از احتجاج تا اقناع؛ تحلیل نظام مجاب‌سازی خلافت در خطبۀ شقشقیه براساس نظریۀ بوگراند و درسلر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشکده ادبیآت و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم ، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

3 دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

10.22084/nahj.2025.30459.3153

چکیده

زبان‌شناسی متن در جهت شکل‌گیری متن و تقویت آن از عناصر هفت‌گانة هدف، موقعیت، انسجام و پیوستگی، بینامتنیت، اطلاع‌رسانی و مقبولیت بهره می‌برد. مطالعۀ این فرایندها مشخص می‌کند که چگونه حضور این عوامل هفت‌گانه منجر به ایجاد برهانی منسجم، تولید معنا و به اقناع رساندن مخاطب می‌شود. این عناصر بر خطبۀ شقشقیۀ حضرت علی (ع) نیز حاکم‌اند؛ خطبه‌ای که سرشار از براهین در اثبات حقانیت خلافت ایشان است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با هدف تبیین فرایند مجاب‌سازی خلافت در راستای اثبات حقانیت حضرت علی (ع) به بررسی خطبۀ شقشقیه می‌پردازد. این بررسی با تکیه بر کارکرد معیارهای متن‌گرایی در نظریۀ بوگراند و درسلر از جمله پیوستگی، انسجام، هدفمندی، موقعیت‌مندی، مقبولیت، اطلاع‌رسانی و بینامتنیت، انجام می‌شود و بر چگونگی انتقال مفاهیم در قالب برهان‌ورزی و نقش این معیارها در شکل‌گیری و تقویت استدلال‌های امام علی (ع) متمرکز است، تا از این طریق، ساختار برهانی خطبه و سازوکارهای زبانی آن در اقناع مخاطب تحلیل شود. از دستاوردهای معناکاوی خطبه این است که که مفاهیمی مانند شایستگی حضرت علی (ع) برای خلافت، نقد خلفای پیشین و رجوع مردم به ایشان در آغاز خلافت، از طریق زنجیره‌ای از برهان‌های منطقی به مخاطب منتقل می‌شود. با بررسی این خطبه مشخص می‌شود که نظام مجاب‌سازی با پیروی از تمامی عناصر متن‌گرایی، به انسجام برهان‌ها، در بُعدی گسترده‌تر خطبه و در نهایت، تبیین حقانیت امام می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

From Argumentation to Persuasion: Analyzing the System of Caliphate Legitimization in the Sermon of Shiqshiqiyyah Based on Beaugrande and Dressler’s Theory"

نویسندگان [English]

  • Rasool Dehghanzad 1
  • Marzieh Vali zadeh 2
  • Salman Nikbakht 3
1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Qom, Qom, Iran
2 PhD student in Arabic Language and Literature, Semnan University, Semnan, Iran
3 PhD, Jurisprudence and Fundamentals of Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Text linguistics utilizes the seven elements of intentionality, situationality, coherence, cohesion, intertextuality, informativeness, and acceptability to shape and strengthen a text. The study of these processes reveals how the presence of these seven factors contributes to constructing a coherent argument and persuading the audience. These elements are also evident in Imam Ali’s (peace be upon him) Shiqshiqiyyah Sermon, a discourse rich with arguments substantiating the legitimacy of his caliphate. This article, employing a descriptive-analytical method, aims to elucidate the persuasive process of establishing Imam Ali’s rightful claim to the caliphate through an analysis of the Shiqshiqiyyah Sermon.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Text Linguistics
  • Beaugrande and Dressler
  • Persuasion
  • Caliphate
  • Nahj al-Balagha
  • Shiqshiqiyyah Sermon