تدوین و اعتباریابی الگوی رهبری معنوی اسلامی در سازمان از منظر نهج‏البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه شیراز

چکیده

هدف اصلی این پژوهش تدوین و اعتباریابی الگوی رهبری معنوی اسلامی در سازمان از منظر نهج‏البلاغه بوده است. جامعه­ی آماری پژوهش شامل کلیه اساتید و صاحب­نظران حوزه مدیریت اسلامی در دانشگاه شیراز بود که در مرحله کیفی براساس روش نمونه گیری غیرتصادفی اشباع نظری، 30 نفر و در مرحله کمی براساس روش نمونه‏گیری غیرتصادفی افراد کلیدی، 34 نفر انتخاب شده‏اند. روش پژوهش ترکیبی اکتشافی متوالی و از نوع الگوسازی بوده که با استفاده از روش همسوسازی داده‏های چندگانه به تدوین و اعتباریابی چارچوب نظری اولیه پرداخته شده است. نتایج پژوهش در مرحله کیفی نشان داد که الگوی رهبری معنوی اسلامی مشتمل بر سه بعد بینشی دربرگیرنده­ی سه مؤلفه­ی اعتقادی، عقلانی و تخصصی، بعد نگرشی دربرگیرنده دو مؤلفه عاطفی و فرهنگ‏سازی و بعد کنشی شامل دو مؤلفه منشی و هدایت‏گری می‏باشد. در مرحله کمی، نیکویی مدل اندازه‏گیری از طریق تحلیل عامل تأییدی بررسی گردید و یافته‏ها بیانگر تأیید روایی و پایایی الگو بود. لذا الگوی نهایی این پژوهش می‏تواند مبنای مناسبی برای شناخت رهبران از جایگاه خود و همچنین سنجش و ارائه راهکارهای بهبود نقش مدیران سازمانی به عنوان رهبران معنوی در سازمان خویش، قرار گرفته و براساس معرف‏های تعریف شده در این الگو، آموزش‏های متناسب برای ایفای هرچه بهتر آنها ارائه گردد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing and Accrediating An Islamic Spiritual Leadership Framework in Organization From the Perspective of Nahj-al-Balaghe

نویسندگان [English]

  • rahmatallah marzoghi 1
  • jafar tokrzadeh 1
  • zeynab peyravinezhad 2
چکیده [English]

The purpose of this research was Developing and Accrediting an Islamic Spiritual Leadership Framework in Organization From the Perspective of Nahj-al-Balaghe. Statistical population was faculty members and experts in the field of Islamic management in Shiraz University which in qualitative stage 30, and in quantitative stage 34 people, were selected by “theorical saturation non-random sampling method” and “critical case non-random sampling method” respectively. This study was a mixed researched from sequential exploratory type, which using Aligning Multiple Data Method was developed and accredited primary theoretical framework. The results of research in qualitative stage, showed that Islamic spiritual leadership consisted of insight, attitude and action dimensions. Insight dimension consisted of the components such as Believe, Rational and Specialty; attitude dimension consisted of the components such as Emotional and Culture making; and action dimension consisted of the components such as Self making and Steering. Also in quantitative stage, fitting of measurement model using Conformity Factor Analysis was evaluated.In this sector, the results showed that this framework validity and reliability is confirmed. Thus, final framework of this research can appropriate foundation for leaders recognition from their position. This results also can placed foundation for measurement and present of solutions of organizational managements role improvement as a spiritual leaders in their organization. Moreover, according to described indexes in this framework, can present proportionate trainings for the best perform of this roles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leadership
  • Spiritual leadership
  • Islamic management
  • nahj-al-balaghe

مراجع

- ابراهیم­پور، حبیب؛ خلیلی، حسن؛ حبیبیان، سجاد و جلیلیان، جمال (1388)، «بررسی رابطه بین رهبری معنوی و رفتار شهروند سازمانی».پایان‏نامه کارشناسی ارشد در رشته مدیریت آموزشی دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم انسانی، اردبیل.
- ابن بابویه، محمدبن­علی (1380)، «علل الشرایع». ترجمه محمد جواد ذهنی تهرانی، قم: نشر مومنین.
- امانی­ساری بگلو، جواد؛ غلامعلی لواسانی، مسعود؛ اژه‏ای، جواد و خضری­آذر، هیمن (1390)، رابطه ارزش‏های فرهنگی و متغیرهای فردی با میزان استفاده از رایانه در دانشجویان. مجله علوم رفتاری، 5(1)، 10-1.
- انصاری، محمدعلی؛ دعائی، حبیب‏اله و مرتضوی، سیدسعید (1387)، مبانی مدیریت اسلامی و الگوهای آن. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی. چاپ پنجم.
- باقری، مصباح الهدی و سعدآبادی، حسن (1390)، طراحی الگوی رهبری معنوی براساس ارزش‏های اسلامی: پژوهشی مبتنی بر راهبرد داده بنیاد با تاکید بر ویژگی های فرمانده شهید سرلشکر احمد کاظمی. اندیشه مدیریت راهبردی. 5(2): 10، 122-57.
- بندریان، مهدی و بندریان، رضا (1392)، تعیین عوامل موثر بر ارزش نوآوری های فناورانه فرایندی در صنعت نفت با استفاده از تکنیک حداقل مربعات جزئی (pls). دوفصلنامه نوآوری و ارزش آفرینی، 1(3)، 110-89.
- تولایی، روح‏الله (1386)، الگویی برای شناخت مدیریت اسلامی. توسعه انسانی پلیس، سال چهارم، شماره 11: 71-53.
- حسینی­خامنه‏ای، سیدعلی (1360)، «بیانات در اولین کنگره بین‏المللی نهج‏البلاغه» (29/2/1360).
- حسینی­خامنه‏ای، سیدعلی (1369)، «بیانات در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، به مناسبت عید سعید غدیر»(20/4/1369).
- حصیرچی، امیر؛ سلطانی، محمدرضا و فرهی بوزنجانی، برزو (1390)، الگوی شایستگی مدیران نظام در اندیشه مقام معظم رهبری (حضرت آیت ا.. العظمی امام خامنه‏ای). فصلنامه نظارت و بازرسی. 5(17)، 38-7.
- داودی، امیرمحمدحسین و اشتری، عزت (1390)، «رابطه رهبری معنوی و یادگیری سازمانی در مدارس متوسطه». فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، 5(3)، 49-31.
- دهقان نجم آبادی، عامر و پیران، محمد. (1391). «بررسی نقش میانجی یادگیری سازمانی بر رابطه میان رهبری معنوی و کارآفرینی سازمانی(مورد مطالعه: نمایندگی­های یک شرکت بیمه در شهر ساوه)». تازه‏های جهان بیمه، 171، 21-5.
- ذاکری، آذر؛ هویدا، رضا و نجفی، محمد (1390)، رهبری معنوی با رویکرد اسلامی. مطالعات اسلامی در تعلیم و تربیت، 2(4)، 164-137.
- رستگار، عباس‏علی (1389)، «معنویت درسازمان با رویکرد روانشناختی». قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
- رستگار، عباس‏علی؛ جانقلی، محمود؛ حیدری، فائزه و حیدری، حامد (1391)، «بررسی نقش رهبری معنوی در هویت‏یابی سازمانی». پژوهش‏های مدیریت عمومی، 5(16)، 63-39.
- زارعی متین، حسن؛ سیدجوادین، سیدرضا؛ رحیم‏پور، علی و باقری، مسلم (1391)، تبیین مسائل صنعت گردشگری جمهوری اسلامی ایران. دوفصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، 6(1)، 73- 106.
- سیدعباس­زاده، میرمحمد؛ امانی ساری­بگلو، جواد؛ خضری آذر، هیمن و پاشوی، قاسم (1391)، مقدمه‏ای بر مدل‏یابی معادلات ساختاری به روش PLS و کاربرد آن در علوم رفتاری. ارومیه: انتشارات دانشگاه ارومیه.
- ضیائی، محمدصادق؛ نرگسیان، عباس و آیباغی اصفهانی، سعید (1387)، «نقش رهبری معنوی در توانمندسازی کارکنان دانشگاه تهران». نشریه مدیریت دولتی، 1(1)، 86-67.
- عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ زاده، محمد (1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‏های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، 5(10)، 198-151.
- عباس‏زادگان، محمد و ترک­زاده، جعفر (1386)، نیاز سنجی آموزشی در سازمان­ها. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ سوم.
- عطافر، علی؛ امیری، زینب؛ کاظمی، علی و امیری، یداله (1392)، تأثیر رهبری معنوی اسلامی بر عملکرد سازمانی(مطالعه موردی شرکت گاز استان لرستان). دوفصلنامه مدیریت اسلامی. 21(1)، 239-219.
- فقاهتی، سیدعلیرضا (1391)، شاخص‏های رهبری معنوی در نهج البلاغه. هفته نامه پیام قم، 599، مورخه 4 شهریور 1391.
- دیوان محاسبات کشور (1394)، گزارش کالاهای اساسی در حوزه وزارت جهاد کشاورزی در سال‏های 91 تا 93. منتشر شده در گروه سیاسی خبرگزاری فارس به آدرس اینترنتی http://fna.ir/38E3JR.
- محمدی ری‏شهری، محمد (1375)، رهبری در اسلام. قم: انتشارات دارالحدیث.
- مشتاقیان ابرقویی، حجت؛ زارع، محمدرضا؛ محمودی خمیری، یوسف و احمدزاده، علی (1390)، دیدگاه رهبری اسلامی. ماهنامه مدیریت در اسلام، 4(10)، 35- 25.
- مطهری، مرتضی (1361)، شناخت در قرآن. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
- مظفریان، منوچهر (1362)، رهبری و مدیریت در اسلام. تهران: نشر آرمان. چاپ دوم.
- معمارزاده، غلامرضا و صانعی، مهدی (1390)، الماس رهبری معنوی در نظام اداری ایران. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول. 7، 18- 9.
- ملکی، محمدرضا؛ جعفری، حسن؛ صفری، حسین و خدایاری زرنق، رحیم (1390)، «رابطه رهبری معنوی و کیفیت زندگی کاری کارکنان در مرکز آموزشی درمانی شهید هاشمی نژاد شهر تهران». مدیریت اطلاعات سلامت.8(8). ویژه نامه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، 1024-1017.
- نادری، ناهید و رجایی­پور، سعید (1389)، مدیریت با رویکرد معنوی (شاخص‏های ارزیابی تحقق معنویت در سازمان). مطالعات اسلامی در علوم انسانی. 1(1)، 138- 119.
- نهج‏البلاغه (1389)، ترجمه محمد دشتی. چاپ چهارم. قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین (ع).
- Al Arkoubi, K. (2008).  Spiritual leadership and identity in Moroccan business: An ethnographic study of Ynna Holding. ProQuest.
- Asyraf, W. M. & Afthanorhan, B. W. (2013). “A Comparison of Partial least Square Structural Equation Modeling and Covariance Based Structural Equation Modeling for Confirmatory Factor Analysis”. International Journal of Engineering Science and Innovative Technology, 2(5), 198-205.
- Aydin, B. & Ceylan, A. (2009). “The effect of spiritual leadership on organizational learningcapacity”. African Journal of Business Management, 3(5), 184-190.
- Collins, D. (2010). “Designing Ethical Organizations for Spiritual Growth and Superior Performance: an Organization Systems Approach”. Journal of Management Spirituality & Religion, 7(2), 95-117.
- Crossman, J. (2010). “Conceptualizing Spiritual Leadership in Secular Organizational Contexts and Its Relation to Transformational, Servant and Environmental Leadership”. Leadership & Organization Development Journal, 31(7), 596-608.
- Dent. E. B.; Higgins .M .E. & Wharff D. M. (2005). “Spirituality and Leadership: An Empirical Review of Definitions, Distinctions, and Embedded Assumptions”, The Leadership Quarterly,16, 625-653.
- Ferguson, J. & Milliman, J. (2008). “Creating Effective Core Organizational Values: A Spiritual Leadership Approach.”Intl Journal of PublicAdministration, Vol. 31: 439-459.
- Frisdiantara, C. & Sahertian, P. (2012). “The spiritual leadership dimension in relation to other value-based leadership in organization”. International journal of humanities and social science, 2(15).
- Fry, L. W. (2003). “Toward a Theory of Spiritual Leadership”. The Leadership Quarterly, 14(6), 693-728.
-  Fry, L. W.; Hannah, S. T.; Michael, N. & Walumbwa, F. O. (2011). “Impact of Spiritual Leadership on Unit Performance”. The Leadership Quarterly, 22, 259-270.
- Fry, L. W. & Slocum, J. (2008). “Maximizing the TripleBottom Line Through a Strategic Scorecard BusinessModel of Spiritual Leadership”, OrganizationalDynamics, 31(1), 86-96.
- Fry, L. & Cohen, M. (2009). “Spiritual Leadership as a Paradigm for Organizational Transformation and Recovery from Extended Work Hours Cultures”, Journal of Business Ethics, 84, 265-278.
- Grant, P. & McGhee, P. (2012).“Phronesis and Sprituality in the Workplace”.Journal of Spirituality, Leadership and Management. 6(1), 24-34.
- Law, P. K. (2013). “An Integrated Spiritual Leadership Model for the South African Public Service: A Case of Selected Government Departments”. Thesis submitted in fulfillment of the requirements for a doctoral degree in the faculty of economic and management sciences at the university of Westen Cape.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار