تحلیل تطبیقی اهداف اخلاقی حکومت در نهج البلاغه و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان

چکیده

برپایی حکومت­ها در طول تاریخ، با اهداف متفاوتی صورت می­پذیرفته که دست­یابی به قدرت و تسلّط بر منابع انسانی و اقتصادی، بخش قابل‌توجّهی از این اهداف بوده است. حکومت اسلامی به دلیل ریشه­های مکتب توحیدی آن، جلوه­ای دیگر از انواع حکومت­ها را با اهدافی متفاوت ارائه می­دهد که بخشی از آن­ها، اهداف اخلاقی است. حکومت علوی و انقلاب اسلامی ایران، نمونه­هایی از این دست بوده که برنامه­هایی را برای پویایی اخلاق در حوزة فردی و اجتماعی به اجراء درآورده­اند. به نظر می­رسد، اهداف اخلاقی این دو حکومت، در نهج­البلاغه و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تبیین شده و هم­راستا می­باشند. هدف آن است که ضمن اثبات لزوم پیش­بینی اهداف اخلاقی برای حکومت، این موارد استخراج و تحلیل شده، تا میزان اشتراک این دو متن در زمینة اهداف اخلاقی مشخص گردد. مقالة حاضر، ضمن مطالعة هر دو منبع، به این نتیجه دست یافته است که هر دو، پویایی اخلاق فردی و اجتماعی را در رأس اهداف حکومت دانسته و ضمن هم­پوشانی با هم، پنج محور را مورد بحث قرار داده­اند، شامل: رشد و سعادت انسان، گسترش فضایل اخلاقی، هدایت فردی و اجتماعی، برپایی و تقویت دین و مقابله با انحراف و گمراهی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Adaptive analysis of the ethical goals of government in nahj al-balaghah and the constitution of the islamic republic of iran

نویسنده [English]

  • Mohammad Mahdi Hajilouei Moheb
Assistant Professor at Bu-Ali Sina University in Hamedan
چکیده [English]

The establishment of governments throughout history has taken different goals, namely the achievement of power and the domination of human and economic resources. Islamic government due to the roots of its monotheistic school, Presents another form of government with different goals Some of them are moral goals. The alawite and Islamic Revolution of Iran, Examples of this are programs that are designed to motivate morality In the personal and social spheres. It seams, The ethical goals of these two governments, The Nahj al-Balaghah and the constitution of the Islamic Republic of Iran are explained and are aligned. The purpose is to extract these issues and ask this question It should be answered that What are the ethical goals of the government in Nahj al-Balaghah and the constitution of the Islamic Republic of Iran? And how much do you share these goals in these two texts? current article, While studying both sources, It has come to the conclusion that both the dynamics of individual and social ethics, at the head of the government's goals And overlapping together, The five axes discussed include: Growth and happiness of man, The spread of moral virtues, Individual and Social Guidance, Establishing and strengthening religion and confront deviation and mislead. Prove the Necessity of Forecasting the Ethical Goals for the Islamic State in Both Sources and their comparative extraction and analysis, The innovations of this research are considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balaghah
  • constitution of the islamic republic of iran
  • ethical goals
  • Government

مراجع

-       آیتی، عبد­المحمد. (1378). نهج­البلاغه. مصحح: صبحی صالح،چاپ سوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی- بنیاد نهج­البلاغه.
-       اتکینسون، آر. اف. (1380). درآمدی به فلسفه اخلاق. مترجم: سهراب علوی نیا، چاپ اول، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
-       ابن­ابی­الحدید، عزالدین ابوحامد. (1375). جلوة تاریخ در شرح نهج­البلاغه ابن­ابی­الحدید. مترجم: محمود مهدوی دامغانی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
-       --------------------. (1337). شرح نهج­البلاغه. مصحح: محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ اول، قم: کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی­نجفی(ره).
-       ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد. (1367). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر. محقق و مصحح: محمود محمد طناحی، چاپ چهارم، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
-       امامی، سید حسن. (1377). حقوق مدنی. چاپ پانزدهم، تهران: اسلامیه.
-       بحرانی، میثم بن علی. (1366). اختیار مصباح‏ السالکین. مصحح: محمدهادی امینی، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
-       ---------------. (1375). ‏شرح‏ نهج‏البلاغه. ترجمه: مترجمان، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس رضوی.
-       بیهقی فریدخراسان، علی­بن­زید. (1367). معارج ‏نهج­‏البلاغه. مصحح: محمدتقی دانش پژوه، چاپ اول، قم: کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی(ره).
-       بیهقی کیذری، قطب‌الدین محمد بن حسین. (1375). حدائق الحقائق فی شرح نهج­البلاغه. مصحح: عزیز الله عطاردی، چاپ اول، قم: بنیاد نهج­البلاغه و انتشارات عطارد.
-       پهلوان، منصور و شریعتی نیاسر، حامد. (1394). «ویژگی­های حکومت علوی». فصلنامه پژوهش­های نهج‌البلاغه. شماره 45 ،43-7.
-       جمال خوانساری، محمد بن حسین. (1366). شرح بر غررالحکم و دررالکلم. محقق و مصحح: جلال­الدین‏ حسینی ارموی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-       حسینی شیرازی، سید محمد. (بی­تا). توضیح‏ نهج­البلاغه. چاپ اول، تهران: دار تراث الشیعه.
-       حیاتی، علی عباس. (1395). مقدمه علم حقوق. چاپ دوازدهم، تهران: نشر میزان.
-       دروبیستکی، الک. (1368). تاریخ علم اخلاق. مترجم: فریدون شایگان، چاپ اول، تهران: انتشارات پیشرو.
-       دلشاد تهرانی، مصطفی. (1394). تفسیر موضوعی نهج­البلاغه. چاپ پانزدهم، قم: دفتر نشر معارف.
-       الرازی«مسکویه»، ابوعلی احمد بن محمد. (1388). الفوز الاصغر. مصحح: مجید دستیاری، چاپ اول، قم: آیت اشراق.
-       سادات، محمدعلی. (1387). اخلاق اسلامی. چاپ بیست و دوم، تهران: انتشارات سمت.
-       سجادی، سید جعفر. (1373). فرهنگ معارف اسلامی. چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-       شبّر، سید عبدالله. (1378).الاخلاق. مترجم: محمدرضا جبّاران، چاپ سوم، قم: موسسه انتشارات هجرت.
-       شریفی، احمد حسین. (1391). آیین زندگی-اخلاق کاربردی. چاپ هشتاد و نهم، قم: دفتر نشر معارف.
-       شوشتری، محمدتقی. (1376). بهج­الصباغه فی شرح نهج­البلاغه. چاپ اول، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
-       صانعی، پرویز. (1381). حقوق و اجتماع. چاپ اول، تهران: طرح نو.
-       طباطبایی، سید محمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-       طریحی، فخرالدین بن محمد. (1375). مجمع البحرین. محقق و مصحح: احمد حسینی اشکوری، چاپ سوم، تهران: مرتضوی.
-       طوسی، نصیرالدین. (بی­تا). اخلاق ناصری. چاپ اول، تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه.
-       علیزاده، جواد. (1388). مبانی حقوق و قانون اساسی. چاپ اول، تهران: مبنای خِرد.
-       عمید زنجانی، عباسعلی. (1385). حقوق اساسی ایران. چاپ اول، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
-       فتحعلی­خانی، محمد. (1389). آموزه­های بنیادین علم اخلاق 1. چاپ دوم، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص).
-       فرانکنا، ویلیام کی. (1376). فلسفه اخلاق، مترجم: هادی صادقی، چاپ اول، قم: مؤسسه فرهنگی طه.
-       فیض کاشانی، محسن. (1423 ه.ق). الحقائق فی محاسن الأخلاق. چاپ دوم، قم: دارالکتاب الاسلامی.
-       کاتوزیان، ناصر. (1395). فلسفه حقوق. چاپ هشتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-       گلدوزیان، ایرج. (1386). کلیات و مقدمه علم حقوق. چاپ اول، تهران: مجد.
-       مجلسى، محمدباقر بن محمدتقی. (1403 ه.ق). بحارالأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار(علیهم السّلام). چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-       قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (1386). چاپ ششم، تهران: معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری.
-       محدثی، جواد. (1390). درسنامه اخلاق. چاپ اول، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص).
-       مدرس وحید، احمد. (1360). شرح نهج­البلاغه. چاپ اول، بی­جا: مؤلف.
-       مدنی، سید جلال­الدین. (1364). حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران. چاپ اول، تهران: انتشارات سروش.
-       مطهری، مرتضی. (بی­تا). مجموعه آثار استاد شهید مطهری. چاپ اول، تهران: انتشارات صدرا.
-       مغنیه، محمدجواد. (1358). فی ‏ظلال ‏نهج‏­البلاغه. چاپ سوم، بیروت: درالعلم للملایین.
-       مکارم شیرازی، ناصر. (1375). پیام ‏امام، شرح تازه‏ و جامعى ‏بر نهج­‏البلاغه. چاپ اول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-       موراوتز، توماس. (1391). فلسفه حقوق، مبانی و کارکردها. مترجم: بهروز جندقی، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-       الموسوی، السید عباس علی.(1376). ‏شرح‏ نهج‏البلاغه. چاپ اول، بیروت: دار­الرسول­الاکرم(ص).
-       موسوی خمینی، سید روح‌الله. (1385). صحیفه امام خمینی «ره» مجموعه آثار امام خمینی«ره». چاپ چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی«ره».
-       نجفی اسفاد، مرتضی و محسنی، فرید. (1388). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. چاپ هشتم، تهران: انتشارات بین­المللی الهدی.
-       نراقی، محمدمهدی. (1375 ه.ق). جامع السعادات، چاپ دوم، نجف: مطبعة النجف.
-       هارت،هربرت.(1393). مفهوم قانون. مترجم: محمد راسخ، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
-       هاشمی،سید محمد.(1385). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. چاپ دوازدهم، تهران: نشر میزان.
-       هاشمی خوئی، میرزا حبیب‌الله. (1358). منهاج‏ البراعه فی ‏شرح ‏نهج­‏البلاغه. چاپ چهارم، تهران: مکتبه الاسلامیه.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 6، شماره 22
شهریور 1397
صفحه 57-79

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار