مهارت تاب‌آوری و ویژگی‌های آن از دیدگاه امام علی (ع) در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 کارشناس ارشد روانشناسی، بیمارستان فاطمیه، دانشگاه علوم پزشکی همدان

3 کارشناس روانشناسی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

در عصر کنونی با توجه به افزایش آسیب‌های روانی و اجتماعی، شناخت تاب‌آوری و ویژگی‌های تاب‌آوری می‌تواند افراد را در برابر عوامل استرس‌زا و اضطراب‌آور مقاوم سازد، از مردم در برابر عواملی که باعث به وجود آمدن بسیاری از مشکلات روان‌شناختی می‌شود، محافظت نماید و همچنین کارکردهای مثبت زندگی آن‌ها را افزایش دهد. هدف این مقاله بررسی تاب‌آوری و ویژگی‌های تاب‌آوری از منظر امام علی(ع) در نهج‌البلاغه است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش ویژگی‌های تاب‌آوری در نهج‌البلاغه شامل؛ خودآگاهی، احساس ارزشمندی، ارتباط اجتماعی، آینده‌نگری، خودکنترلی، معنایابی، صبر، بردباری، سعه‌صدر، استقامت و پایداری به­‌دست آمد. لذا می‌توان از رهنمودهای نظری مستخرج از نهج‌البلاغه دربارۀ مهارت تاب‌آوری و ویژگی‌های آن، برنامه‌هایی مبتنی بر مباحث تاب‌آوری در نهج‌البلاغه برای مقابله با شرایط استرس‌زا طراحی نمود، تا بتوان از مردم در برابر رفتارهای خطرزا محافظت کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Resilience skills and its characteristics from the perspective of Imam Ali (AS) in Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Mosayeb Yarmohamadi vasel 1
  • Fatemeh Ghannadi 2
  • Faeze Ghafari 3
1 Associate Professor, Department of Psychology, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran
2 Master of Psychology, Fatemieh Hospital, Hamadan University of Medical Sciences
3 BS in Psychology, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran
چکیده [English]

