نگرشی به زمان و نقش آن در سیر و سلوک با محوریت آموزه‌های نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد عرفان اسلامی

2 استادیار گروه الهیات دانشگاه بوعلی‌سینا

چکیده

مقاله­ی حاضر بر آن است تا نشان دهد، در سیر و سلوک عرفانی، مسئله­ی زمان از چه جایگاهی در آموزه­های نهج­البلاغه برخوردار است. با واکاوی آموزه­های این کتاب شریف، معلوم می­گردد که توجه به زمان تا چه اندازه می­تواند در ترقی و تدلی سالکان در مراتب قرب موثر باشد. غفلت سالک از مسئله­ی زمان، آفات سلوکی بسیاری برای او دربردارد، لذا توجه به معارف حضرتش به خصوص دستورالعمل­هایی که برای سالکان در جهت بهره­گیری از زمان توصیه فرموده­اند، بسیار ضروری به نظر می­رسد. نتیجه این مقاله که به روش توصیفی، تحلیلی سامان‌یافته، آن است که مبحث زمان در تأملات توحیدی امام علی(ع)، واقعیت خارجی داشته و حضرتش سالک را در زمان گذشته به عبرت­گیری از آن و در زمان حال به غنیمت شمردن فرصت­ها و در زمان آینده به پرهیز از آرزو­های دور و دراز ملزم می­داند. نکتة بدیع، این­که امام علی(ع) نیت را در محدودة زمانی خاصی منحصر ندانسته و آن را در تمامی ادوار زمان برای سالک در سریان و جریان دانسته است. بر این اساس می­توان گفت از منظر نهج­البلاغه در نسبت نیت سالک و زمان محدودیتی وجود نداشته و سالک براساس حصّة وجودی خویش در تمامی زمان‌ها سلوک دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of time and its role in the (spiritual/mystical) journey, centered around the teachings of Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Afsaneh zaree 1
  • mohammadreza fereydoony 2
چکیده [English]

This paper aims to show how, in the mystical journey, “time” can promote a seeker’s level of closeness to Allah, based on the Alawi Teachings in Nahj al-Balagha. Also, how Nahj al-Balagha as a rich source of Shia mysticism, approaches this issue. So far, no research has been done on this issue. This paper is descriptive and analytical research. The results show that the issue of time is visible in the monotheism reflections of Imam Ali (AS). Imam Ali (AS) orders seekers to pay special attention to the past and the learnings from it, and the present and taking advantage of its opportunities, and the future and the avoidance of long ambitions. The remarkable point is that Imam Ali (AS) does not limit intention to a specific time frame and has considered it to be present in all time frames.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali (AS)
  • time
  • mystical journey
  • Shia mysticism
  • Nahj al-Balaghah
-     قرآن کریم.
-     آزاد، حسین و نجات، حمید (1378). «سلامت روان از دیدگاه الیس»، فصلنامه اصول بهداشت روانی، شماره 4، سال اول، 225-230.
-     آمدی، عبدالواحدبن محمد. (1378). غررالحکم و دررالحکم. قم: دار الکتاب اسلامی.
-     -----------------. (1392). غررالحکم و درر الکلم. مترجم سیدهاشم رسولی محلاتی. جلد اول و دوم. چاپ سیزدهم. تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-     الهی قمشه­ای، محی الدین. (1379). ده مقاله در حکمت عملی یا اخلاق مرتضوی. چاپ دوم قم: انتشارات قیام.
-     بحرانی، ابن میثم. (1417). مصباح السالکین. جلد دوم و پنجم مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
-     بروجردی، سید حسن. (1380ش). جامع الاحادیث الشیعه فی احکام الشریعه. قم: ناشر المهر.
-     دشتی، محمد. (1386). ترجمه نهج البلاغه.چاپ سوم قم: موسسه بوستان کتاب.
-     راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار­الشامیه.
-     ریو، مارشال. (1395). انگیزش و هیجان. مترجم، یحیی سیدمحمدی. چاپ بیست و پنجم. تهران: ناشر ویرایش.
-     جعفری، محمدتقی. (1393). ترجمه نهج‌البلاغه. چاپ یازدهم. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
-     حافظ، شمس‌الدین محمد. (1372). دیوان غزلیات خواجه حافظ شیرازی. به کوشش دکتر خلیل رهبر. انتشارات صفی علیشاه، چاپ دوازدهم، تهران.
-     حرّانی، ابن شعبه. (1387). تحف العقول. ترجمه احمد جنتی. چاپ اول. تهران: شرکت چاپ و نشر بین­الملل
-     حسینی مدنی شیرازی، سیدعلی خان ( 1415). ریاض السالکین فی شرح صحیفه سیدالساجدین علیه السلام. چاپ چهارم. قم: موسسه النشر الاسلامی.
-     حکیمی، محمدرضا و حکیمی، محمد و حکیمی، علی. (1389). الحیاه. مترجم، احمد آرام. جلد 7 و 8. چاپ دوم، تهران: انتشارات دلیل ماه.
-     ---------------------------------. (1391). الحیاه. مترجم، احمد آرام. جلد 11. چاپ دوم. تهران: انتشارات دلیل ماه.
-     شیروانی، علی. (1379). اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن. چاپ اول. انتشارات دارالفکر.
-     فلیب جی اسمیت. (1396). تفکر منطقی. ترجمة دکتر علی شریعتمداری. انتشارات سمت.
-     فیض کاشانی، ملامحسن. (1375). نوادرالاخبار. تحقیق مهدی انصاری قمی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-     قشیری، ابوالقاسم. (1367). رساله قشیریه. با تصحیح و استدراکات بدیع الزمان فروزان فر. چاپ سوم. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-     کاشانی، عزالدین محمود. (1372). مصباح­الهدایه. به تصحیح جلال الدین همایی. چاپ چهارم. قم: موسسه نشر هما.
-     کاشانی، مولی­فتح­الله. (1364). تنبیه­الغافلین و تذکره­العارفین، جلد 1. چاپ اول. تهران: انتشارات میقات.
-     مطلبی، سید حسن. (1391ش). گوهر وقت. تهران: نشر بین الملل.
-     لاهیجی، عبدالرزاق. (1371). مفاتیح الاعجاز. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی. چاپ اول. تهران: انتشارات زوار.
-     مکارم شیرازی، ناصر. (1386ش). پیام امیرالمومنین(ع). جلد 1 و 3. تهران: دار الکتاب الاسلامیه.
-     هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1371). کشف المحجوب. چاپ دوم. تهران: چاپ آرمان، کتابخانه طهوری.
-      Hayes, S. C., & Wilson, K. G. (2003). “Mindfulness: method and process”. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 161- 165.
-      Kabat-Zinn, J. (2003). “Mindfulness-based Interventions in Context: Past, Personal, and Future”. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 144-156.
-      Kabat-Zinn, J. (2005). Full Catastrophe Living: Using The Wisdom of Your Body and Mind To Face Stress, Pain, and Illness. New York: Delta Trade Paperback.