مطالعه تطبیقی توسل به زور ابتدایی علیه شورشیان در عملکرد امام علی(ع) و نظام حقوق بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق بین‌الملل دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

توسل به زور در دو حوزه خارجی و داخلی قابل‌طرح است. قاعده ممنوعیت توسل به زور علیه دولت خارجی در حقوق بین‌الملل معاصر به‌خوبی تثبیت شده است و دولت‌ها حق ندارند جز در خصوص دفاع مشروع و یا مجوز شورای امنیت، علیه دولت دیگر به زور متوسل شوند. بنابراین توسل به زور ابتدایی (در برابر توسل به زور در مقام دفاع مشروع) اگر بدون مجوز شورای امنیت صورت پذیرد، اقدامی متخلفانه و خلاف مقررات حقوق بین‌الملل می‌باشد. در عرصة داخلی، توسل به زور حکومت ولو ابتدایی علیه شورشیان و مخالفان مسلح در نظام حقوق بین‌الملل موضوعه فعلی، امری پذیرفته شده است و منعی در این ارتباط در منشور ملل متحد وجود ندارد. در رویه دولتها نیز توسل به زور علیه مخالفان مدنی نیز به کرات مشاهده شده است. عملکرد امام علی(ع) ازجمله در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان نشان از آن دارد که امام جز در مواردی که شورشیان عملاً وارد جنگ نشده بودند، از توسل به زور علیه آنان اجتناب کرده است. به‌عبارت‌دیگر، رویه امام علی(ع) نشان از تحمل و تسامح بیشتر آن حضرت نسبت به مخالفان داخلی در مقام مقایسه با عملکرد فعلی دولت‌ها و مقررات فعلی حقوق بین‌الملل موضوعه دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Survey of initial Use of Force against Rebels in the Practice of Imam Ali (a's.) and Contemporary International Law

نویسنده [English]

  • SATTAR azizi
چکیده [English]

Use of force is to be discussed in two different sections: domestic or international sphere. Prohibition of use of force is a well-established rule in contemporary International Law. States are not allowed to use of force against other states except in self-defense or Security Council authorization. Initial use of force, therefore, is in conflict of law and is considered internationally wrongful act, if it would occur without authorization of Security Council. Initial use of force in domestic sphere is permissible against armed opposing and rebels in contemporary International Law and there is no prohibition in international law in this regard. There are many cases of use of force against civil opposing in state practice. Imam Ali` (a's.) practice in wars including Jamal and Siffin has shown that Imam has refrained use of force until rebels started armed conflict. In the other words, Imam`s practice showed the tolerance of Imam towards armed oppositions in comparison of contemporary International Law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali ( a.s.)
  • The Nahj al-Balagha
  • Initial use of force
  • Rebels
  • self-defense
-  آکهرست، مایکل. (1373). حقوق بین‌الملل نوین، ترجمه مهرداد سیدی، چاپ اول، دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران.
-  ابراهیم‌زاده آملی، ابراهیم. (1379). «انگیزه‌های مخالفت با حکومت علوی »، حکومت اسلامی، سال پنجم، شماره چهارم، 311-336.
-  ابن­سعدکاتب واقدی، محمد. (1374). الطبقات الکبیر (طبقات)، ترجمة محمود مهدوی دامغانی، جلد 3، چاپ 1، تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
-  حیدری، احمد. (1379). «قهر و مدارا در حکومت علوی»، حکومت اسلامی، سال پنجم، شماره چهارم، 126-156.
-  داعی­نژاد، سید محمدعلی. (1379). «امام علی(ع) و اصول برخورد با دشمنان»، حکومت اسلامی، شماره 18، 387-399.
-  ضیایی بیگدلی، محمدرضا. (1385). حقوق بین‌الملل عمومی، چاپ بیست و سوم، تهران: کتابخانه گنج دانش.
-  طبری، ابوجعفرمحمدبن جریر. (1394). تاریخ طبری (تاریخ الرسل و الملوک)، ترجمة ابوالقاسم پاینده، جلد6، چاپ 10، تهران: انتشارات اساطیر.
-  عزیزی، ستار. (1391). نقش مجمع عمومی در تدوین و توسعه حق تعیین سرنوشت در نقش مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین‌الملل، ویراستار علمی: سید قاسم زمانی، صص 139-164. تهران. انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد.
-  عزیزی، ستار. (1392). «مطالعه‌ی تطبیقی قواعد بنیادین حقوق بشردوستانه در "نهج البلاغه" و "گزارش قواعد عرفی حقوق بین الملل بشردوستانه ICRC"»، پژوهشنامه نهج­البلاغه، سال اول، شمار اول، 85-95.
-  فقیهی، علی­اصغر. (1383). ترجمه نهجالبلاغه. قم: مشرقین.
-  مسائلی، محمود و ارفعی، عالیه. (1373). جنگ و صلح از دیدگاه حقوق و روابط بین‌الملل، چاپ دوم، موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
-  منقری، نصربن مزاحم. (1375). پیکارصفین(واقعة صفین)، ترجمه پرویز اتابکی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی وفرهنگی.
-  والاس، ربکا. (1387). حقوق بین‌الملل، ترجمه سید قاسم زمانی، ویرایش دوم، مؤسسه مطالعات پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
-   Bokor, S. (1986). The Attitude of Socialist States Towards The Inter. Regulation of the Use of Force(in ) The Current Legal Regulation of the Use of Force. Edited By Antonio Cassese. pp.453-77. Martinus Nijhoff Publishers.
-   Brownli, I. (1963). International Law and the Use of Force by States Revisited. Cambridge University Press.
-   Dinstein, Y. (2005). War, Aggression and Self-defence.Fourth Edition. Cambridge University Press.
-   Higgins, R. (1986). The Attitude of Western States Towards Legal Aspects of The Use of Force. (in) The Current Legal Regulation of the Use of Force. Edited By Antonio Cassese. pp.435-52. Martinus Nijhoff Publishers.
-   Janzekovic, J. (2006). The Use of Force in Humanitarian Intervention: Morality And Practicalities. Great Britain. MPG Books Ltd. Bodmin, Cornwall.
-   Ku, Ch. and Jacobson, K. H. (2003). Democratic Accountability and the Use of Force in International Law. Cambridge University Press.
-   Lowe, V.; Roberts, A. and others. (2008). The United Nations Security Council and War. Oxford University Press.
-   Razmetaeva, Y. (2014). “The Right to Resist and the Right to Rebellion”. Jurisprudence. Vol 21. No.3, 758-784.
-   Rousseau I. D. (2005). Democracy and War: Institutions, Norms, and the Evolution of International Conflict. Stanford, California. Stanford University Press.
-   Shaw, M. (2016). International Law. Six Edition. Cambridge University Press.
-   Simma, B. (1995). The Charter of The UN: A Commentary, Oxford University Press.
-   Simon, S. (1993). “The Contemporary Legality of Humanitarian Intervention”. California Western International law Journal. Vol, 24. No.1, 117-234