The present age, with regards to increased psychological and social harms, cognition resilience and resilience characteristics can make people resistant to stressors, anxiety, and protect of people against the factors that cause many psychological problems and also increase the positive functions of their lives. The purpose of this article is to study resilience and resilience characteristics from the perspective of Imam Ali (as) in Nahj al-Balaghah. The research method is descriptive-analytical. In this study, resilience characteristics in Nahj al-Balaghah include; self-awareness, self-esteem, social communication, foresight, self-control, meaning-finding, patience, forbearance, endurance and perseverance were obtained. Therefore, can from the theoretical guidelines extracted from Nahj al-Balaghah about resilience skills and its characteristics, programs based on resilience issues in Nahj al-Balaghah can be designed to cope with stressful situations, So that be able to protect the people Against risky behaviors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali (AS)
  • Resilience Skills
  • Components
  • Nahj al-Balagheh
-    ارزانی، حبیب‌رضا و ربانی، رسول. (1394). «تبیین و تحلیل فضیلت اخلاقی صبر در نهج‌البلاغه». فصلنامه علمی ترویجی اخلاق، 5(17)، 37-64.
-    احمدی، رضا و شریفی درآمدی، پرویز. (1393)، «بررسی اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر سلامت روان افراد مبتلا به وابستگی به مواد در کانون توسکای شهر تهران». فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی، 4(16)، 1-17.
-    اکبری، مریم. (1391). رابطه معنای زندگی و دینداری با تاب‌آوری در جانبازان شهر قزوین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
-    برهانی، عماد. (1392). تاب‌آوری چیست؟، تهران: انتشارات سبز، 33-6.
-    تمیمی آمدی، عبدالواحد. (1366). غررالحکم و دررالکلم. ترجمه و شرح جمال‌الدین خوانساری، قم: دفتر تبلیغات، 372-24.
-    خادمی اصفهانی، خادم الذاکرین. (1388). اخلاق اسلامی در نهج‌البلاغه (خطبه متقین). قم: انتشارات نسل جوان، 367.
-    دشتی، محمد. (1383). ترجمه نهج­البلاغه. قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
-    رحیمیان بوگر، اسحق. (1392). «مطالعه اثربخشی آموزه‌های نهج‌البلاغه بر ارتقای سلامت روان دانشجویان». فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 1(1)، 75-84.
-    رجبیان ده‌زیره، مریم؛ درتاج، فریبا؛ درتاج، فتانه و اللهی، ذبیح‌الله. (1398). «نقش سلامت معنوی در تاب‌آوری دانشجویان دانشگاه کاشان». فصلنامه رویش روانشناسی، 8(34)، 97-108.
-    زاهد بابلان، عادل؛ سیدکلان، سید محمد و احمدی، حسن. (1395). «واکاوی مفهوم سرمایه روان‌شناختی در پرتو نهج‌البلاغه (تطابق، تمایز و رهنمودها)». فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 5(17)، 95-115.
-    شجاعی، محمدصادق؛ غروی، سیدمحمد و جان­بزرگی، مسعود. (1391). «معنای زندگی در نهج‌البلاغه». دوفصلنامه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 6(11)، 37-57.
-    صادقی نیری، رقیه و الهیاری​نژاد، مریم. (1392). «مثبت​اندیشی و خوش‌بینی در نهج‌البلاغه». فصل‌نامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 1(1)، 63-74.
-    عباسی، نوذر؛ مرتضی، قائمی و یارمحمدی واصل، مسیب. (1394). «امام علی(ع) و مدیریت عواطف در خطبه‌های «شقشقیه» و «جهاد»». پژوهشنامه علوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 6(1)، 61-80.
-    علائی رحمانی، فاطمه و معتمد لنگرودی، فرشته. (1397). «اصول راهبردی خودکنترلی مدیریتی در نهج‌البلاغه (مطالعه موردی نامه 53)»، فصلنامه علمی بصیرت و تربیت اسلامی، دوره 15(46)، 67-86.
-    علیزاده، حمید. (1392). تاب‌آوری روان‌شناختی. تهران: نشر ارسباران، 140-1.
-    جعفری، زهرا و یارمحمدی واصل، مسیب. (1395). «رهیافت‌هایی از مهارت‌های زندگی در نهج‌البلاغه». پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال چهارم، شماره پانزدهم، 99-116.
-    فیض­الاسلام، علی‌نقی (1376). ترجمه نهج­البلاغه. تهران: انتشارات فیض­الاسلام.
-    قائمی، مرتضی؛ یزدانبخش، کامران و امیریان، طیبه. (1392). «عوامل ناامیدی و راهبردهای انگیزشی نهج‌البلاغه در درمان آن‌ها»، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 1(1)، 51-62.
-    محققی، حسین و صحابت انور، سعید. (1396). «روابط اجتماعی و اخلاق از دیدگاه حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 5(18)، 15-31.
-    مکارم شیرازی، ناصر. (1390). پیام امام امیرالمؤمنین، قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)، 304 و 306 و 341.
-    منصوری، زهرا؛ موسوی نسب، سیدمحمد و شمس‌الدینی لری، لطیفه. (1393). «بررسی نقش واسطه​ای تاب‌آوری در رابطه بین ویژگی‌های شخصیت با نگرش به بزهکاری». مجله بهداشت روانی، دوره 2(2)، 103-110.
-    نادی راوندی، مریم و صدیقی ارفعی، فریبرز. (1394). «نقش مذهب و معنویت در ارتقاء تاب‌آوری و سلامت روان». اولین همایش ملی اسلام و سلامت روان، جهاد دانشگاهی هرمزگان، 1-9.
-    مؤمنی، خدامراد و شهبازی راد، افسانه. (1391). «رابطه معنویت، تاب‌آوری و راهبردهای مقابله‌ای با کیفیت زندگی دانشجویان». مجله علوم رفتاری. 6(2)، 97-103.
-    هاشمی، لادن، جوکار، بهرام. (1390). «بررسی رابطه بین تعالی معنوی و تاب‌آوری در دانشجویان دانشگاه». مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 8(13)، 123-142.
-    یارعلی، جواد؛ کلانتری، مهرداد؛ مختاری، احمد؛ محمدی وندیشی، زهره و توکلی جوری، فرزانه. (1389). «افسردگی، اضطراب، استرس، شادکامی و نگرش مذهبی دانشجویان دانشگاه‌های اصفهان، فرهنگیان (فاطمه الزهرا(س) و باهنر)». همایش بین‌المللی روانشناسی و فرهنگ زندگی، 17-29.
-  Abraham, P., Greeff Karla, L. (2008). “Spirituality as a resiliency quality in Xhosa speaking families in South Africa”. Journal of Religion and Health. 47, 288-301.
-  Fangauf, S. V. (2014). “Spirituality and Resilience: New Insights Into Their Relation With Life Satisfaction and Depression". Maastricht University, Maastricht, The Netherlands”. The Maastricht Student Journal of Psychology and Neuroscience. Vol. 3, 135-150.
-  Mehrinejad, S.A., Tarsafi, T., Rajabimoghadam, S. (2015). “Predictability of Students’ Resiliency by Their Spirituality”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 205, 396-400.
-  Reis LA, Menezes TMO. (2017). “Religiosity and spirituality as resilience strategies among long-living older adults in their daily lives”. Revista Brasileira Enfermagem, 70(4), 761-766.
-  Tomas, C. (2017). “Spirituality And ResilienceES”. Iapr Conference Hamer. Institu to Superior Manuel Teixeira Gomes (ISMAT) – Portugal. 1-2.