استخراج نشانگرها و مصادیق مسئولیت‌پذیری اجتماعی در نامة سی‌ویک نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری برنامه‌ریزی درسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

انسان موجودی اجتماعی که در اجتماع زندگی می­‌کند و باید رفتار مسئولانه که از شاخص­‌های انسان کامل می‌­باشد، در او تقویت گردد، این مهم در جوامع اسلامی از طریق شناسایی مصادیق مسئولیت‌­پذیری اجتماعی از منابع دینی و گنجاندن آن در برنامه­‌های مختلف تربیتی صورت می­‌گیرد. بر این اساس، هدف این پژوهش شناسایی نشانگرها و مصادیق مسئولیت‌­پذیری اجتماعی از منظر آموزه­‌های ارزشمند و غنی نامة 31 نهج‌­البلاغه بود. رویکرد پژوهش ترکیبی (کیفی و کمی) و روش پژوهش مطالعه موردی کیفی بود. برای تحلیل یافته‌­ها از تحلیل مقوله‌ای استفاده شد. برای تعیین اعتبار یافته‌­ها از شاخص­‌های اعتبار، اطمینان، تأیید­پذیری و انتقال‌­پذیری استفاده شد. بر­اساس تحلیل یافته­‌ها 5 مقوله‌محوری شامل خدمت به هم نوع و توسعه اجتماعی، کسب تجربه اجتماعی، توجه به شرایط و موقعیت و زمینه اجتماعی، حل مسائل افراد آسیب‌­پذیر و تلاش برای پیشرفت و آینده جامعه به‌عنوان نشانگرهای مسئولیت­پذیری اجتماعی استخراج شدند و تعداد 25 مصداق برای نشانگرها شناسایی شد و میزان تناسب مصادیق با نشانگرها از منظر صاحب­نظران 0.92 صدم بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Extracting indicators and examples of social responsibility in the thirty-first letter of Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Yousefzadeh Choosari 1
  • Esa Zamaniyan 2
1 Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran
2 PhD in Curriculum Development, Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran
چکیده [English]

Man is a social being who lives in society and responsible behavior, as one of the indicators of a perfect human being should be strengthened in him/her. In Islamic societies, this can be dlne through identifying examples of social responsibility from religious sources and including them in various educational programs. Based on this, the aim of this research was to identify the indicators and examples of social responsibility from the perspective of the valuable and rich teachings of the 31st letter of Nahj al-Balagha. The research approach was mixed (qualitative and quantitative) and the research method was a qualitative case study. Categorical analysis was used to analyze the findings. To determine the validity of the findings, validity, reliability, verifiability and transferability indicators were used. Based on the findings, 5 key categories including serving the humankind and social development, gaining social experience, paying attention to the conditions and situation and social context, solving the problems of vulnerable people and striving for the progress and future of the society were extracted as indicators of responsibility. 25 examples were identified for the indicators and the degree of compatibility of the examples with the indicators from the experts' point of view was .92 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social responsibility
  • Nahj al-Balagha
  • letter thirty-one
  • examples

مراجع

  • الماسوندی، علیرضا، مرادخانی، احمد و عابدیان، سید حسن (1402). محیط زیست و لزوم حفظ آن از منظر قرآن و نهج‌البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 11(41)، 121-144. https://doi.org/22084/NAHJ.2023.27357.2901
  • اقدام‌پور، رضا، کشتی آرای، نرگس و اسماعیلی، رضا (1399). طراحی الگوی برنامه درسی مبتنی بر مسئولیت­پذیری اجتماعی برای نظام آموزش عالی بر اساس الگوی اَکِر. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 1 و 26، 49-23.
  • ایزدی‌فر، علی‌اکبر و کاویار، حسین (1389). مسئولیت‌پذیری مدیران و کارگزاران از دیدگاه امام علی(ع) با تأکید بر اخلاق حرفه‌ای. پژوهشنامه علوی، 1(2)، 1-20.
  • چلبی، مسعود (1389). جامعه­شناسی نظم تشریع و تحلیل نظری نظم اجتماعی. تهران: نی.
  • حاجی­زاده، بهمن و آورجه، محی­الدین (1393). مسئولیت­پذیری اجتماعی در قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی در المیزان. قرآن در آینه پژوهش، شماره 11 و 1، 133-156.
  • دشتی، محمد (1391). ترجمه نهج‌البلاغه. قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمومنین(ع).
  • رضوان­خواه، سلمان، صالحی، اکبر و سجادی، سید­مرتضی (1399). مسئولیت­های اجتماعی انسان از منظر امام علی(ع) با تأکید بر نهج­البلاغه و نقش تعلیم­و­تربیت در تحقق آنها. اسلام و مطالعات اجتماعی، شماره 8 و 1، 35-7. https://doi.org/22081/jiss.2020.56868.1613
  • سبحانی­نژاد، مهدی و آب نیکی، زهرا (1390). بررسی میزان توجه به مؤلّفه‌های مسئولیت­پذیری اجتماعی در محتوای برنامه درسی دوره متوسطه نظری ایران در سال 1390-1389. اندیشه­های نوین تربیتی، شماره 8 و 1، 106-59.
  • شایان‌فر، شهناز و حسینی، سیده سمانه (1401). نگاهی پدیدارشناسانه به مؤلفه‌های پسینی جهان مسئولیت‌پذیری با تأکید بر نهج‌البلاغه. دوفصلنامه علمی کاوش‌های فلسفه و دین، 1(1)، 45-60. https://doi.org/22080/JRE.2021.20853.1130
  • شریعتی، ابوطالب، سعادتی شامیر، محبوب، رضائی، صادق و قدمی، مجید (1399). تدوین مدل جامع مسئولیت‌پذیری مدیران مبتنی بر اندیشه‌های امام علی(ع) در نهج‌البلاغه و سند تحول بنیادین. قرآن و طب، 11، 122-129.
  • طالبی، ابوتراب و خوشبین، یوسف (1391). مسئولیت اجتماعی جوانان. علوم اجتماعی، شماره 59 و 2، 240-207.
  • عباسی، آمنه (1393). مسئولیت‌پذیری در نهج‌البلاغه. تهران: مجموعه مقالات اولین کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه دینی، 13-1.
  • مروتی، سهراب، فتاحی، امیر و وحیدنیا، فرحناز (1392). دانشگاه مسئولیت‌پذیر و چشم­انداز آن در آموزه‌های دینی. مدیریت در دانشگاه اسلامی، 2(5)، 106-78.
  • مصباح یزدی، محمد­تقی (1380). پند جاوید. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  • یوسف­زاده چوسری، محمد­رضا، زمانیان، عیسی و خاکباز، عظیمه­سادات (1401). جایگاه مؤلفه­های دانشگاه مسئولیت‌پذیر اجتماعی در دانشگاه بوعلی سینا همدان: مورد مطالعه دانشکده علوم­انسانی. توسعه­ی برنامه درسی، شماره 1 و 1، 22-1.
  • هنری لطیف‌پور و عروتی موفق، اکبر (1399). مسئولیت جمعی در نهج‌البلاغه از دیدگاه امام علی (ع)، نشریه علوم سیاسی، 23(4)، 27-48. https://doi.org/22081/PSQ.2021.69809
  • Barnett, R. (2018). Ecological university, London: Routledge.
  • Blackburn, W. (2007). The Sustainability Handbook: The Complete Management Guide to Achieving Social. Economic, and Environmental Responsibility, Washington DC.
  • Belando-Montoro, M. R., & Temiño, M. A. C. (2020). Integrating Social Responsibility into the Curriculum Through the Service-Learning: International Perspectives on Curriculum and Teaching Development. Emerald Publishing.
  • Chile, L. M., & Black, X. M. (2015). University–community engagement: Case study of university social responsibility. Education, Citizenship and Social Justice, 10(3), 234-253. https://doi.org/1177/1746197915607278
  • Colby, A., Beaumont, E., Ehrlich, T., & Stephens, J. (2003). Educating citizens: Preparing America's undergraduates for lives of Moral and Civic Responsibility, Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching, John Wiley & Sons.
  • Eguia, K. F., & Capio, C. M. (2022). Teletherapy for children with developmental disorders during the COVID-19 pandemic in the Philippines: A mixed-methods evaluation from the perspectives of parents and therapists. Child: care, Health and Development, 48(6), 963-969. https://doi.org/10.1101/2021.05.04.21256662
  • Harjoto, M. A., & Jo, H. (2011). Corporate governance and CSR nexus. Journal of business ethics, 100, 45-67. https://doi.org/10.1007/s10551-011-0772-6
  • Kakabadse, A., & Kalu, K. (Eds.). (2009). Citizenship: A reality far from ideal, Springer.‏
  • Meininger, L., Adam, J., Wirth, E., Viefhaus, P., Woitecki, K., Walter, D., & Döpfner, M. (2022). Cognitive-behavioral teletherapy for children and adolescents with mental disorders and their families during the COVID-19 pandemic: a survey on acceptance and satisfaction. Child and adolescent psychiatry and mental health, 16(1), 61. https://doi.org/1186/s13034-022-00494-7
  • Mofijur, M., Fattah, I., Alam, M. A., Islam, A., Ong, H. C., Rahman, S., Najafi, G., Ahmed, S. F., Uddin, M. A., & Mahlia, T. (2021). Impact of COVID-19 on the social, economic, environmental and energy domains: Lessons learnt from a global pandemic. Sustainable production and consumption, 26, 343-359. https://doi.org/10.1016/j.spc.2020.10.016
  • Perić, J., & Delić, A. (2016). Developing social responsibility in Croatian Universities: a benchmarking approach and an overview of current situation. International Review on Public and Nonprofit Marketing, 13(1), 69-80.‏ https://doi.org/1007/s12208-015-0144-5
  • Riaz Mir, U., Hassan, S. M. & Hassan, S. S. (2015). Islamic Perspective of Corporate Social Responsibility. Islamic Perspective of Corporate, 46(31), 77-90. https://doi.org/10a7cf9b63723
  • Šimić, M. L., Sharma, E., & Kadlec, Ž. (2022). Students’ Perceptions and Attitudes toward University Social Responsibility: Comparison between India and Croatia. Sustainability, 14(21), 1-14.‏ https://doi.org/3390/su142113763
  • Tyminski, R. (2022). Back to the future: when children and adolescents return to office sessions following episodes of teletherapy. The Journal of analytical psychology, 67(4), 1070-1090. https://doi.org/10.1111/1468-5922.12836
  • Zaman, R., Jain, T., Samara, G., & Jamali, D. (2022). Corporate governance meets corporate social responsibility: Mapping the interface. Business & Society, 61(3), 690-752. https://doi.org/1177/0007650320973415
  • Vallaeys, F. (2019). University social responsibility: a mature and responsible definition. Higher education in the world, 5(2), 88-96. https://doi.org/13140/2.1.2121.1523
  • Vallaeys, F., & Alvarez Rodrguez, J. (2019). Towards a Latin American definition of university social responsibility. Approach to the conceptual preferences of university students. Magazine of the Faculty of Education, 22(1), 93-116. https://doi.org/15944/educxx1.19442

 

 

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 12، شماره 45
بهار 1403
خرداد 1403
صفحه 29-48

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار