گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی در حوزه مسائل سیاسی در روش حکومت‌داری امام علی(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، نهج‌البلاغه، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

2 استاد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

4 استاد، گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

جامعه‌ اسلامی پس از پیامبر(ص) دچار انحرافات شدیدی شد. این انحرافات موجب انتقاد امام علی(ع) از خلفای قبل از خود و بزرگان جامعه شد. از همین رو ایشان از آغاز خلافت خود به اصلاحات اساسی سیاسی دست زد. سؤال اصلی این پژوهش این است که امام علی(ع) برای گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی از نظر سیاسی چه راهکارهایی ارائه کرده‌اند؟ امام(ع) برای جلوگیری از انحرافات و جهت اصلاح جامعه اسلامی و زدودن روش جاهلی، در دو حوزه اساسی دست به اصلاحات زدند. ایشان با معرفی ویژگی‌های حاکم و کارگزاران اسلامی و نیز روش حکومت‌داری سعی در جامعه‌سازی کردند. امام(ع) بر انتخاب حاکم و رهبرانی تأکید دارند که بر مبنای قرآن و سنت پیامبر(ص) عمل می‌کنند این انتخاب باید مقبولیت عمومی هم داشته باشد بر اساس قرآن و سنت، امیرالمؤمنین(ع) برترین فرد و عامل‌ترین فرد به قرآن و سنت پیامبر(ص) بودند امام علی(ع) در حوزه حکومت‌داری نیز سعی می‌نمود که جامعه را از ظلم و انواع و اقسام آن به عدل سوق دهد و از نظر ایشان حاکمان و مدیران باید به عدالت رفتار کنند باید مدیران شایسته انتخاب شوند تا جامعه از جاهلیت به سمت جامعه اسلامی حرکت کند. همچنین امام علی(ع) در حوزه مسائل جنگی نیز رفتارهای خاصی از خود نشان دادند ایشان به پرهیز از جنگ‌طلبی‌ تأکید داشتند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The solutions of the transition from the society of the Ignorance period to the Islamic society in the field of political issues from the perspective of Imam Ali (AS) with emphasis on Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • Maryam Kafi Mashhad 1
  • Mohamad Hadi Aminnaji 2
  • Mahdi Ebadi 3
  • Mohamad Reza Sarmadi 4
1 PhD student, Nahj al Balagha, Payam Noor University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, Payam Noor University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of History and Islamic Culture and Civilization, Faculty of Theology and Islamic Studies, Payam Noor University, Tehran, Iran
4 Professor, Department of Educational Sciences, Payam Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Islamic society faced severe deviations after the passing of Prophet Muhammad (PBUH). These deviations led Imam Ali (AS) to criticize the previous caliphs and the influential figures of society. Therefore, from the beginning of his own caliphate, he initiated fundamental political reforms. The main purpose of the present study is to explore the political strategies proposed by Imam Ali (AS) for transitioning from a society of the Ignorance to an Islamic society. Imam Ali (AS) implemented reforms in two fundamental areas to prevent deviations; rectify the Islamic society, and eradicate the practices of ignorance. He introduced the qualities of Islamic rulers and officials, as well as a method of governance, to foster social cohesion. Imam Ali (AS) emphasized the selection of rulers and leaders based on the principles of the Quran and the Sunnah of  Prophet Muhammad (PBUH). These selections should have public acceptance and be in accordance with the Quran and the Prophet's traditions; Imam Ali (AS), was the most informed and influential person about the Quran and the Prophet's Sunnah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Society
  • Jahilit (Ignorance)
  • Nahj al-Balagha
  • Political Life of Imam Ali (AS)
  • Islamic Agents
  • ابن‌ابى‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله (1971). شرح نهج‌البلاغه. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • ابن‌بابویه، محمد بن علی (۱۳۸۶). علل الشرایع. نجف: بی نا.
  • ---------------- (1376). الأمالی. تهران: کتابچی.
  • ابن‌منظور، محمد بن مکرم (بی‌تا). لسان العرب. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  • ابن‌میثم، میثم بن علی (۱۴۰۴). شرح نهج البلاغة. تهران: دفتر نشر الکتاب.
  • اخطب خوارزم، موفق بن احمد (۱۳۸۸). المناقب للخوارزمی. نجف: المطبعة الحیدریة.
  • اداک، ابر و حسینی، فرح. (1389). موضع‌گیری‌های امام علی (ع) در برابر سیاست‌های عثمان بن عفان در دوران خلافت. نشریه مسکویه، 5(14)، 28-7.
  • الهی‌زاد، محمدحسین. (1395). تربیت سیاسی اجتماعی وحیانی. مشهد: مؤسسه فرهنگی تدبر در قرآن و سیره.
  • انوری، حسن (۱۳۸۱). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
  • تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410). غررالحکم. تصحیح محمد رجایی، قم: دار الکتاب الإسلامی.
  • حییم، سلیمان (1368). فرهنگ بزرگ انگلیسی فارسی حییم. بی‌جا: فرهنگ معاصر.
  • زبیدی، محمد بن محمد مرتضی (1414). تاج العروس من جواهر القاموس. محقق و مصحح: علی شیرى، بیروت: دارالفکر.
  • سید بن طاووس (۱۴۱۲). کشفُ المَحَجّة لِثَمَرة المُهجَة. بی‌جا: مکتب الاعلام الاسلامی.
  • شرف‌الدین موسوی، سید عبدالحسین (۱۴۰۴ق). النص والاجتهاد. بی‌جا: سیدالشهداء.
  • صبحی صالح (۱۳۸۷). نهج‌البلاغه، بیروت: بی­نا.
  • طبری، محمد بن جریر (بی‌تا). تاریخ طبری. بی‌جا: مکتبة الخیاط.
  • علی، جواد (1391ق). المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام. بیروت: دار العلم للملایین.
  • عمید، حسن (۱۳۸۹). فرهنگ فارسی عمید، سرپرست تألیف و ویرایش: فرهاد قربان‌زاده، بی‌جا: اَشجَع.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد (بی‌تا). العین، بی‌جا: بی‌نا.
  • کلینی، محمد بن یعقوب (۱۳۶۳). الکافی، ترجمه محمد آخوندی، محمد. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • محب‌الدین‌ الطبری‌، احمد بن‌ عبدالله (۱۴۲۴). الریاض النضرة فی مناقب العشرة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • معین، محمد (1386). فرهنگ معین. تهران: پارس نوین.
  • مقیمی، غلام‌حسن (1389). تضایف دین و سیاست از منظر امام خمینی (ره). پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی، شماره 3، 59-96.
  • مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1375). پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • مهیار، رضا (1370). فرهنگ ابجدی عربی-فارسی (ترجمه المنجد الأبجدی). تهران: انتشارات اسلامی.
  • نادری قمی، محمدمهدی (1378). نگاهی گذرا به ولایت فقیه. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  •