مؤلفه‌های روشی مدیریت نظامی در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای علوم قرآن و حدیث و مدرس گروه الهیات و معارف دانشگاه افسری امام علی(ع)، تهران، ایران

2 استادیار گروه الهیات و معارف دانشگاه افسری امام علی(ع)، تهران، ایران

چکیده

نیروهای مسلح هر کشور در حفظ امنیت و خنثی نمودن تهدیدات بالفعل و بالقوه دشمنان، نقشی حیاتی برعهده داشته و فرماند‌هان نظامی در هدایت و اثربخشی این نیروها، از جایگاهی ویژه برخوردارند که برای پیشبرد اهداف نظامی، متناسب با باورها و ارزش‌‌های ملی مکتبی خود، مؤلفه‌های روشی خاصی به کارمی‌گیرند و مسألۀ اصلی پژوهش حاضر، استخراج و ارائۀ این مؤلفه‌ها از نهج‌البلاغه بوده است. بنابراین، هدف اساسی پژوهش، کشف مؤلفه‌های روشی مدیریت نظامی نهج‌البلاغه به‌منظور تسرّی معارف علوی در متون آموزشی نظامی و نهادینه‌کردن این آموزه‌ها در روح و جان آحاد نیروهای مسلح کشور و عملیاتی‌کردن آن‌ها می‌باشد. روش انجام کار از نوع تحلیل مضمون بوده به‌گونه‌ای که ابتدا با مطالعه‌ی متن نهج‌البلاغه، اطلاعات مرتبط با مدیریت نظامی، فیش‌برداری و سپس به­صورت مفهومی کدگذاری­شده­اند. به این ترتیب، 112 کد مفهومی کشف و با ترکیب مفاهیم هم­مضمون، 17 مؤلفۀ؛ امر به معروف و نهی از منکر، مشورت با افراد متخصص، برنامه­ریزی، سازماندهی هدفمند، ایجادوافزایش انگیزه، چاره‌اندیشی، ارزیابی، مدارا همراه با قاطعیت، دلسوزی و مهربانی، حق‌مداری و قانون‌گرایی، ترغیب به‌کار، پرهیز از جنگ‌افروزی، تشویق و تنبیه به‌موقع، رسیدگی به مشکلات اقتصادی زیردستان، عذرپذیری، جاذبه ودافعه، رفتار نیک با فرمانبران تشکیل و در نهایت، با محاسبه‌ی کمّیِ مؤلفه‌ها با نرم‌افزار spss، از جهت فراوانی مفاهیم، درصد فراوانی نسبی و درصد فراوانی تجمعیِ کدهای مفهومی تشکیل دهندۀ آن‌ها، این نتایج حاصل گردید: مؤلفة امر به معروف و نهی از منکر با فراوانی 12/5 درصد، بیشترین فراوانی و مؤلفه‌های مدارا همراه با قاطعیت، ارزیابی و ارزشیابی و چاره­اندیشی در حوادث، با فراوانی 2/7 درصد، کمترین فراوانی را دارابوده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Methodological Components Of Military Management In Nahj Al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Alinaghi Lezgi 1
  • Reza Jafari 2
1 Instructor of Department of Theology- Faculty of Science - Imam Ali Officer University
2 Assistant Professor - university of Imam Ali(p.u)
چکیده [English]

The armed forces of each country have a vital role to play in maintaining security and thwarting the actual and potential threats of enemies and military commanders have a special place in the leadership and effectiveness of these forces which use special mental components to advance military goals,in accordance with their national and scholastic beliefs and values, use special methodological components and the main problem of the present study has been the extraction and presentation of these components from Nahj albalaghah. Therefore, the basic aim of the research is to discover the methodological components of the military management of Nahj in order to spread alavi knowledge in military training texts and to institutionalize these teachings in the souls of the armed forces of the country and make them operational.The components of"commanding the good and forbidding the evil"with a frequency of 12.5%  had the highest frequency and the components of"tolerance with determination","evaluation"and"solution thinking"with a frequency of 2.7% had the lowest frequency.The method of work is text content analysis in such a way that first by studying the text of Nahj al-Balaghah, information related to military management,receipt and then conceptually coded.Thus,112conceptual codes were discovered and by combining themed concepts,a network of17components was formed and finally,by quantitatively calculating the components in terms of frequency of concepts,relative frequency percentage and cumulative frequency percentage of their constituent concept codes with spss software, the following results were obtained:The components of "commanding the good and forbidding the evil"with a frequency of 12.5%  had the highest frequency and the components of "tolerance with determination", "evaluation" and "solution thinking" with a frequency of 2.7% had the lowest frequency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • Nahj al-Balaghah
  • Methodological components
  • Military management
  • Command

مراجع

- قرآن کریم
-  احمدخانی، مسعود. (1379). الگوسازی رفتار مدیران با توجه به نامه‌های حضرت امیر(ع) در نهج‌البلاغه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته معارف اسلامی و مدیریت، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
-  ایمان، محمد تقی. (1390). «تحلیل محتوای کیفی». نشریه پژوهش، سال سوم، شماره 2، 44-15.
-  ترک‌زاده، جعفر؛ امیری طیبی، مسلم و محمدی، قدرت‌الله. (1396). «تدوین الگوی مدیریت جهادی مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری»، فصلنامۀ راهبردی بسیج، سال بیستم، شماره 75.
-  حسینی، سیدغلامحسین. (1380). «قاطعیت ومدار از دیدگاه امام علی(ع)»، مجله حوزه و دانشگاه، فصلنامه علوم انسانی ـ اجتماعی، شماره 26، 65-45.
-  حیدری، کیومرث و عبدی، فریدون. (1391). «جنگ‌های آینده و مشخصات آن با تحلیلی بر دیدگاه برخی صاحب­نظران نظامی غرب»، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت نظامی، سال دوازدهم، شماره 48.
-  دانش آشتیانی، محمدباقر. (1384). «نظام جامع مدیریت راهبردی دفاعی- امنیتی(نظامی)»، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، ش 21، 45-25.
-  دشتی، محمد. (1381). ترجمه نهج‌البلاغه. تهران، چاپ پنجم، موسسه فرهنگی انتشاراتی زهد.
-  ---------. (1380). «مدیریت بحران در حکومت امام­علی(ع)»، نشریه دانش انتظامی، ش 8، 85-65.
- دلشاد تهرانی، مصطفی و جعفری، رضا. (1394). «واکاوی مؤلفه­های راهبرد نظامی در نهج البلاغه»، مجله سیاست دفاعی، دانشگاه امام حسین(ع)، ش90، 140-109.
-  دهقانان، حامد؛ صوفی، بامداد؛ محمدی مقدم، یوسف و جوادیان، رضا. (1394). «ابعاد و مؤلفه های رفتار شهروندی سازمانی پلیس (مورد مطالعه: پلیس راهور ناجا)»، فصلنامه علمی پژوهش مدیریت منابع انسانی در نیروی انتظامی، سال سوم، ش 2، 120-99.
-  رشیدزاده، فتح­الله و جعفری، رضا. (1399). «ابعاد و مؤلفه­های راهبردی فرماندهی نظامی براساس آموزه­های امیرالمؤمنین، امام علی(ع)، در نهج­البلاغه»، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت نظامی، سال بیستم، ش 1، 160-121.
-  سپهر، میرزامحمدتقی. (1354). ناسخ التواریخ، تهران، کتابفروشی الاسلامیّه.
-  سیادت، سیدعلی و مختاری­پور، مرضیه. (1388). «بررسی ویژگی­های مدیران و مهم­ترین راهکارهای اجرایی در ایجاد انگیزه و کارایی در کارکنان از دیدگاه امام علی(ع)»، مجله علوم انسانی، ش 76، 46-24.
-  عزیزی، محمد. (1398). «مؤلفه­ها و شاخص­های فرماندهی و کنترل سازمان رزم در جنگ­های آینده»، فصلنامۀ علمی پژوهشی مدیریت نظامی، سال نوزدهم، شماره 1، 105-78.
-  قائدان، اصغر. (1379).«فن و هنر جنگ از دیدگاه امام­علی(ع)»، فصلنامه گلستان قرآن، شماره 10، 86-65.
-  قوچانی، محمود. (1374). فرمان حکومتی پیرامون مدیریت، تهران: مرکز آموزشی مدیریت دولتی .
-  کرسول، جان. (2009). طرح پژوهش «رویکردهای کمی، کیفی و شیوه ترکیبی»، مترجمان؛ حسن دانایی‌فرد و علی صالحی، تهران: انتشارات مهربان نشر.
-  لزگی، علینقی. (1392). شناسایی و تحلیل مؤلفه­های مدیریت نظامی در نهج­البلاغه، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شاهد.
-  محمدی ری­شهری، محمد، (1375). میزان الحکمه، قم: دارالحدیث.
-  ناظمی اردکانی، مهدی. (1388). «ویژگی­های نظام مدیریت­دولتی در کشورهای درحال توسعه و ضرورت مهندسی فرهنگی آن­ها»، پژوهشنامه علمی پژوهشی فرهنگی، دوره سوم، ش 5، 185-165.
-  منابع عربی
-  ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه الله. (1404). شرح نهج‌البلاغه، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
-  العاملی، شیخ­حر. (1409). وسائل الشیعه، قم: انتشارات مؤسسه ال البیت علیهم السلام.
-  الهلالی، سلیم بن قیس. (1405). سلیم بن قیس هلالی، قم: انتشارات الهادی.
-  Creswell, J. W. (1999). “Mixed-method designs: Introduction and application”.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 8، شماره 32
بهمن 1399
صفحه 99-119

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار