سنخ شناسی مواجهه با تهدیدات هویتی از منظر امیرمؤمنان علیه‌السلام با تأکید بر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مدرسی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

2 استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

چکیده

مواجهه هوشمندانه و برخاسته از دین با تهدیدات هویتی با توجه به نقش روزافزون ادراکات و برداشت‌های هویت بنیان در جامعه ازجمله مهم‌ترین الزامات جامعه اسلامی برای صیانت از هویت دینی است. در این مسیر شناخت و فهم آگاهانه از سیره امیرمؤمنان به‌مثابه پیشینه شکوهمند و بی‌بدیل تاریخ تمدن اسلام در مواجهه با این تهدیدات دستیابی به مختصات ساختاری، روشی و محتوایی متقن را فراهم می‌سازد. بر این اساس پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی و تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که اساساً امیرمؤمنان در مواجهه با تهدیدات هویتی چه رویکردهایی را اتخاذ فرمودند. در جهت سنخ شناسی اقدامات حضرت، سه راهبرد پیشینی، کنترلی و رفعی تشکیل‌دهنده مجموعه اقدامات حضرت برشمرده می‌شود. امنیت بخشی به هویت جامعه در دو حوزه امنیت اعتقادی و امنیت اجتماعی، رویکردی پیشگیرانه بود که از به فعلیت رسیدن تهدیدات و بروز کاستی‌ها و ناراستی‌های هویتی جلوگیری نمود. در حوزه اقدامات کنترلی مدیریت ابعاد مختلف هویت و انتظام و انسجام‌بخشی به ساحات و سطوح گوناگون هویتی از پدید آمدن بحران‌های هویتی جلوگیری نمود و درزمینه اقدامات رفعی و تمایز بخش نیز ترسیم الگوی منطقی تمایز بخشی مبتنی بر تقابل با طغیان­گران اقتصادی، مبارزه با استضعاف پروری سیاسی و طرد خود ایده آلی اندیشه‌ای چگونگی مبارزه با تهدیدات هویتی را پدیدار ساخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Typology of Encountering with Identity threats from the Viewpoint of Amir al-Mu'minin (as) with Emphasis on Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Mohsen Fekri Fallah 1
  • Amir Mohsen Erfan 2
1 MA in History of Islamic Culture and Civilization, University of Islamic Education, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic History and Civilization, University of Islamic Education, Qom, Iran
چکیده [English]

Intelligent and raised encounters of religious with identity threats due to the increasing role of perceptions and taking of identity based in society is one of the most important requirements of Islamic society to protect religious identity. In this way, conscious knowledge and understanding of the Amir al-Mu'minin's tradition as a glorious and unique of the history of Islamic civilization in the face of these threats provides a Structural coordinates, methodological and constant content. According to this, the present research, with a descriptive and analytical approach, seeks to answer the question of what approaches Amir al-Mo'menan took in the face of identity threats. In order to typology the actions of the Imam, three strategies: preventive confrontation, control and remedial strategies that constitute the set of actions of the Imam are considered

کلیدواژه‌ها [English]

  • Amir Momenan
  • identity
  • religious identity
  • identity threats

مراجع

  • القرآن الکریم.
  • ابن ‌اعثم الکوفی، ابو محمد احمد. (1411). الفتوح. تحقیق: على شیرى، چ اول. بیروت‏: دارالأضواء.
  • ابن ‌بطریق، یحیى بن حسن. (1407). عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار. چ اول. قم: جماعة المدرسین بقم، مؤسسة النشر الاسلامی.‏
  • ابن فهد حلى، احمد بن محمد. (1407). عدة الداعی و نجاح الساعی. محقق: احمد موحدی قمی. چ اول.قم: دار الکتب الإسلامی‏.
  • ابن‌میثم، میثم بن علی. (1404). شرح نهج‌البلاغة. تهران: دفتر نشر الکتاب .
  • احمدی مقدم، اسماعیل. (1389). «امنیت اجتماعی و هویت». مطالعات امنیت اجتماعی. ش 23، 133-163.
  • افتخاری، اصغر. (1384 الف). «تکوین نظریه امنیت علوی، تحلیل دوران قبل از حکومت امام علی علیه‌السلام». مطالعات راهبردی. سال هشتم، ش 28، 231- 256.
  • افتخاری، اصغر. (1384ب). «استراتژی امنیتی دولت علوی». مطالعات راهبردی. سال هشتم، ش 29، 459-486.
  • ---------. (1385). «تهدید اجتماعی شده رویکردی تازه در تهدید شناسی»، مطالعات دفاعی استراتژیک. ش 27، 79-104.
  • افتخاری، اصغر. (1394). «منظومه مفهومی خرد «امنیت اجتماعی شده» در سیره پیامبر اکرم». دانش سیاسی. سال یازدهم، پیاپی 21، 5-44.
  • افروغ، عماد و اولیایی، احمد. (1398). «عدالت فرهنگی، عنصر مقوم حکومت علوی». علوم سیاسی. سال 22، ش 85، 47-72.
  • اکبری، محمدعلی.(1393). تبارشناسی هویت جدید ایرانی. تهران:شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • الطائی، علی. (1378). بحران هویت قومی در ایران. تهران: نشر شادگان.
  • آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی. (1398). پیشوای صادق. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
  • پرهیزکار، غلامرضا. (1393). هویت شیعی در عصر صادقین علیهماالسلام با تأکید بر ارتباطات میان مذهبی و میان فرهنگی. قم: دانشگاه باقرالعلوم.
  • پورعزت، علی‌اصغر. (1396). مدیریت اسلامی در پرتو نهج‌البلاغه امام علی علیه‌السلام. تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
  • تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد. (1410). غررالحکم و درر الکلم. چ دوم، قم: دار الکتاب الإسلامی‏.
  • جوادی آملی، عبدالله. (1393). تفسیر تسنیم. زمستان 1393. چ سوم. قم: اسراء.
  • جوینی‌پور، سیما و پیروزفر، سهیلا. (1397). «گونه‌شناسی استکبار و ماهیت آن در قرآن کریم». مطالعات قرآن و حدیث. سال 12، ش1، 169-198.
  • جهان­بین، فرزاد، نعمتی، محمد، معیار و راهبردهای عدالت اقتصادی در نهج­البلاغه، فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه، سال سوم،شماره 10، تابستان1394، 103-122
  • حاجیانی، ابراهیم. (1394). «امنیت هویت، مبانی و چارچوب مفهومی»، جامعه‌شناسی ایران، دوره 16، شماره 4، 3-35.
  • حاجی‌زاده، یدالله. (1397). «کارکردهای حکومت جهانی امام مهدی در امنیت بخشی به جامعه». مشرق موعود. سال دوازدهم، شماره 47، 207-226.
  • حکیمى، محمدرضا؛ حکیمی، محمد و حکیمی، علی. (1380). الحیاة. ترجمه: احمد آرام، چاپ اول. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • دلشاد تهرانی، مصطفی. (1392). لوح بینایی. تهران: دریا.
  • زروندی، یاری. (1396). «کالبدشکافی تهدیدات با تأکید بر مفهوم امنیت ملی». مدیریت و پژوهش‌های دفاعی. سال شانزدهم، ش 85، 117-144.
  • طبرسی، احمد بن علی.(1403 ق) . الاحتجاج على أهل اللجاج. چ اول، مشهد: نشر مرتضی.
  • عرفان، امیرمحسن. (1398). «سبک‌شناسی مواجهه امام علی با گسست‌های فعال اجتماعی»، علوم سیاسی، سال 22، شماره 85، 119-142.
  • علم‌الهدی، جمیله. (1386). «هویت از منظر قرآن و فلاسفه»، بینات، سال چهاردهم، شماره 55، 208-230
  • فیض­الاسلام اصفهانی، علی­نقی. (1368). ترجمه نهج­البلاغه. تهران: فقیه.
  • کلینى، محمدبن‌یعقوب. (1407). الکافی. محقق: علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندى. چ چهارم تهران‏‏: دار الکتب الإسلامیة.
  • گل‌محمدی، احمد. (1389). جهانی‌شدن، فرهنگ، هویت. چ چهارم. تهران: نشر نی
  • گیدنز، آنتونی. (1386). جامعه‌شناسی. همکاری: کارن بردسال. ترجمه: حسن چاوشیان. چ اول. تهران: نشر نی.
  • لیثى واسطى، على بن محمد. (1376). عیون الحکم و المواعظ. چ اول. قم: دارالحدیث.
  • مبلغ، نرگس‌سادات، دلشاد تهرانی، مصطفی. (1396). «تحلیل شخصیت معاویه بر اساس گزارش‌های تاریخی حکومت او»، پژوهشنامه علوی، سال هشتم، شماره اول، 71-96.
  • مبلغی، عبدالمجید. (1398). سیر تطور هویت‌یابی شیعیان تا پایان مدرسه شیعی بغداد. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  • مجلسى، محمدباقربن‌محمدتقی.‏ (1403)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار‏،‏ چ 2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • محصص، مرضیه. (1398). هویت اجتماعی در نگره امام علی علیه‌السلام. تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
  • معصومی جشنی، عبدالله. (1389). قبیله‌ی همدان و نقش آن در تاریخ اسلام و تشیع (قرن اول هجری قمری). قم: دلیل ما.
  • مفید، محمد بن محمد. (1413). الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد . محقق: مؤسسه آل البیت علیهم السلام. چ اول. قم: کنگره شیخ مفید.
  • مقدسی، یوسف؛ طالبی قره‌قشلاقی، جمال و بابازاده اقدم، عسگر. (1400). «رویکرد قرآن کریم به امر سلطه گری و سلطه‌پذیری». مطالعات قرآنی. سال دوازدهم، ش 45، 79-111.
  • مکارم شیرازى ناصر. (1386). پیام امام امیر المومنین علیه‌السلام.‏ چ اول. تهران‏: دارالکتب‌الاسلامیه.
  • منقری، نصر بن مزاحم. (1370). پیکار صفین (ترجمه وقعه الصفین). ترجمه: پرویز اتابکی. چ دوم‏، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
  • منقری، نصربن‌مزاحم. (1404). وقعه الصفین. محقق: هارون عبدالسلام. چ دوم‏، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
  • نجفیان، مهدی و علوی، سید حمیدرضا. (1389). «مدیریت تعارض در سیره عملی حضرت علی علیه‌السلام از منظر نهج‌البلاغه»، مطالعات اسلامی در علوم رفتاری، سال اول، شماره دوم، 45-70.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار