گونه‌شناسی نگرش به زن در پژوهش‌های علمی در پرتو کلام امام علی (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، رشته نهج‌البلاغه، گرایش اصول دین و معارف علوی

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

چکیده

نوع نگرش امام علی(ع) به زن، ازجمله مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین موضوعات نهج‌البلاغه است که تاکنون صاحب‌نظران بسیاری را به قلم‌فرسایی وا‌داشته است که نظرات اغلب آنان با یکدیگر و چه‌بسا با حقیقت، فاصله بسیار دارد. در این مقاله که به دو شیوۀ توصیفی و تحلیل محتوایی انجام شده، دیدگاه محققان و ایده‌پردازان در اغلب شروح نهج‌البلاغه و نیز کتاب‌ها و مقالات علمی، بررسی و گونه‌شناسی شده و در چهار گروه فکری قرار گرفته‌اند: گروه اول سخنان امام علی(ع) را حمل به‌ظاهر کرده‌اند؛ گروه دوم با ارائۀ دلایلی به توجیه منطقی سخنان حضرت پرداخته‌اند؛ گروه دیگر انتساب کلام به حضرت را منتفی می‌دانند و گروه چهارم با نگاهی سطحی، به امام علی(ع) نسبت زن‌ستیزی داده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که محیط جغرافیایی و شرایط زمانی، اجتماعی و دینی در شیوه تبیین کلام امام(ع) اثرگذار بوده است. با وجود شرح‌ها و پژوهش‌های فراوان، جنبه نوآوری در برخی از آن‌ها کم و یا حتی در برخی موارد تکرار سخن شارحان پیشین است. در این میان نظرات شارحان معاصر نسبت به زن منطقی‌تر بوده و افراط‌وتفریط کمتری در آن‌ها به چشم می­خورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Typology of Attitude towards Women in Scientific Research Based on Imam Ali's Words

نویسندگان [English]

  • Mahdieh Esmaili 1
  • Kobra Khosravi 2
  • Ali Nazari 3
1 Msc in Nahj al-Balaghah
چکیده [English]

One of the most controversial topics giving rise to works by numerous scholars, with different and at times far-from-truth takes, has been Imām Ali's view on women. This paper with its prescriptive-analytic-contentual approach has taken into account different commentaries and scholars' views. In order to analyse books and the related papers published in the field typologically, four different intellectual trends have been recognized, namely: first, those who have had an exoteric interpretation of what Imām Ali has said. Second, those who have tried to argue and come up with their logical justifications. Third, those who deny attributing the words to Imām Ali. Fourth, those who have superficially taken the Imām as a misogynist.
What our study shows that is the fact that spatio_temporal numerous factors including geographical, spatio_temporal, social and religious ones have had their impact on the way the Imām's words were interpreted. Despite the innumerable commentaries and studies, a lack of innovation and even in some cases only a repetition of the past ones is palpable. In comparison, contemporary commentators' views on women have been more logical and without taking the issue to extremes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imām Ali (Pbh)
  • Nahj al-balāghah
  • Typology
  • Women issue
  • Nahj al-balāghah Commentaries
  • Scientific researches

مراجع

-   قرآن کریم.
-   آملی، عزالدین جعفربن­شمس­الدین. (1355). ترجمه و شرح نهج­البلاغه. مشهد: امور فرهنگی و اجتماعی آستان قدس.
-   ابن­ابی­الحدید، عزالدین ابوحامدعبدالحمید. (1337). شرح نهج­البلاغه. قم: کتابخانۀ عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
-   ابن میثم بحرانی، میثم ­بن­علی­. (1366). اختیار مصباح­السالکین. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
-   برقعی، زهره. (1383). «جایگاه حقوقی زن در نهج­البلاغه». پژوهش‌های نهج­البلاغه. شماره­های 9 و 10، 135-170.
-   بیهقی کیذری، قطب­الدین محمدبن­حسن. (1375).حدائق الحقائق فی شرح نهج­البلاغه. چاپ اول. قم: بنیاد نهج­البلاغه.
-   پورحسینی، مریم. (1379). «زن در نهج­البلاغه، پاسخ به چند شبهه». مشکات. شماره­های 68 و 69، 190-202.
-   ثقفی، محمد. (1385). «پایگاه اجتماعی زن در نهج­البلاغه». جامعه­شناسی. شماره 6، 61-80.
-   جعفری، محمدتقی. (1376). ترجمه و تفسیر نهج­البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-   جمالی، نصرت­الله. (1381). زن در نهج­البلاغه. قم: مهدیه.
-   جوادی آملی، عبدالله. (1385). زن در آیینۀ جلال و جمال. چاپ سیزدهم. قم: مرکز نشر اسراء قم.
-   خویی، ابراهیم­بن­حسین. (بی­تا). الدرة­النجفیة. (بی­جا)، (بی­نا).
-   خویی، میرزا حبیب­الله. (1358). منهاج­البراعة فی شرح نهج­البلاغه. به تصحیح سید ابراهیم میانجی. چاپ چهارم. تهران: مکتبة الإسلامیة.
-   دشتی، محمد. (1379). ترجمه نهج البلاغه، قم: مشهور.
-   شوشتری، محمدتقی. (1376).بهج­الصباغة. تهران: دار امیر­کبیر للنشر.
-   صارمی گروی، سکینه و مجیدی، حسن. (1391). «جایگاه و حقوق زن در نهج­البلاغه». زن و فرهنگ. سال چهارم، شماره سیزدهم، 31-42.
-   صالح، صبحی. (1414). نهج البلاغه. قم: موسسه دارالهجرة.
-   صالح الجواد، نجوی. (1384). زن در نهج­البلاغه. ترجمه­ ورود سلامی. چاپ اول. تهران: انتشارات زمزم زندگی.
-   صراطی، ژیلا. (1383). «زن و اساطیر (ایزد بانوان)». فصلنامه ادبیات فارسی. شماره 2، 183-189.
-  طباطبایی امین، طاهره­سادات و افسر دیر، حسین. (۱۳۹۲). «معناشناسی ایمان در احادیث إنَّ النساء نواقص الإیمان»، پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال اول، شماره4، 52-71.
-   عبده، محمد. (بی­تا). شرح نهج­البلاغه. به تصحیح محمدمحی­الدین عبدالحمید. قاهره: مطبعة الاستقامة.
-   علایی رحمانی، فاطمه. (1383). «تحلیلی بر خطبه ۸۰ نهج­البلاغه». پژوهش­های نهج­البلاغه. شماره­های 9 و 10، 112-132.
-   فتاحی­زاده، فتحیه؛ رسولی راوندی، محمدرضا و حاتمی­راد، الهه. (1394). «بررسی روایات امام علی(ع) در توصیف ویژگی­های فردی زن». پژوهشنامۀ علوی. سال ششم، شماره­2، 45- 80.
-   مدرس وحید، احمد. (بی­تا). شرح نهج­البلاغه. قم: نشر احمد مدرس وحید.
-   معین­الاسلام، مریم. (فروردین 1391). «زن در نهج­البلاغه با نگرش روان‌شناختی، قسمت اول». نامه جامعه، شماره 91، 20-25.
-   -------------. (اردیبهشت 1391). «زن در نهج­البلاغه با نگرش روان‌شناختی، قسمت دوم». نامه جامعه، شماره 92، 22-25.
-   -------------. (خرداد 1391). «زن در نهج­البلاغه با نگرش روان‌شناختی، قسمت سوم». نامه جامعه، شماره 93، 10-15.
-   -------------. (تیر 1391). «زن در نهج­البلاغه با نگرش روان‌شناختی، قسمت چهارم». نامه جامعه. شماره 94، 10-13.
-   مغنیه، محمدجواد. (1358). فی ظلال نهج­البلاغه. چاپ سوم. بیروت: دارالعلم للملایین.
-   مکارم شیرازی، ناصر. (1390). پیام امام امیرالمؤمنین شرح تازه و جامعی بر نهج­البلاغه. چاپ اول. قم: انتشارات امام علی ابن ابیطالب.
-موسوی، سیدعباس. (1376). شرح نهج­البلاغه. چاپ اول. بیروت: دارالمحجة البیضاء.
- میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن. (بی­تا). قوانین الأصول. تهران: مکتبة العلمیة الإسلامیة.
- Inloes, A. (2016). “Was Imam ÝAli a Misogynist? The Portrayal of Women in Nahj al‑Balaghah and Kitab Sulaym ibn Qays”. Journal of Shi'a Islamic Studies. The Islamic College, London, UK. Vol. VIII, No.3.
پایگاه­ اینترنتی:
-  جاوید، مینو. https://zandiq.com/2008/11/21/simaye-zan-dar-nahjol-balaghe
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 8، شماره 32
بهمن 1399
صفحه 81-97

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار