طراحی مدل شایستگی‌های مدیران مبتنی بر آموزه‌های قرآن و نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام‎‌نور، تهران، ایران

چکیده

مدیران تصمیمات آن‌ها می‌تواند عامل اصلی بهروزی، سعادت دنیوی و اخروی عامه مردم گردد. هدف این تحقیق شناسایی شاخص‌های مؤثر بر شایستگی مدیران و طراحی مدلی کارآمد برای نظام انتخاب و ترفیع مدیران است. روش تحقیق این پژوهش کیفی، از نوع تحلیل مضمون است و برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از تحلیل محتوا استفاده‌شده است. مرجع گردآوری داده‌ها آیات قرآن کریم و خطبه‌های نهج‌البلاغه بوده و واحد تحلیل در روش تحلیل محتوا، مضمون آیات و خطبه‌ها در نظر گرفته شده است. ملاک انتخاب آیات جستجو در نسخۀ نرم‌افزار الکترونیکی قرآن کریم و نهج‌البلاغه با عبارات کلیدی شایستگی، مدیران، ولایت و سرپرستی بوده است.
    نتایج تحقیق نشان می‌دهد که چهار تم بر شایستگی مدیران مؤثراست؛ که این چهار تم عبارت‌اند از: شایستگی حیاتی (صبور، عادل، صادق، نرم‌خوئی، اصیل و خوش‌سابقه، امانت‌دار، شکر گذاری، عزت‌نفس، دوری از ظلم و فساد)، شایستگی همگراساز (چشم‌پوشی، بخشش، رفق و مدارا، هدف‌گرایی، مشورت​پذیری، مدیری از جنس مردم، مدیریت خشم، خیرخواه)، شایستگی فراپندار (انگیزه‌​بخشی، گشاده‌رویی، آینده‌نگری، انتقادپذیری، تعهد کاری، دلسوزی و عشق به کار، منفعت­رسان به جامعه، آگاهی سیاسی) و شایستگی تحول‌آفرین (با بصیرت، شفافیت، عمل‌گرا، مدیریت زمان، پشتکار، اعتماد به کارکنان، خویشتن‌داری، امیدواری به رحمت حق، قاطع).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Model for Managers Competencies Using the Holy Quran and Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Ali Ghorbani 1
  • taiebeh ramezani 2
  • Mirzahasan Hoseini 3
1 Assistant Professor, Department of Business Management, Payamnoor University, Tehran, Iran
2 PhD student in Business Management, Payamnoor University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Business Management, Payam-e-Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Managers and their decisions are the chief factors of people’s mundane and here-after prosperity. This research aimed to identify the effective criteria on the managers’ competencies and to plan an efficient model for the managers’ election and promotion. The research method was qualitative, content analysis type, and content analysis method was employed to analyze the information. Data collection references were the Koranic verses and Nahjol-balagha speeches, and analysis unit included the content of those verses and speeches. Searching Koran and Nahjol-balagha soft-wares for such terms as competency,managers, mandation, and supervision. The results of the research showed that four themes supervise the managers’ competencies which include; vital competency as the first theme (patience, justice, honesty, flexibility, originality, well-experience, custodianship, gratitude, self-esteem, anti-corruption), convergential competency as the second theme (connivance, forgiveness, concordance, purposiveness, consultancy, popularity, non-aggressiveness, benevolence), ultra-imaginative competency as the third theme (motivation, cheerfulness, prospectiveness, criticizability, commitment, mercy, workaholicity, lucrativeness, awareness), and evolutionary competency as the fourth theme (insight, transparency, pragmatism, time-management, perseverance, confidence toward staff, self-reserve, hopefulness, conclusiveness).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competence
  • Competency model
  • Islamic Management
-  ابوالقاسمی، محمود؛ اللهیاری، رحمه‌الله؛ خراسانی، اباصلت و قهرمانی، محمد. (۱۳۹۴). «طراحی الگوی کارا مد شایستگی مدیران پارک‌های علم و فناوری دانشگاه‌های دولتی ایران». توسعه کارآفرینی، دوره ۸، شماره ۴، 729-748.
