2
دانش آموخته کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک
چکیده
سبکشناسی علم مطالعهی رفتارهای زبانی افراد است. سخنگویان زبان بنابر موقعیتهای مختلف زمانی، مکانی، سن، جنسیت و... گونههای مختلفی از گفتار و یا نوشتار را به‌کار میبرند. یک متن ادبی، سبک و ساختاری متفاوت از سبکِ یک متن عادی و یا علمی دارد. سبکشناسی لایهای با رویکرد تحلیل ادبی، متن را در پنج لایهی آوایی، بلاغی، نحوی، واژگانی و ایدئولوژیک بررسی میکند و پس از تبیین هر یک از این عناصر پنجگانه در یک اثر ادبی، بر آن است تا ویژگیها و مشخصههای خاص اثر را که بستر مناسبی برای بیان اندیشهها، افکار و احساسات درونی مؤلف و نیز زمینهساز سبک شخصی وی است به نمایش گذارد. خطبهی 27 نهجالبلاغه (خطبه جهاد) یکی از شیواترین و رساترین خطبههای امام علی(ع) است که حضرت در آن پس از بیان ارزش جهاد، علل شکست کوفیان در برابر سپاه دشمن را یادآور شده و از ضعف و سستی آنان در رویارویی با دشمن شکوه سر میدهد. نوع سخنان علی(ع) در نهجالبلاغه و ویژگیهای منحصر به فرد ایشان در بیان خطبهی جهاد به گونه‌ای است که به‌صورت کلام حضرت مؤلفههای خاصی بخشیده که در سایر متون ادبی کمتر به‌چشم میخورد. آن‌چه در این مقاله بدان پرداخته میشود، بررسی خطبهی یاد شده از منظر سبکشناسی لایهای و تبیین مؤلفههای سبکی علی(ع)، شناخت افکار، اندیشهها و پس‌زمینه‌های فکری امام(ع) در ایراد خطبه جهاد است.
)