اصول و مبانی اخلاقی سیاست در دیدگاه امام علی(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

چکیده

اارتباط اخلاق و سیاست همواره مورد توجه دانشمندان، سیاست‌مداران، فیلسوفان و مدیران جوامع بوده است. برخی برآنند که باید اخلاق تابع سیاست باشد، گروهی دیگر معتقدند که باید سیاست بر اساس موازین اخلاقی تنظیم شود و دسته‌ سوم نیز به جدایی بین آنها باورمندند. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی و تحلیل این مسئله از نگاه امام علی(ع) به‌عنوان الگوی سیاست و اخلاق پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که از نظر امام علی(ع)، سیاست باید تابع اخلاق باشد. در دیدگاه امام(ع)، سیاستِ مبتنی بر اخلاق دارای اصولی است که با رعایت آنها پیشرفت جوامع را به ارمغان می‌آورد. برخی از این اصول عبارت‌اند از: رعایت عدالت و انصاف بین مردم، پرهیز از دنیادوستی و دنیاپرستی، رعایت رفق و مدارا در رفتار با مردم، تناسب مقام‏ها با توجه به میزان برخورداری از فضایل اخلاقی، حاکم نمودن اخلاق بر سیاست، وفاداری به پیمان و شعارهای حکومتی، برخورد صادقانه با مردم و پرهیز از فریبکاری با آنان.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ethical Principles and Foundations of Politics in Imam Ali’s point of view

نویسنده [English]

  • mohammad molavi
چکیده [English]

The relationship of ethics and politics has been considered by scientists, politicians, philosophers and society managers. Some believe that ethics must follow politics, others say politics have to be adjusted based on ethical criteria. Third group believe that there is a separation between them. This research through analytical - descriptive method and library sources scrutinizes this issue in Imam Ali’s point of view as a standard pattern in politics and ethics. The finding shows that according to Imam Ali, politics must obey ethics. In the view of Imam in this situation politics has to be based on principles which help development of society. Some of these principles are: observing justice and fairness between people, avoiding worldliness, observing tolerance in dealing with people, coordination of position with some moral virtues, loyalty to the governmental treaty, dealing honestly with people and lastly avoidance of deception.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • Ethic
  • politics
  • Management
  • Government
-         قرآن کریم.
-         نهج البلاغه. (1388ش). ترجمۀ حسین انصاریان قم: دارالعرفان.
-         نهج‌البلاغه. (1414 ق). تحقیق: صبحی صالح. قم: انتشارات هجرت.
-         ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله.‏ (1404 ق). شرح نهجالبلاغه. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
-         ابن شعبه حرانی، حسن­بن­علی. (1404 ق). تحف العقول. تحقیق: علی‌اکبر غفاری. قم: جامعه مدرسین.
-         ابن منظور، محمد­بن­مکرم. (1414 ق). لسان العرب. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
-         الهامی­نیا، علی‌اصغر. (1385 ش). اخلاق سیاسی. تهران: موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت.
-         الهامی، داود. (1374 ش). صحابه از دیدگاه نهج‌البلاغه. قم: انتشارات هجرت.
-         آقایی، بهمن و بابایی، علیرضا. (1369 ش). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: نشر ویس.
-         آمدی، عبدالواحد. (1366 ش). تصنیف غررالحکم و دررالکلم‏. تحقیق: مصطفی درایتی. قم: دفتر تبلیغات.
-         آمدی، عبدالواحد. (1410 ق). غررالحکم و دررالکلم. تحقیق: سید مهدی رجائی. قم: دار الکتاب الاسلامی.
-         برزگر، محمدعلی. (1384 ش). اخلاق و سیاست در اندیشه و رفتار سیاسی امام علی(ع). قم: زمزم هدایت.
-         جزائری، سید محمدعلی. (1382 ش). دروس اخلاق اسلامی. قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه.
-         حائری، سید محسن. (1386 ش). اندیشه‌های اقتصادی در نهج‌البلاغه. ترجمه: عبدالعلی آل‌بویه لنگرودی. چاپ دوم، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
-         حکیمی، محمدرضا و برادران. (1380 ش). الحیاة. ترجمه: احمد آرام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-         خسروپناه، عبدالحسین. (1384 ش). جامعه علوی در نهج‌البلاغه. قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
-         خوانساری، محمد­بن­حسین. (1366 ش). شرح غررالحکم و دررالکلم‏. تحقیق: جلال‌الدین حسینی. تهران: دانشگاه تهران.
-         درخشه، جلال. (1378 ش). مواضع سیاسی حضرت علی(ع) در قبال مخالفین. بی‌جا: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
-         دهخدا، علی‌اکبر. (1372 ش). لغت‌نامه دهخدا. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
-         دیلمی، احمد و آذربایجانی، مسعود. (1380 ش). اخلاق اسلامى. قم: دفتر نشر و پخش معارف.
-         زمخشری، محمودبن­عمر. (1979 م). اساس البلاغه. بیروت: دار الصادر.
-         شایسته­نژاد، علی‌اکبر. (1385 ش). نغمهای از ملکوت. تهران: دانشگاه شهید رجایی.
-         صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1375 ش). الهیات در نهج‌البلاغه. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامی
-         صدوق، محمدبن­علی. (1398 ق). التوحید. تحقیق: هاشم حسینی. قم: جامعه مدرسین.
-         طاهری، ابوالقاسم. (1384 ش). راهنمای آموزش و پژوهش در نهج‌البلاغه. چاپ دوم. قم: دفتر نشر معارف.
-         طبرسی، فضل­بن­حسن. (1412 ق). مکارم الاخلاق. چاپ چهارم. قم: شریف رضی.
-         عالم، عبدالرحمن. (1376 ق). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.
-         علوی لنگرودی، سید کاظم. (1390 ق). تربیت عقلانی در نهج‌البلاغه. یزد: انتشارات دانشگاه یزد.
-         فراهیدى، خلیل­بن­أحمد. (1409 ق). العین. چاپ دوم. قم: نشر هجرت.
-         قربانی، زین‌العابدین. (1388 ش). حقوق از دیدگاه نهج‌البلاغه در کاوشی در نهج‌البلاغه (مجموعه مقالات)، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه، 369ـ399.
-         کریمیان، علی. (1389 ش). ریزش‌ها در حکومت علوی. قم: ادیان.
-         کلینی، محمدبن­یعقوب. (1407 ق). الکافی. تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
-         لیثی واسطی، علی­بن­محمد. (1376 ش). عیون الحکم و المواعظ. تحقیق: حسین حسنی. قم: دارالحدیث.
-         محمدی اشتهاردی، محمد. (1381 ش). آیات قرآن و گفتار پیامبر(ص) در نهج‌البلاغه. چاپ چهارم. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-         مرتضوی، سید محمد. (1384 ش). مروری بر نهج‌البلاغه. بی‌جا: خیر البریه.
-         مطهری، مرتضی. (1390 ش). جاذبه و دافعه علی(ع). چاپ هفتاد و هفتم. تهران: صدرا.
-         معینی نیا، مریم. (1385 ش). سیره اداری امام علی(ع). چاپ دوم. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
-         نراقی، مهدی. (1376 ش). جامع السادات. ترجمه: سیدجلال‌الدین مجتبوی. تهران: انتشارات حکمت.
نوری، حسین. (1408 ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسه آل­البیت علیهم‌السلام.