تعالیِ اخلاقِ سازمانی در سازمان‌های دولتی ایران، در پرتو نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

2 استاد، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده

دین اسلام، زندگی سالم را در گرو تعالی اخلاق می‌داند. در همین امتداد، بسیاری از سازمان‌ها نیز، اخلاق را نردبان توسعه خود دانسته و دریافته‌اند که نارسایی‌ها و شکافه‌ای اخلاقی در سازمان، پیامدهای خطرناک و غیرقابل جبران را به ‌دنبال دارد؛ لذا به‌دنبال روش‌هایی هستند تا اخلاق سازمانی را ارتقا دهند. این مقاله قصد دارد با تکیه بر دیدگاه امام علی(ع)، به استخراج روش‌های تعالی اخلاق سازمانی، بپردازد تا نیاز سازمان‌های ایرانی در جهت تعالی اخلاق سازمانی، برآورده شود. بر این اساس، مسئلۀ پژوهش حاضر این است که از دیدگاه نهج‌البلاغه چگونه می‌توان به تعالی اخلاق سازمانی دست یافت؟ پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی است و از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکردی متعارف استفاده می‌کند. در این روش، پژوهشگر از به‌ کار بردن طبقات پیش پنداشته می‌پرهیزد و در عوض، ترتیبی می‌دهد که طبقات از داده‌ها ناشی شوند؛ بنابراین، از طریق استقرا، شاخص‌ها و مؤلفه‌ها، از داده‌ها، ظهور می‌یابند. سه بُعد اصلی تعالی اخلاق سازمانی که از نهج‌البلاغه استخراج گردیده‌اند، شامل ضوابط و مقررات سازمانی، فرهنگ ‌سازمانی و ساختار سازمانی می‌باشند. مؤلفه‌های تعالی اخلاق سازمانی، عبارت از شایستگی قوانین، شایستگی مجریان، ایجاد اعتماد، ایجاد امیدواری، ساختار برنامه‌ریزی و ساختار اجرایی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Excellence of Organizational Ethics in Iranian Government Organizations in the Light of Nahjolbalagheh

نویسندگان [English]

  • masoud haghighat shahrestani 1
  • Ali Asghar pourezzat 2
  • Gholam Raza memarzadeh Tehran 3
  • Naser hamidi 4
1 PhD Student of the Department of Public Administration, Qazvin branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
2 Professor Department of Public Administration, University of Tehran, Tehran, Iran(responsible author)
3 Associate Professor, Department of Public Administration, Science and Research branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
4 Associate Professor, Department of Public Administration, Qazvin branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

The slamic religion believes in healthy living in terms of moral excellence. In the same vein, many organizations have identified morality as a development ladder and found that the inadequacies and moral gaps in the organization have dangerous and irreversible consequences; therefore, they are seeking ways to promote organizational ethics. This paper intends to explore the methods of organizational ethical excellence with the help of Imam Ali's viewpoint, in order to meet the needs of Iranian organizations for the perfection of organizational ethics. Accordingly, the question of the present research is how can one achieve the excellence of organizational ethics from Nahjulbalaghe's point of view? The present study is qualitative research and uses qualitative content analysis method with a conventional approach. In this way, the researcher avoids the use of pre-defined classes and, instead, arranges for classes to arise from data. Thus, through induction, indicators and components emerge from data. The three main dimensions of corporate ethical excellence extracted from Nahjulbalagheh include organizational rules and regulations, organizational culture and organizational structure. The components of corporate ethical excellence are the competence of the rules, the suitability of the executives, the creation of trust, the creation of hope, the structure of planning and the structure of the executive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • Excellence in Organizational Ethics
  • Conventional Content Analysis
- آیتی، عبدالمحمد. (1392). ترجمه نهج البلاغه. چاپ شانزدهم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- احمدی طهرانی، الهام؛ نعیمی، صدیقه­السادات؛ خادمی کلانتری، خسرو؛ اکبرزاده باغبان، علیرضا و توکلی­زاده، سارا. (1396). «تطابق فرهنگی و بررسی اعتبار محتوای نسخۀ فارسی محور یک پرسش‌نامه معیار تشخیصی برای اختلالات». فصلنامه طب توان‌بخشی، شمارۀ 7، 140-133.
- اسدی، زهرا. (1393). منشور اخلاقی حکومت و مدیریت علویدر عهدنامۀ مالک اشتر. پایان‌نامۀ کارشناسی مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ خواهران.
- افروزه، محمدصادق، مظفری؛ سید امیراحمد، آقایی، نجف و صفاری، مرجان. (1393). «شناسایی حیطه‌ها و عوامل مؤثر بر مسئولیت اجتماعی باشگاه‌های حرفه‌ای فوتبال ایران». دوفصلنامۀ مدیریت و توسعۀ ورزش، شمارۀ دوم، 90-69.
- الوانی، سید مهدی؛ حسن‌پور، اکبر و داوری، علی. (1389). «تحلیل اخلاق سازمانی کارکنان با استفاده از الگوی دایرۀ اخلاق». فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری، سال پنجم، شمارۀ 3 و 4، 34-25.
- حسنی، محمد؛ عباسی خالجیری، سمیرا و قلاوندی، حسن. (1395). «تحلیل رابطۀ فعالیت‌های منابع انسانی با نگرش مثبت به کار و اخلاق سازمانی». فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری، سال یازدهم، شمارۀ 4، 10-1.
- حسین­زاده، امیر و عابدی جعفری، حسن. (1386). «مرزشناسی حوزۀ اخلاق سازمان و مدیریت». فصلنامۀ حوزه و دانشگاه روش‌شناسی علوم انسانی، سال سیزدهم، شمارۀ 53، 144-133.
- حضرتی، مرتضی و معمارزاده طهران، غلامرضا. (1393). «ارائۀ مدلی از رهبری اخلاقی سازگار با سازمان‌های دولتی ایران». مجلۀ مدیریت توسعه و تحول، شمارۀ 18، 70-63.
- خدامی، سهیلا و اصانلو، بهاره. (1394). «طراحی مدل رفتار اخلاقی کارکنان با تأکید بر نقش ارزش‌های اخلاقی سازمان». فصلنامۀ اخلاق در علوم و فناوری، شمارۀ 1، 11-1.
- خسروانیان، حمیدرضا و شفیعی رودپشتی، میثم. (1390). «مطالعۀ تطبیقی الگوی مدیریت اخلاق در سازمان در مکاتب غربی و آموزه‌های علوی». فصلنامۀ پژوهشنامۀ اخلاق، سال چهارم، شمارۀ 12، 172-145.
- رضایی، شمس‌الدین. (1396). «طراحی مدل درآمدزایی باشگاه‌های فوتبال ایران: با رویکرد گراند تئوری». پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، شمارۀ 3، 116-101.
- غلامی، علیرضا. (1388). «اخلاق سازمانی: مشکلات، موانع و راهکارها». دوماهنامۀ توسعۀ انسانی پلیس، سال ششم، شمارۀ 25، 85-65.
- فرامرز قراملکی، احد. (1394). اخلاق سازمانی. چاپ دوم، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
- گل­پرور، محسن و دخت رفیع­زاده، پروین. (1389). «الگوی ارتقای رفتار اخلاقی و رفتارهای تبعی- سازمانی در میان معلمان». فصلنامه تعلیم و تربیت، پژوهشکده تعلیم و تربیت، سال بیست و ششم، شمارۀ 102، 29-7.
- محمدبیگی، ابوالفضل؛ محمد صالحی، نرگس و گلی، محمدعلی. (1393). «روایی و پایایی ابزارها و روش‌های مختلف اندازه‌گیری آنها در پژوهش‌های کاربردی در سلامت»، مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، دورۀ 13، شمارۀ 12، 1170-1153.
- مشایخی­پور، محمدعلی. (1390). «مبانی اخلاق کار از دیدگاه امام علی(ع)». دوفصلنامه مدیریت اسلامی، سال 19، شماره 1، 65-37.
- مقدسی، یوسف. (1395). اخلاق حرفه‌ای دانشوری. چاپ اول، تبریز: انتشارات پژوهش‌های دانشگاه
- مُنزل، دونالدس. (1391). مدیریت اخلاق حرفه‌ای. ترجمه سیدعلی‌اکبر احمدی، مژگان سیاهکلرودی و امیر نیکزاد، چاپ دوم، تهران: انتشارات مهکامه.
- مهربان، مرضیه. (1394). مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش. چاپ اول، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
- میرزایی، خلیل. (1393). طرح و پایان‌نامه­نویسی. چاپ چهارم، تهران: نشر جامعه شناسان.
- نادری، علی‌اکبر. (1381). بررسی ویژگی‌ها اخلاقی مدیران و کارگزاران کارآمد در حکومت اسلامی از دیدگاه نهج‌البلاغه. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، مرکز آموزش مدیریت دولتی استان قم.
- نجفی سیاهرودی، مهدی؛ علوی، سید مسلم و صادق‌پور، علی‌اصغر. (1390). مجموعه مقالات نهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت. تهران: گروه پژوهشی صنعتی آریانا.
- هاشمیان، فرزانه. (1381). بررسی ویژگی‌ها اخلاقی مدیران کارآمد در حکومت اسلامی از دیدگاه نهج‌البلاغه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مرکز آموزش مدیریت دولتی استان قم.