بررسی روابط معنایی واژۀ صدق در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

معنی‌شناسی بخشی از زبان‌شناسی امروزی است و به معنای دانش تحلیل معناست که با بررسی گونه‌های مختلف معنا در پی آن است تا معنای دقیق واژه را در حوزۀ بافتی و خارج از بافت تعیین کند. آن‌چه در این دانش مهم جلوه می‌کند، سیر تحول واژه از آغاز تا دورۀ معاصر و کشف معنای بافتی واژه است.
    پژوهش حاضر به بررسی معنای صدق در نهج­البلاغه از منظر بافتی می­پردازد و در صدد یافتن جایگاه معنایی آن به روش معنی‌شناسی توصیفی است. حاصل این پژوهش آن است که اولاً این واژه در بررسی در زمانی تحول بنیادین در مفهوم آن صورت نگرفته است و همیشه به عنوان یک فضیلت انسانی اخلاقی مدّنظر بوده است. ثانیاً در نهج­البلاغه نیز با حفظ معنای اصلی (لغوی) و اصطلاحی با همنشینی واژگانی نظیر ایمان، بِرّ، حق و نظایر آن، ارتباط معنایی داشته و در یک شبکۀ معنایی قرار گرفته و به نوعی در تقابل معنایی با کذب آمده است. حوزۀ معنایی آن نیز در سه حوزۀ صدق باور، صدق اخلاقی و صدق به معنای عام می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study of semantics relations of the word veracity in Nahj-alBalagha

نویسندگان [English]

  • Samaneh Dayyari 1
  • Hosein Seyyedi 2
1 MA in Arabic language &literature-ferdowsi university of mashhad
2 professor of Arabic literature-ferdowsi university of mashhad
چکیده [English]

Semantics is part of today's linguistics and is the knowledge of meaning analysis, examining different types of meaning in order to specify the precise one, in and out of a context. What matters in this science is the evolution of word from the beginning to the contemporary period and discovery of a contextual meaning of a word, indeed.
The present research studies the contextual meaning of truth and sincerity in Nahj al-Balagha and attempts to find out its semantic status based on descriptive semantic methodology. The study indicates that first of all, this word has not undergone fundamental changes in its meaning and implication over time and it has always been considered as a moral virtue. Moreover, in Nahj al-Balagha, it carries the original (literal) and idiomatic meaning and it collocates with words such as faith, benefaction, and right and … in a semantic network and in a semantics confrontation with it has appeared falsehood. 
Its semantic domain also includes three domains of truth and sincerity of belief, moral truth and truth as a general concept.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Veracity
  • Nahj-al Balagha
  • Historical semantics
  • descriptive semantics
- ابن­فارس، احمد. (1404). معجم مقایس اللغهُّ، قم: مرکز نشر مکتب اعلام اسلامی.
- ابن­منظور، جمال‌الدین. (1408). لسان العرب، بیروت: دار احیا التراث الاسلامی.
- الازهری هروی، منصوربن­احمد. (1975). تهذیب اللغه، مصر: الهیئه المصریه العامه للکتب.
- ابن­ابی­الحدید، عزالدین ابوحامد. (1339). شرح نهج‌البلاغه، کتابخانه آیه­الله مرعشی نجفی.
- ایزوتسو، توشیهیکو. (1393). خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- ------------. (1360). مفاهیم اخلاقی دینی در قرآن، ترجمه فریدون بدره­ای.
- بحرانی، ابن­میثم. (1375). شرح نهج‌البلاغه، قربانعلی محمدی مقدم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
- پاکتچی، احمد. (1387). «آشنایی با مکاتب معناشناسی معاصر»، نشریه مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابقسال نهم، شماره 35، 89-119.
- پالمر، فرانک. (1366). نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمه کوروش صفوی، تهران: نشر مرکز.
- جفری، آرتور. (1386). واژه‌های دخیل در قرآن، ترجمه فریدون بدره‌ای.
- جهامی، جیرار. (1998). موسوعه مصطلحات الفلسفه عند العرب، لبنان: مکتبه لبنان.
- جوهری، اسماعیل بن حماد. (1429). الصحاح، بیروت: دارالوفه.
- حلّی، حسن بن یوسف مطهر. (بی‌تا). کشف المراد فی تشریح تجرید الاعتقاد، قم: انتشارات مصطفوی.
- دشتی، محمد. (1390). نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، مشهد: انتشارات موسسه فرهنگی پیوند با امام.
- راغب اصفهانی، حسین­بن­محمد. (1378). المفردات فی غریب القرآن، حسین خداپرست، قم: دفتر نشر نوید اسلام.
- سجادی، سید جعفر. (1362). فرهنگ معارف اسلامی، تهران: نشر شرکت مولفان و مترجمان ایران
- سوسور، فردیناندو، (1378). زبان‌شناسی عمومی، تهران، کوروش صفوی.
- شاملی، نصرالله. (1391). معناشناسی واژه­های اخلاق نهج‌البلاغه، اصفهان: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- صفوی، کورش. (1379). درآمدی بر معنی­شناسی، تهران: حوزه هنری.
- طوسی، محمدبن­حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار الاحیاء التراث.
- فراهیدی، خلیل­بن­احمد. (1405).العین، قم: دار الهجره.
- عسگری، ابوهلال. (1353). معجم الفروق اللغویه، قم: بصیرتی.
- محمدداود، محمد. (2008). معجم الفروق الدلالیه فی القرآن، قاهره: دار غریب.
-مختار عمر، احمد. (1385). معناشناسی، استاد راهنما سید حسین سیدی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
- مصطفوی. (1430). حًسن التحقیق فی کلمات القران کریم، بیروت، قاهره، لندن: دارالکتب العلمیه، مرکز نشر و آثار مصطفوی.
- مطیع، مهدی. (1388). معناشناسی زیبایی در قرآن کریم. اساتید راهنما احمد پاکتچی و بهمن نامور مطلق، رساله دکتری دانشگاه امام صادق(ع).
- نراقی، ملا مهدی. (1370). جامع السعادات، سید جلال­الدین مجتبویِ، تهران.