-  احمدی، علی‌اکبر؛ درویش، حسن؛ سبحانی­فر، محمدجواد و فاضلی کبریا، حامد. (۱۳۹۲). «مدل‌سازی شایستگی‌های منابع انسانی براساس آموزه‌های نهج‌البلاغه». مدیریت سازمان‌های دولتی، سال ۲، شماره ۱، 83-108.
-  الوانی، سیدمهدی؛ اردلان، امید و محمدی فاتح، اصغر. (۱۳۹۵). «طراحی و تدوین الگوی مناسب شایستگی‌های مدیران و فرماندهان در سازمان ارتش ج.آ.آ با بهره‌گیری از دیدگاه اما خامنه‌ای (مدظله‌العالی)». پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، سال ۸، شماره ۱، 21-30.
-  اسمعیلی، محمدرضا؛ سجادی هزاوه، سید حمید و محمدی، مرتضی. (۱۳۹۵). «شناسایی و تعیین شایستگی‌های موردنیاز مدیران ورزشی ناجا و ارائه الگو». مدیریت منابع در نیروی انتظامی، دوره ۴، شماره ۳، 113-139.
-  اکرامی، حمید و هوشیار، وجیهه. (1395). «شناسایی و تبیین شایستگی­های مدیران مدارس متوسطه (موردمطالعه: مدارس متوسطه ناحیه 4 مشهد)». خانواده و پژوهش، شماره 32، 7-31.
-  امیرخانی، زیبا؛ فرهنگی، علی‌اکبر و مظفری، افسانه. (۱۳۹۴). «طراحی مدل شایستگی مدیریت رسانه‌ای». مطالعات رسانه‌ای، دوره ۱۰، شماره ۳۰، 21-29.
-  آیت‌الله مکارم شیرازی، ناصر. (1380). قرآن کریم. تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
-  آقاجانی، آرش. (۱۳۸۵). «تبیین ویژگی‌های مدیران از دیدگاه حضرت علی در نهج‌البلاغه». پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۲۴، 27-60.
-  پورعزت، علی­اصغر. (۱۳۹۵). مدیریت ما، مدیریت اسلامی در پرتو نهج‌البلاغه امام علی(ع). تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
-  ترابی، یوسف؛ درخشان، کیومرث و شریعتی، مسعود. (۱۳۹۵). «طراحی الگوی مدیر شایسته مبتنی بر نهج‌البلاغه براساس روش داده بنیاد». مطالعات مدیرت انتظامی، شماره ۱۱، 171-190.
-  تسلیمی، محمدسعید؛ شیخ‌زاده، محمد؛ عابدی جعفری، حسن و فقیهی، ابوالحسن. (۱۳۹۰). «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده​های کیفی». اندیشه مدیریت راهبردی، شماره ۲، 151-198.
-  حقیقت شهرستانی، مسعود؛ پورعزت، علی­اصغر؛ معمارزاده طهران، غلامرضا و حمیدی، ناصر. (1399). «تعالی اخلاقی سازمانی در سازمانهای دولتی ایران، در پرتو نهج­البلاغه». پژوهشنامه نهج­البلاغه، سال هشتم، شماره 29، 59-79.
-  خلعت­بری، حسام‌الدین و صدارت، فریبا. (۱۳۹۳). «ویژگی‌های شخصیتی مدیر از منظر قرآن و نهج‌البلاغه». سراج منیر، شماره ۱۰۸، ۱۶-۸۷.
-  داد، نیاز. (۱۳۹۰). «آموزه‌هایی از مدیریت در قرآن با نگرشی بر جزءهای ۲۵ الی ۲۷ قرآن». تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره ۷، 189-208.
-  دانایی‌فرد، حسن. (1397). «مدل شایستگی، ظرفیت، عملکرد: واکاوی پسایندهای مثبت و منفی «تجربه زدگی» در انتخاب مدیران». پژوهش‌های مدیریت در ایران، 4، 152-175.
- رحیم­نیا، فریبرز و هوشیار، وجیهه. (۱۳۹1). «واکاوی ابعاد و مولفه های مدل شایستگی های مدیران در سیستم بانکی(یک رویکرد کیفی)». مدیریت فردا، شماره 31، 117-138.
-  شریف‌الرضی، محمدبن‌حسین.(1379). ترجمه نهج‌البلاغه. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی: مترجم: محمدتقی، جعفری تبریزی.
-  عسگری، ناصر؛ صفری، حسین؛ غلامی، مهرداد و نیکوکار، غلامحسین. (۱۳۹۴). «الگوی شایستگی‌های مدیران دولتی جمهوری اسلامی ایران براساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴». مدیریت در دانشگاه اسلامی، دوره ۲، شماره ۹، 23-38.
-  غلام‌زاده، داریوش و میرسپاسی، ناصر. (۱۳۸۸). «طراحی الگوی شایستگی برای پرورش مدیران در بخش دولتی ایران؛ (مطالعه موردی: مدیران میانی بخش صنعت)». آینده‌پژوهی مدیریت، شماره ۸۳، 1-۱6.
-  فتاح­پور مرندی، مرتضی؛ کاشف، سید محمد؛ سیدعامری، میرحسن و شجیع، رضا. (۱۳۹۵). «الگوی شایستگی مدیران اداره کل ورزش و جوانان ایران با رویکرد نظریه داده بنیاد». رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی، دوره ۴، شماره ۳۸، ۱۵-۲۳.
-  فرامرزنسب، رضا؛ موسوی، سید محمد؛ رحیمی، کاظم و احمدی، زهرا. (۱۳۹۶). «ویژگی‌های مدیران در حکومت اسلامی از دیدگاه حضرت علی (ع)». پژوهش‌های جدید در مدیریت و حسابداری، شماره ۲۶، 121-136.
-  فرزانه کندری، نرگس؛ شامی زنجانی، مهدی؛ مانیان، امیر و حسن زاده،علیرضا. (۱۳۹۶). «ارائه چارچوبی برای تبیین شایستگی‌های مدیر ارشد دانش با روش فرا ترکیب». پردازش و مدیریت اطلاعات، دوره ۳۳، شماره ۴، 501-530.
-  فیض­الاسلام اصفهانی،علی نقی (1380). ترجمه و شرح نهج‌البلاغه. تهران: موسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الاسلام. مترجم: علی‌نقی، فیض­الاسلام اصفهانی.
-  مجلسی، محمدباقر. (1360). بحارالانوار. تهران: کتابخانه مسجد حضرت ولی‌عصر (عج).
-  مقیمی، سید محمد. (۱۳۹۴). اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام. تهران: راه دانشگاه.
-  مکارم­شیرازی، ناصر. (۱۳۷۶). مدیریت و فرماندهی در اسلام. قم: مدرسه الا مام علی بن ابی‌طالب (ع)، چاپ ۱۱.
-  مجیدی، حسن و بانشی، مجتبی. (1390). «معیارهای شایستگی مدیر و مدیریت از منظر نهج البلاغه». مطالعات اسلامی در تعلیم و تربیت، شماره سوم، 219-248.
- موسی­زاده، زهره و عدلی، مریم. (1388). «معیارهای انتخاب و انتصـاب مدیران با رویکرد شـایسته­گزینی در نهـج­البلاغه». اندیشه مدیریت راهبردی، شماره 5، 103-132.
-  نقی­پور، ولی‌اله؛ حبیبی بدرآبادی، محبوبه و آزرم جو، هانیه. (۱۳۹۲). «تبیین الگوی شایسته‌سالاری اسلامی جهت رفع چالش‌های شایسته‌سالاری در سازمان​های دولتی ایران». چشم‌انداز مدیریت دولتی، شماره ۱۶، 15-39.
-  ناطقی ­پور، بهارک. (۱۳۹۰). «مدیر شایسته از دیدگاه قرآن». تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره ۳۰، ۹-۱۷.
-  نورمحمدی، محمدرضا و نیک­معین، جواد. (۱۳۹۴). «معیارهای شایستگی مدیران با استفاده از رهنمودهای امام علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه». اسلام و مدیریت، سال ۴، شماره ۷، 139-159.
-  وفا، جعفر. (۱۳۹۱). «اصول مدیریت در قرآن». حصون، شماره ۳۵، 20-34.
 
-  وفا، جعفر. (۱۳۹۱). «اصول مدیریت در قرآن». حصون، شماره ۳۵، 20-34.