تحلیل متن‌شناسی خطبة شقشقیه بر اساس نظریة کنش گفتاری «سرل»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

چکیده

نظریة «کنش گفتاری» یکی از مباحث مهم تحلیل گفتمان در حوزة دانش زبان‌شناسی به‌شمار می‌رود که در آغاز توسط «آستین» مطرح شد و پس از او، «سِرل» طبقه‌بندی پنج‌گانه‌ای را برای آن ارائه داد. پایة نظریة کنش گفتاری سرل بر این استوار است که نقش‌های فعل و به‌دنبال آن جمله را در فرآیند گفتمان می‌توان به پنج دسته‌ کنش‌های اظهاری، عاطفی، ترغیبی، تعهدی و اعلامی تقسیم‌بندی کرد. بررسی و تحلیل متن‌شناسی متون دینی ازجمله قرآن کریم و نهج‌البلاغه، براساس این نظریه می‌تواند یکی از راه‌های درک و شناخت بهتر لایه‌های پنهان این کتب دینی باشد. خطبة شقشقیه یکی از خطبه‌های مهم نهج‌‌البلاغه است که علاوه بر دربر داشتن آموزه‌ها و عبرت‌های دینی و اخلاقی، از شاکلة نیرومندی در بعد زبانی برخوردار است. از این‌روی، پژوهش حاضر می‌کوشد با روش توصیفی و تحلیل محتوا و بافت موقعیتی متن و با بهره­گیری از روش آماری، خطبۀ یادشده را بر اساس این نظریه مورد بررسی قرار دهد تا کنش‌های گفتاری و دلایل آن را تحلیل و تبیین نماید. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که کنش گفتاری اظهاری در این خطبه از بیشترین بسامد برخوردار است؛ چرا که امام(ع) به‌طورکلی در خطبه، به دنبال بیان کردن، شرح و گزارش دادن ماجرای تاریخی سقیفه می‌باشد و بر این امر اصرار دارد که حکومت حق ایشان بوده که غصب شده است؛ بنابراین کنش گفتاری اظهاری با هدف و مقصود گویندة سخن در خطبه متناسب و همگون است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Textual Study of al-Shiqshiqiyya Sermon Emphasis on Searle`s Speech Act Theory

نویسندگان [English]

  • Ali Najafi Ivaki 1
  • Amirhosein Rasoulnia 2
  • Alireza Kaveh Nooshabadi 3
چکیده [English]

Speech act theory is one of the important topics of discourse analysis in linguistics. Astin was the first one explained it. Then, Searl propounded five assortment. This assortment includes representative or assertive act, directive act, commissive act, expressive act and declarative act. According to this theory, the roles of verbs and sentenses could be analized.
According to this theory, the textual review of religious texts for axample the Quran and Nahj al-Balāgha could be one ways of deeper understanding in these books. The shiqshiqiyya sermon is one of important sermons. This sermon is very powerful schema linguistically in addition to its religious and moral teachings. So, this article wants to study the sermon based on the descriptive - analytical method and context analysis and used statistical method.
Some results show the assertive act and then the directive act have highest frequency in the sermon. It harmonizes the main theme of the text because Imam Ali try to explain the historical story of "Saghifa" generally.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • Shiqshiqiyya Sermon
  • Discourse Analysis
  • Speech Act Theory
  • Searle

مراجع

-     آقاگل­زاده، فردوس. (1392). فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی. تهران: نشر علمی.
-     آلام، کر. (1382). نشانه‌شناسی تئاتر و درام. ترجمة فرزان سجودی. تهران: قطره.
-     پایا، علی. (1383). فلسفه‌ تحلیلی؛ مسائل و چشم‌اندازها. چاپ دوم. تهران: طرح نو.
-     حسینی معصوم، سید محمد و رادمرد، عبدالله. (1394). «تأثیر بافت زمانی- مکانی بر تحلیل کنش گفتار؛ مقایسة فراوانی انواع کنش‌های گفتار در سوره‌های مکی و مدنی قرآن کریم». دوماهنامة جستار‌های زبانی. دوره 6. شماره 3 (پیاپی 24)، 92-65.
-     زرقانی، سید مهدی و اخلاقی، الهام. (1391). «تحلیل ژانر شطح بر اساس نظریة کنش گفتار». دوفصلنامة علمی- پژوهشی ادبیات عرفانی. شمارة 6، 80-61.
-     سرل، جان. (1385). افعال گفتاری. ترجمة علی عبداللهی. چاپ 1. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-     صفوی، کوروش. (1387). درآمدی بر معناشناسی. چاپ 3. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
-     طالقانی، محمود. (1374). پرتویی از نهج‌البلاغه. تصحیح سید محمدمهدی جعفری. چ 2. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-     لطفی‌پور ساعدی، کاظم. (1371). «درآمدی بر سخن کاوی». مجله زبان‌شناسی. سال نهم. شمارة اول، 9-39.
-     مکارم شیرازی، ناصر. (1375). پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه. چاپ 1. تهران:  دار الکتب الإسلامیة.
-     نهج­البلاغه. (1381). ترجمه علی شیروانی. چاپ 1. قم: دار العلم.
-     نهج­البلاغه. (1386). ترجمه محمّد دشتی. چاپ 1. انتشارات ظهور.
-     هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله. (1358). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تصحیح سید ابراهیم میانجی. چاپ 4. تهران: المکتبة الإسلامیة.
-       Botha, J. E. (1991). “Speech Act Theory and New Testament Exegesis”. HTS,      47/2.
-       Buss, M. J. (1988). “Potential and Actual Interactions between Speech Act      Theory and Biblical Studies”. Semeia, Italy.
-       Crystal, D. (1985). A dictionary of Linguistics and Phonetics, Basil Blackwell Ltd, New York.
-       Maingueneau, D. (1996). Les terms de l'analyse du discours,Paris, Seuil.
-       Levinson, S. C. (1983). Pragmatics,Cambridge, Cambrige University press.
-       Searle, J. R. (1975). “A taxonomy of illocutionary acts”, Language and Knowledge, Minneapolis: University of Minneapolis Press.
-       Searle, J. R. (1983). Intentionality. Cambridge: Cambridge University Press.
-       Searle, J. R. (1999). Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language, New York and Melbourne: Cambridge University Press.
-       Patte, D. (1988). “Speech Act Theory and Biblical Exegesis”. Semeia, Italy.
-       Verschueren, J. (2003). Understanding Pragmatics, Arnold, London.
-       Wodak, R. (2001). “The discourse -historical approach”, In Methods of critical discourse analysis, (Ed.), by R. Wodak and M. Meyer, SAGE publications Ltd, London.
-       Yule, G. (1996). Pragmatics. Oxford university press. New York.
 
 
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 5، شماره 19
آبان 1396
صفحه 1-17

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار