تاثیر خانواده، محیط و اراده در شکل‌گیری شخصیت انسان از منظر امام علی(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا

2 دانشجوی کارشناس‌ارشد قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا

چکیده

یکی از مهم­ترین مباحث مطرح شده در حوزه­های معرفتی، شناخت شخصیت انسان می باشد. شخصیت، تبلور هماهنگ مجموع عناصر و فعالیت­هـای درونی می­باشد که مدیریت اصول بنیادین جهان درونی را در دست دارد. به­همین علت انسان در میان پدیده­های هستی در بالاترین جایگاه قرار دارد، او از خاک آفریده شده و دارای نیروی عقل و معجونی از نیروهای متضاد، اخلاط مختلف و احساسات متفاوت می باشد که شخصیت او را شکل می­دهد. تحقق کمال و رسیدن به هر مرتبه از رشد شخصیت و نیز جلوگیری از هرگونه انحطاط و سقوط، در گرو شناخت عوامل رشددهنده آن می باشد. یکی از مهم­ترین منابعِ شخصیت شناسی، سخنان گهربار امیرالمؤمنین علی(ع) می­باشد. حضرت شخصیت انسان را متشکل از دو بخش عقل و شهوت می­داند که سعادت و شقاوت انسان بستگی به نوع استفاده از این دو بخش دارد. ایشان عوامل مؤثر در ایجاد شخصیت را سه عامل خانواده (که شامل وراثت و تربیت می­باشد)، محیط (محیط همسالان، محیط اجتماعی و محیط جغرافیایی) و اراده معرفی می­نمایند. این سه عامل هر کدام به­صورت اقتضا بر چگونگی شخصیت فرد تأثیر دارند و هیچ کدام علت تامه­ای برای رشد شخصیت محسوب نمی­شوند. نخستین و بیشترین تأثیر را خانواده که متشکل از پدر و مادر می­باشد بر شخصیت می­گذارد؛ ابتدا خانواده به ساماندهى شاکله تربیتى انسان مى­پردازد. عامل انتقال فرهنگ، تمدن، ادب و سنن است و اهمیت آن همیشگی است و برای دوام و بقای جامعه و تمدن و فرهنگ، راهی جز آن وجود ندارد. این تأثیرات به­صورت وراثتی (از طریق ژن­ها) و تربیتی (از طریق شکوفا کردن استعداد­های بالقوه فرد) اعمال می­شوند. مهمترین تأثیر را هم اراده و اختیار خود فرد در تشکیل شخصیت او دارد. زیرا یکی از مهم­ترین مؤلفه­های کرامت انسانی آزادی مشروع انسان­ها است. منظور از آزادی شخصی نیز همین­ می­باشد که آدمی اراده و اختیار سرنوشت خود را داشته باشد.شناخت این عوامل و میزان تأثیرگذاری هر کدام را می­توان نوعی خودشناسی محسوب کرد. این نوع خودشناسی کمک شایانی در جلوگیری از بروز نابسامانی­های شخصیتی و اختلالات روانی می­کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Family environment will affect the formation character of Imam Ali

نویسندگان [English]

  • fatmeh allaee rahmani 1
  • zeynab salari 2
چکیده [English]

Man's character is one of the most important subjects in epistemology. Character is the product of man's internal factors and actions, and governs the fundamental principles of the inner world. As a result, man has the highest status among the worldly creatures. He is created from soil and has the ability of reasoning. In addition, he is the confection of opposite forces, various mixtures and different feelings which schematize his character. Perfection and reaching levels of evaluation and preventing any slough or falling down from those levels are the results of knowing about character's dimension, and his growing and preventing factors of perfection.  One of the most important sources for studying about man's character is Imam Ali's speeches. He considers man's character as a selection of the two parts of  reason and  lust, which man's felicity  and affliction is depend on  how he use these parts. From his point of view the factors that can be effective in shaping a character are: family, milieu and freewill.   None of these factors is considered as the complete cause of character's growth individually, but all of them together affect the quality of forming the character. The first and the most influence on character is belonged to family including parents; at the beginning, this is the family that organizes man's training scheme. So it has a permanent importance, in addition there is no way for survival and perpetuate of society, civilization and culture

کلیدواژه‌ها [English]

  • Character
  • family
  • milieu
  • Freewill
  • Imam Ali