ویژگی‌های عالِم از نگاه امام علی(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تاریخ اسلام، دانشگاه پیام نور

2 استادیار گروه فقه شافعی دانشگاه مذاهب اسلامی

3 دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

امام علی (ع) در منابع تاریخی، حدیثی و به‌ویژه نهج‌البلاغه به اهمیت و مقام عالِم اشاره‌های بسیاری دارد، به‌اندازه‌ای که می‌فرمایند: «خواب با دانایی بهتر از نماز با نادانی است». این جمله پیامبر اسلام که من شهر علمم و علی دروازه آن، در اهمیت مقام دانش آن حضرت کفایت می­کند. خود حضرت نمونۀ بارز و شاخص یک عالم اسلامی بود و فعالیت‌های علمی ایشان چه در دورۀ پیامبر و چه بعد از آن نشان‌دهندۀ این امر است. نگارندگان در مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی ویژگی‌های عالم را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که تقوا با ابعاد گوناگون آن مانند صداقت در گفتار و دوری از حسد؛ بصیرت، حلم، ظلم‌ستیزی و دغدغه‌مندی، عمل‌گرایی و وحدت امت ازجمله ویژگی‌های عالم از نگاه امام علی (ع) ‏است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Features of a Pious Scholar from the Perspective of Imam Ali

نویسندگان [English]

  • Masoud Bahramian 1
  • Mahmood Vaisi 2
  • bakhshali ghanbari 3
1 PhD in History of Islam, Payame Noor University
2 Assistant Professor, Mazahebe Eslami University
3 Associate Professor, Islamic Azad University
چکیده [English]

Islam places a high value on the status of pious scholars and scientists. Holy Muhammad the prophet's laying stress on pious scholar in such a community that suffered from ignorance, and the root of the word Quran taken from the infinitive to read both bear witness to the importance of pious scholars status in that era. In a Hadis(Islamic narration), pious scholars are referred to as Prophet's heirs. As an Islamic scholar, Imam Ali has widely referred to the importance of scholars in historical and Hadis sources to the extent that he articulates a sage sentence that denotes '' A sleep equipped with knowledge is better than a prayer with ignorance". Thus, the present study undertakes a descriptive-analytic approach to investigate the pious scholars' features. The results of the study indicate that a pious scholar possesses features such as piety in its extensive dimensions, pragmatism, discretion forbearance, oppression resistence, and concern about Islamic unity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • Nahj al-Balagha
  • Knowledge
  • Pious scholars' features

مراجع

-   قرآن کریم.
-   نهج‌البلاغه.
-   ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله. (1388). شرح نهج‌البلاغه، ترجمۀ غلامرضا لایقی، تهران: نیستان.
-   ابن‌درید، محمد بن حسن. (1988). جمهره اللغه، بیروت: دارالعلم للملایین.
-   ابن‌عبدالبر اندلسی، ابی‌عمر یوسف القرطبی. (بی‌تا). جامع البیان العلم و فضله، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-   ابن‌فارس، احمد. (1404ق). معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
-   ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب، بیروت: دار صادر.
-   ابن‌میثم بحرانی، میثم‌بن علی. (1375). شرح نهج‌البلاغه، ترجمۀ قربانعلی محمدی‌مقدم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
-   باقری، خسرو. (1385). هویت علم دینی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-   بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-   حجتی، محمدباقر. (1369). آداب تعلیم و تعلم در اسلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-   رازی، ابوالفتوح. (1417ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
-   راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1429ق). المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، دمشق: دارالقلم.
-   رضوی، سید ابوالفضل. (1391). فلسفه انتقادی تاریخ، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-   رنجبریان، بهرام، علامه، سید محسن، رشید کابلی، مجید، غلامی کرین، محمود. (1390). «تحلیل مؤلفه‌های حکمت در نهج‌البلاغه با استفاده از تحلیل محتوا»، مجله چشم‌انداز مدیریت دولتی، شماره 5، 48-33.
-   سروش، عبدالکریم. (1368). علم چیست؟ فلسفه چیست؟، تهران: صراط.
-   طباطبایی، محمدحسین. (1393). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
-   طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی التفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
-   طوسی، محمد بن محمد بن حسن. (1386). آداب المتعلمین، مترجمین عبدالرسول چمن‌خواه و اسماعیل آرسن، تهران: روزبهان.
-   ---------------------. (بی‌تا). التبیان فی التفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
-   علوی، حمیدرضا. (1385). «مبانی آموزش از دیدگاه امام علی (ع)»، مجلۀ الهیات و حقوق اسلامی، شماره 3، 180-143.
-   فنایی، ابوالقاسم. (1384). دین در ترازوی اخلاق، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
-   فیومی، احمد بن محمد. (1414ق). المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر، قم: دارالهجره.
-   قنبری، بخشعلی. (1395 الف). «مبانی همگرایی اسلامی در نهج‌البلاغه»، مجلۀ مطالعات تقریب مذاهب اسلامی، شماره 46، 22-8.
-   ----------. (1395). روش‌شناسی به‌مثابه روش، تهران: نوشناخت.
-   کلینی، محمد بن یعقوب. (1390). اصول کافی، ترجمۀ حسین استاد ولی، تهران: دارالثقلین.
-   مصطفوی، حسن. (1360ش). التحقیق فی کلمات القران الکریم، تهران: بنیاد ترجمه و نشر کتاب.
-   مطهری، مرتضی. (1376). سیری در نهج‌البلاغه، تهران: صدرا.
-   معلوف، لویس. (1988). المنجد فی اللغه و الاعلام، بیروت: مکتبه الشرقیه.
-   یعقوبی، احمد بن اسحاق. (1419ق). تاریخ الیعقوبی، علق علیه و وضع حواشیه خلیل المنصور، بیروت: دارالکتب العلمیه.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 8، شماره 30
مرداد 1399
صفحه 97-111

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار