تبیین الگوی جانشین‌پروری مدیران در حکومت علوی بر اساس نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، ایران

2 استادیار گروه مدیریت دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

جانشین‌پروری مدیران و اطمینان سازمان‌ها از در اختیار داشتن مدیران مجرب و شایسته در هر زمانی از مهم‌ترین دغدغه‌های سازمان‌هاست. در این راستا پژوهش حاضر باهدف تبیین الگوی جانشین‌پروری در حکومت امام علی(ع) در چارچوب شایسته‌سالاری مورد بررسی قرار گرفته است. بدین‌ترتیب سازه‌های اصلی مورد بررسی شامل فرایند جانشین پروری و مدل شایستگی در حکومت علوی است. برای انجام این مهم از روش تحقیق کیفی (روش تحلیل محتوا از نوعِ «تحلیل تم») بهره گرفته‌شده بدین معنی که پس از مطالعه ادبیات موضوع و استخراج چارچوب نظری، محتوای کتاب شریف نهج‌البلاغه که شامل خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های امام علی(ع) خصوصاً در زمان زمامداری ایشان است با استفاده از فرم وارسی بسته و پیش سازمان‌یافته مورد مداقه و تحلیل قرارگرفته و جملات و عبارات منتخب به انضمام متن فارسی و آدرس در حوزه‌های منبعث از چارچوب نظری به‌عنوان روش یا پیش‌نیاز درج گردید. نتایج این بررسی نشان داد که امام در دوران زعامت خود از نظامی جامع و چندوجهی برای جانشین پروری شایسته‌سالار بهره می‌برده که شامل شش مرحله آماده‌سازی، تعریف شایستگی‌ها، شایسته شناسی، شایسته پروری، شایسته گماری و ارزیابی بوده و بر این اساس پیشنهادهایی برای اجرای اثربخش جانشین پروری در سازمان‌های اداری ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Description of Manager’s succession planning model in Alavi state according to Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • mohammad zakeri 1
  • esmail asadi 2
  • hadi lotfi 3
چکیده [English]

Succession planning and having a secure pool of talented and competent managers has been an important concern of organizations. So the succession planning model of managers in Imam Ali state has been developed by meritocracy approach in this research. Thus the basic variables of this research are succession planning process and competency model of managers in Alavi state. To perform this research, qualitative approach via content analysis has been used in which after literature review and developing theoretical framework, the content of holy Nahj al-Balagha including sermons, letters and sayings especially in Imam's governing period was analyzed. The results show that Imam Ali has used a comprehensive and polygonal system which includes six steps of preparation, competency definition, competent-recognition, competent-development, competent-appointment and evaluation to install a competency-based succession planning and based on this result some suggestions were offered to establish a more effective process in Iranian public organizations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • succession planning
  • Meritocracy
  • Imam Ali
  • Nahj-al-balagha
-    نهج­البلاغه. (1389). ترجمه محمد دشتی. قم: انتظار سبز.
-    آقاجانی، آرش. (1385). تبیین ویژگی‌های مدیران از دیدگاه امام علی(ع) در نهج‌البلاغه. فصلنامه اندیشه صادق. شماره 24: 27-60.
-    آمدی، عبدالواحد بن محمد. (بی‌تا). تصنیف غررالحکم و دررالکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
-    ابوالعلایی، بهزاد و غفاری، عباس. (۱۳۸۴). مدیران آینده، مبانی نظری و تجارب عملی برنامه‌های استعداد‌یابی و جانشین پروری مدیران تهران. انتشارات سازمان مدیریت صنعتی، چاپ اول.
-    احمدی، سید علی‌اکبر؛ درویش، حسن؛ سبحانی­فر، محمد جواد و فاضلی کبریا، حامد. (1393). طراحی و تبیین الگوی مفهومی شایستگی‌های منابع انسانی در نهج‌البلاغه با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون و ISM. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج. سال 17، شماره 64: 27-55.
-    بنیادی نائینی، علی و کامیفیروزی، محمدحسن. (1392). طراحی الگوی شایستگی‌های مدیران و فرماندهان ناجا از دیدگاه نهج‌البلاغه با استفاده از روش داده بنیاد و الگوسازی معادلات ساختاری. مجله نظارت و بازرسی. سال 7، شماره 24: 7-26.
-    دانایی‌فرد، حسن؛ الوانی، سیدمهدی و آذر، عادل. (1391)، روش­شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. چاپ اول، تهران: انتشارات صفار.
-    ذاکری، محمد؛ فقیهی، ابوالحسن و دانش­فرد، کرم­الله. (1394)، تبیین مدل جانشین­پروری مدیران با بهره‌گیری از داستان خلیفه‌اللهی آدم(ع) بر اساس اندیشه تفسیری آیت‌الله جوادی آملی. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت اسلامی. سال 23، شماره 1: 41-64.
-    شاه­آبادی، ابوالفضل و زرین نعل، زینب. (1394). رعایت اصول حکومت علوی بسترساز تحقق اهداف حکومت اسلامی. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه، سال ۳، شماره 10: 1-22.
-    قربان­نژاد، پریسا و عیسی­خانی، احمد. (1392). الگوی شایستگی مدیران بر اساس نهج‌البلاغه امام علی(ع). فصلنامه مدیریت توسعه و تحول. شماره 15: 17-22.
-    کروسل، جان و پلانوکلارک، ویکی. (1389). تکنیک­های تحقیق تلفیقی. ترجمه عباس زارعی و محسن نیازی. چاپ چهارم، تهران: نشر سخنوران.
-    مرزوقی، رحمت­اله؛ ترک­زاده، جعفر و پیروی­نژاد، زینب. (1394). تدوین و اعتباریابی الگوی رهبری معنوی اسلامی در سازمان از منظر نهج البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه، سال 3، شماره 12: 43-70.
-    مروتی، سهراب و رضایی، زهرا. (1392). شاخص­های ارتباط مطلوب مردم با زمامدار در نهج­البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه. سال 1، شماره 1: 25-37.
-    موسی­زاده، زهره و عدلی، مریم. (1388). معیارهای انتخاب و انتصاب مدیران با رویکرد شایسته­گزینی در نهج‌البلاغه. اندیشه مدیریت. سال 3، شماره 1: 103-132.
-    مهاجرنیا، محسن. (1380). ساختار حکومت امام علی(ع). دانشنامه امام علی(ع) زیر نظر علی‌اکبر رشاد، به اهتمام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ اول: 109-165.
-    نادربیگدیلو، آریان؛ ملکوتی، محمدجواد و موسوی، سیدمحسن. (1393). ویژگی‌های شاخص در گزینش فرماندهان از دیدگاه امام علی(ع). مطالعات مدیریت بر آموزش انتظامی. سال 7، شماره 1: 117-140.
-    نزهت، ابراهیم. (1380). اولویت‌ها و حساسیت‌ها در مدیریت امام علی(ع). دانش مدیریت. سال 14، شماره 53: 19-30.
-    نصراصفهانی، مهدی و نصراصفهانی، علی. (1389). شایسته‌سالاری در مدیریت جامعه با تأکید بر اندیشه‌های سیاسی امام علی(ع). فصلنامه معرفت سیاسی. سال 2، شماره 2: 141-160.
-      Byham, W.C.; Nelson, G. and Pease, M. (2002). “Cultivating leaders with an acceleration pool”, Health Forum Journal, 28-30.
-       Crandell, L. T.; Corinne, H. and Vander zanden, J. W. (2008). Human Resource Development, London, Mc Graw Hill.
-      Fulmer R. M. and Conger, J. A. (2004). “Growing your company’s leaders: How great organizations use succession management to sustain competitive advantage”, New York.
-      Johnson, G.L. and Brown, J. (2004). Workforce planning not a common practice, IPMA-HR study finds. Public Personnel Management, 33(4): 379.
-      Karaevli, A. and Hall D. T. (2003). Growing leaders for turbulent times: Is Succession Planning Up to the Challenge?, Organizational Dynamic, Vol. 32, No. 1: 62-79.
-      Pattan, J. E. (2006). "Succession management, 2: management selection” in Tung-Chun Huang (Eds) Succession management systems and human resource outcomes. International Journal of Manpower, Vol. 22, No. 8: 736-747.
-      Romejko, M. A. (2008). “Key charachteristics of succession planning program at a government research center”,A dissertation for the degree of doctor of education in organizational leadership, United State, Pepperdine University.
-      Rothwell, W. J. (2005). Effective Succession Planning, Ensuring Leadership Continuity and Building Talent From Within, American Management Association, New York.
-      Rothwell, W. J. (2010). “Effective succession planning: Ensuring Leadership Continuity and Building Talent from Within”, 4th edition, New York, American Management Association.
-      Weigel, N. (2006). “Developing Leadership capacity by creating succession management system”, Dissertation for MA degree in Leadership and Training, Royal Roads University.
-      Wolfe, R.A. and Putler, D. S. (2012). How Tight Are the Ties that Bind Stakeholder Groups? Organization Science, 13: 64-80.