تحلیل فرمالیستی خطبة 34 نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی و هنر، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

فرمالیسم از مکتب‌های نقد ادبی معاصر است که از دیدگاه زبانشناسی، اثر را مطالعه می‌کند. این مکتب در روسیه و در میان جنگ جهانی اول شکل گرفت. 1930م اوج اقتدار آن بود. زبان‌شناسانی مانند بوریس آخن بام، شکلوفسکی و یاکوبسن از مهم‌ترین چهره‌های نظریة فرمالیسم هستند. تأکید اصلی و عمدة نظریه، نقد فرم یا شکل اثر است و نگاه چندانی به محتوا یا درون‌مایه، بیوگرافی نویسنده و مسائل حاشیه­ای اثر ندارد. تحلیل فرمالیستی خطبة 34 نهج‌البلاغه، موضوع پژوهش مقالة حاضر است. روش پژوهش مقاله برپایة روش تحلیلی ـ توصیفی است که براساس رویکرد اسنادی، مواد، مؤلفّه‌ها و مبانی فرمالیسم ـ ساختارشناسی بررسی می‌شود. هدف مقاله، شناخت فرم و تبیین فرمالیستی متن خطبه، نوع رویکرد امام علی (ع) به کلام و شیوة به‌کارگیری این نظریة ادبی در خطبه 34 است. پرسش اصلی پژوهش در حول این محور می‌چرخد که نویسنده چگونه معانی ذهنی خود را در قالب واژگان ریخته و آنها را به جامعة مخاطبان ارائه داده است؟ فـرم این واژگان یا این سازه‌های زبانی چگونه است؟ و متن خطبة 34، چه ویژگی‌های فرمالیستی دارد؟ نتایج این مطالعه نشان داد زاویة دید دانای کل، استیلا بر زیر و بم واژگان، نوع لحن، چرخش لحن و ایجاد بحث جدید در ضمن واژگان و افعال، بلاغت کلام و به‌کارگیری موسیقی خاص در آرایش واج‌ها، فرم منحصربه‌فردی به متن خطبه داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Formalistic analysis of sermon 34 of Nahj al Balagha

نویسندگان [English]

  • Yousef Aali Abbasabad 1
  • Seddigheh Solimani 1
  • Hosein Arian 2
1 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Payam Noor University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities and Arts, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
چکیده [English]

Formalism is one of the theory of contemporary literary criticism that studies the work from a linguistic point of view. This theory was formed in Russia during the First World War. In 1930nit was the peak of its authority. Linguistic such as Boris Achenbaum, Shklovsky and Jakobson are among the most important figures in the theory of Formalism. The main and main emphasis of the criticism theory in the from of the work, and it does not pay much attention to the content, biography of the author and other issues.
    Formalistic analysis of sermon 34 of Nahj al Balaghe is the subject of the present study. The research method of the article is based on the Descriptive – Analytical method, which is examined based on the documentary approach, materials, components and the foundations of Formalism – Structuralism. The purpose of the article is the formalistic reading of the text of the sermon. Imam Ali's approach to the words and the way it is used in this sermon. The main question of the research is how the author put his mental meaning in the form of words and arranged them to the audience. What is the form of these words and what formal feature does the text of sermon 34 have? Valuable results have been obtained from this study. Omniscient point of view, mastering the type of words, tone, turning the tone and creating a new discussion in addition to words and verbs, the rhetoric of words and the use of special music in the arrangement of phonemesm has given a unique form to the text of the sermon.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • Nahj al Balagha
  • Sermon 34
  • Formalistic analysis tonem vocabulary
  • music
- ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه­الله (1386). شرح نهج­البلاغه، تهران: مؤسسة تحقیقات و نشر معارف اهل بیت.
- ابن‌اثیر، ضیاء­الدین (1420ق). المثل السائر فی ادب الکاتب و الشعار، بیروت: المکتبـﺔ العصریـﺔ.
- احمدی، بابک (1389). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
- اسکولز، رابرت (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمة: فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
- امامی، نصرالله (1378). مبانی و روش­های نقد، تهران: دیبا.
- انوشه، حسن (1381). دانشنامة ادب فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- ایگلتون، تری (1372). پیش­درآمدی بر نظریه­های ادبی، ترجمة: عباس مخبر، تهران: مذکر.
- باختین، میخائیل (1381). سودای مکالمه، خندة آزادی، ترجمة: محمدجعفر پوینده، تهران: چشمه.
- پاینده، حسین (1385). نقد ادبی و دموکراسی، تهران: نیلوفر.
- تودوروف، تزوتان (1382). بوطیقای ساخت­گرا، ترجمة: محمد نبوی، تهران: آگه.
- ----------- (1385). نظریة ادبیات (ترجمة متن­هایی از فرمالیسم روسی به زبان فرانسوی)، ترجمة: عاطفه طایی، تهران: اختران.
- ثمره، یدالله (1386). سبک­شناسی زبان، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- حق­شناس، علی­محمد (1356). آواشناسی، تهران: آگاه.
- داد، سیما (1371). فرهنگ نقد ادبی، تهران: مروارید.
- دیچز، دیوید (1373). شیوه­های نقد ادبی، ترجمة: محمدتقی (امیر) صدقیانی ـ دکتر غلامحسین یوسفی، تهران: علمی.
- سلدن، رامان ـ پیتر ویدوسن (1377). راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة: عباس مخبر، تهران: طرح نو.
- شایگان­فر، حمیدرضا (1380). نقد ادبی، تهران: دستان.
- شمیسا، سیروس (1386). نقد ادبی، تهران: میترا.
- شهیدی، سیدجعفر (1377). ترجمة نهج­البلاغه، تهران: علمی و فرهنگی.
- صفوی، کوروش (1369). نگاهی به تقابل معنایی، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی کرمان، سال اول، شمارة اول، 104-115.
- عالی عباس­آباد، یوسف (1398). تاریخ­نگار تصویرگرا یا شاعر فرمالیست، تهران: قطره.
- عباس، احسان (1996). فنّ الشعر، بیروت: دار صادر.
- فرای، نورتروپ (1372). تخیل آشفته، ترجمة: سعید ارباب شیروانی، تهران: نشر دانشگاهی.
- قویمی، مهوش (1383). آوا و القا (ره­یافتی به شعر اخوان ثالث)، تهران: هرمس.
- مک­کوئیلان، مارتین (1384). پل دومان، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
- کاسیرر، ارنست. (1366). زبان و اسطوره، ترجمة: محسن ثلاثی، تهران: نقره.
- لوریا، الکساندر (1368). زبان شناخت، ترجمة: حبیب­الله قاسم­زاده، ارومیه: انزلی.
- ولک، رنه (1379). تاریخ نقد جدید، جلد 2، ترجمة: سعید ارباب شیروانی، تهران: نیلوفر.
- هال، جیمز (1380). فرهنگ نگاره­ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة: رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
- یارمحمدی، لطف­الله (1383). گفتمان­شناسی رایج و انتقادی، تهران: هرمس.
- Lyons, J. (1987). Semantics, vol 1, Cambridge: Cambridge University.
- Lodge, D. (1990). Modern criticism and Theory, London: Longman.
- Mcquillan, M. (2000). Narrative Reader, Landon and New York: Rouledge.
- Rimmon Kenan, S. (2002). Narrative Fiction, Landon and New York: Rouledge.