Point of View of The People's Mojahedin with Emphasis on Sermons 17 and 207 Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • Reza Karimi 1
  • Yahya Mirhoseini 2
1 Master of Nahj al Balagha, Meybod University, Meybod, Iran
2 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Meybod University, Meybod, Iran
چکیده [English]

Nahj al-Balagha has a high position in the field of rhetoric, but besides that, it has a lot of political and social themes. Along with the beneficial and optimal benefits of this work, we are faced with incorrect perceptions that some groups rely on to achieve their aspirations. The People's Mojahedin Organization - known as the Monafighin - is one of them. Although in the beginning, it is thought that they did not refer to Nahj al-Balagha, but a review of the statements and writings of the members of the organization shows the opposite. The approach of the Monafighin to the words of Amir al-Mo'menin was completely purposeful aiming to strengthen the ideological foundations, especially in political issues. In this article, which is organized by descriptive-analytical method, impressions and citations of this group to sermons 17 and 207 are examined, which often focuses on the competence and performance of revolutionary leaders and the resistance of the masses. Finally, their methodological and content defects have been criticized under the two general axes of eisegesis and modernism. This study shows that if the necessary criteria are not considered in Nahj al-Balagha understanding, to what extent can the wrong interpretation be followed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagha
  • Leadership criteria
  • People's Mojahedin/ Monafighin
  • Understand
  • critique

مراجع

-         نهج‌البلاغه.
-         آشوری، داریوش. (1387). دانشنامه سیاسی. تهران: انتشارات مروارید.
-         ابن‌ابی‌الحدید. (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغة. قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.
-         ابن‌میثم ‌بحرانی، میثم‌بن‌علی. (1375). شرح نهج‌البلاغه. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامى.
-         احمدی‌ روحانی، حسین. (1384). سازمان ‌مجاهدین ‌خلق. تهران: مرکز اسناد ‌انقلاب اسلامی.
-         اسفندیاری، محمد. (1380). «از نهج‌البلاغه اول تا نهج‌البلاغه دوم». گلستان قرآن. شماره 96، 44-59.
-         اکبری‌جدی، صابر. (1392). جریان‌شناسی مطالعات قرآنی سدة اخیر در ایران با تأکید بر جریان التقاط. دانشگاه معارف‌اسلامی.
-         ‌انقلاب اسلامی و سازمان ‌مجاهدین ‌خلق ‌ایران. (1381). تهران: موسسة قدر ولایت.
-         «به‌خدا سوگند که روابط موجود را حتماً و بی‌هیچ تردیدی دگرگون خواهم ساخت». (1358). نشریه مجاهد، شمارة 6، 1-9.
-         بهرامی، قدرت‌اله. (1391). سازمان ‌مجاهدین ‌خلق (منافقین). قم: زمزم هدایت.
-         بیانیة مجاهدین خلق ‌ایران دربارة رفراندم و انتظارات مرحله‌ای از جمهوری ‌اسلامی. (بی‌تا). تهران: سازمان ‌مجاهدین ‌خلق ‌ایران.
-         پاکتچی، احمد. (1379). «اصلاح‌طلبی». دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی. به کوشش موسوی بجنوردی، تهران: انتشارات دائرة المعارف.
-         تکامل. (بی‌تا). تهران: انتشارات سازمان ‌مجاهدین ‌خلق ‌ایران.
-         جعفری، محمدمهدی. (1380). پرتوی از نهج‌البلاغه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
-         جعفریان، رسول. (1369). مروری بر زمینه‌های فکری التقاط جدید در ایران. تهران: سازمان ‌تبلیغات‌ اسلامی.
-         -----------. (1386). جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران سال‌های 1357-1320. قم: نشر مورخ.
-         حقیقت، سید صادق. (1394). روش‌شناسی علوم سیاسی. قم: دانشگاه مفید.
-         خیابانی، موسی و هانی‌الحسن. (بی‌تا). سخنرانی موسی خیابانی و هانی ‌الحسن. قم: جنبش ملی‌ مجاهدین قم.
-         راستگو، علی‌اکبر. (1384). ‌مجاهدین خلق در آیینة تاریخ. تهران: مرکز اسناد ‌انقلاب اسلامی.
-         راوندى، قطب‌الدین. (1409). الخرائج و الجرائح، قم: مؤسسة امام مهدی(عج).
-         رضایی، احمد. (بی‌تا). راه حسین. بی‌جا: بی‌نا.
-         رهبری و انقلاب [دیدگاه‌های ایدئولوژیک ‌مجاهدین خلق]. (بی‌تا). بی‌جا: بی‌نا.
-         رهنمودهایی دربارة مطالعه و تفسیر قرآن از دیدگاه مجاهدین [چگونه قرآن بیاموزیم]. (بی‌تا). تهران: سازمان ‌مجاهدین ‌خلق ‌ایران.
-         جمعی از پژوهشگران. (1395). سازمان‌ ‌مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
-         شرح تأسیس و تاریخچة وقایع سازمان ‌مجاهدین ‌خلق ‌ایران از سال ۱۳۴۴ تا سال ۱۳۵۰. (۱۳۵۸). تهران: سازمان ‌مجاهدین ‌خلق ‌ایران.
-         شکرزاده، حسن. (1388). خشت‌ کج (سازمان‌‌ مجاهدین خلق از آغاز تا پایان). تهران: مجتمع فرهنگی آیت‌الله‌بهشتی.
-         شناخت. (بی‌تا). تهران: سازمان‌ مجاهدین‌ خلق‌ ایران.
-         صدرشیرازی، محمدعلی. (1392). عملیات مرصاد و سرنوشت منافقین. تهران: مرکز اسناد ‌انقلاب اسلامی.
-         طبرسی، احمدبن‌علی. (1403ق). الاحتجاج. مشهد: نشر مرتضی.
-         علوی، سید محمدصادق. (1379). بررسی مشی ‌چریکی در ایران. تهران: مرکز اسناد ‌انقلاب اسلامی.
-         کامور بخشایش، جواد. (1386). نامی که ماند (بازجستی در زندگی و مبارزات شهید سید کاظم ‌ذوالانوار). تهران: سورة مهر.
-         کریمی، احمدرضا. (1384). شرح تاریخچة سازمان ‌مجاهدین ‌خلق ‌ایران و مواضع آن. تهران: مرکز اسناد ‌انقلاب اسلامی.
-         گسلر، آنتوان. (1390). اسیر در زنجیر دروغ. تهران: مؤسسة جام‌جم.
-         مدرس‌وحید، احمد. (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغه. بی‌جا: بی‌نا.
-         مطهری، مرتضی. (1382). ده گفتار. تهران: صدرا.
-         معیارهای ‌صلاحیت رهبری از دیدگاه علی(ع). (1359). تهران: سازمان ‌مجاهدین ‌خلق ‌ایران.
-         مغنیه، محمدجواد. (1387). در سایه‌سار نهج‌البلاغه. قم: دارالکتاب الاسلامی.
-         مفهوم‌ صلاحیت از دیدگاه علی(ع). (1359). تهران: انجمن دانشجویان مسلمان مجتمع تکنولوژی انقلاب.
-         «مفهوم‌ صلاحیت از دیدگاه علی(ع)». (1358). نشریة مجاهد. ج 1. ش 24، 1-9.  
-         ----------. (1358). نشریة مجاهد. ج 2. ش 25، 1-9.  
-         ----------. (1358). نشریة مجاهد. ج 3. ش 26، 1-13. 
-         «مفهوم واقعی انقلاب از دیدگاه امام علی(ع)». (1358). نشریة مجاهد. ش 5، 1-9.
-         مکارم‌شیرازی، ناصر. (1375). پیام امام امیرالؤمنین. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
-         «مناسبات بین رهبری و تودة مردم از دیدگاه علی(ع)». (1359). نشریة مجاهد. ج 1. ش 69، 1-3.  
-         ----------. (1359). نشریة مجاهد. ج 2. ش 76، 1-7.  
-         ----------  . (1359). نشریة مجاهد. ج 3. ش 86، 1-7. 
-         ----------. (1359). نشریة مجاهد. ج 5. ش 98، 1-7. 
-         ---------- . (1359). نشریة مجاهد. ج 4. ش 92، 1-7.  
-         منتظری، حسینعلی. (1383). درس‌هایی از نهج‌البلاغه. تهران: نشر سرایی.
-         مواضع گروه‌ها در زندان [شناخت ‌مجاهدین خلق، سازمان چریک‌های فدایی‌خلق و…]. (بی‌تا). بی‌جا: بی‌نا.
-         میرحسینی، یحیی. (1389). تحلیل و نقد رویکرد تفسیر عرفانی جدید امامیه. پایان‌نامه دورۀ کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق(ع).
-         نصری، عبدالله. (1381). راز متن: هرمنوتیک، قرائت‌پذیری متن و منطق فهم دین. تهران: آفتاب توسعه.
-         نواب‌لاهیجی، محمدباقر بن ‌محمود. (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغه. تهران: اخوان کتابچی.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 9، شماره 34
شهریور 1400
صفحه 77-97

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار