بازتاب مؤلفه‌های حکمرانی امام علی (ع) در تقابل با سیاست‌های معاویه بر اساس روش عملیاتی تحلیل گفتمان انتقادی (پدام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی شاخه‌ای جدید از دانش بشری است که گفتمان را بر اساس روش‌ها و چارچوب‌های مشخص تعریف می‌کند. این الگو، به تجزیه و تحلیل زبان با هدف آشکارسازی روابط قدرت پنهان و فرآیند‌های ایدئولوژیکی در زبان‌شناسی می‌پردازد. یکی از نظریه‌های اساسی در زمینۀ تحلیل گفتمان انتقادی نظریۀ روش عملیاتی تحلیل گفتمان (پدام) که مخفف عبارت لاتین (Practical Discourse Analysis Method) است و در تحلیل گفتمان متون دینی در پنج فضای گفتمانی، ساختاری، معنایی، ارتباطی و فراگفتمانی انجام می‌گیرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی، به خوانش مناسبت‌های حکومتی در گفتمان امام علی (ع) با روش عملیاتی تحلیل گفتمان انتقادی (پدام) پرداخت. برآیند پژوهش نشان داد که گفتمان امام علی(ع) تحت تأثیر فضای سیاسی و روانی بیرون از گفتمان بود و زبان گفتمان امام (ع) زبانی گیرا با بار معنایی خاصی بود که ایدئولوژی مکتبی امام را القا کرد. این گفتمان از ارتباط‌های درون گفتمانی غافل نبوده و رگه‌هایی از این ارتباط درون متنی در گفتمان امام قابل مشاهده بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Reflecting on the components of Imam Ali's (pbuh) rule in opposition to Muawiyah's policies based on the Practical Discourse Analysis Method

نویسندگان [English]

  • Hasan Esmailzadeh Bavani 1
  • Parviz Ahmadzade Hoch 1
  • Atefeh Rahmani 2
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
2 PhD student, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Critical discourse analysis as a novel branch of human knowledge defines discourse based on specific methods and frameworks. This model analyzes language aiming at revealing hidden power relations and ideological processes in linguistics. One of the basic theories in the field of critical discourse analysis is the theory of practical discourse analysis method which is carried out in the discourse analysis of religious texts in five discursive, structural, semantic, communicative and meta-discourse spheres. The present research employed descriptive-analytical methodology to study governance ties in the speech of Imam Ali (PBUH) through enlisting Practical Critical Discourse Analysis Method. The result of the research revealed that the speech of Imam Ali (PBUH) was charged by an extra-discursive, political and psychological atmosphere. Also, Imam's speech was imbued with aappealing diction and a special semantic characteristic that inspired the school ideology of the Imam. This discourse was of course not oblivious to intra-discourse connections, and traces of this intra-textual connection could be detected in Imam's speech

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagha
  • Governance Ties
  • PADAM
  • Semantic Processing

مراجع

  • قرآن کریم.
  • آقا‌گل‌زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • باشلار، گاستون. (2004). تجربه مکان. جلال ستاری. تهران: توس.
  • بشیر، حسن. (1395). کاربرد تحلیل گفتمان در فهم منابع دینی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلام.
  • --------. (1397). تحلیل گفتمان دینی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
  • --------. (1398). «تحلیل گفتمانی بیعت در نامه‌های حضرت علی (ع) و معاویه بر پایه نظریه مدیریت هماهنگ معنا». فصلنامه پژوهش‌های نهج‌البلاغه، سال 18، شماره 62، 131-165.
  • --------. (1400).«فرآیند ساخت معنا در تحلیل گفتمان با روش پدام با مطالعه موردی بیداری اسلامی». فصلنامه علمی روش‌شناسی علوم انسانی، سال 27، شماره 106، 31-48.
  • بشیر، حسن، رجبی، محسن و تالی طبسی، مرضیه. (1399).«تحلیل گفتمان آیه تبلیغ در خطبه غدیر به روش عملیاتی تحلیل گفتمان پدام». دو فصلنامۀ مطالعات قرآن و حدیث، سال 13، شماره 2، 107-128.
  • حفنی، حسین. (2012). تحلیل الخطاب. المؤتمر العلمی الثالث: تحلیل الخطاب العربی عمان: جامعة فیلادلفیا.
  • دشتی، محمد. (1392). نهج البلاغه. چاپ دوازدهم. قم: انتشارات نشتا.
  • سلطانی، محمدرضا. (1384). کارآمدی نظریه لاکلا و موف در تبیین و فهم متون: روشی انتقادی. تهران: انتشارات پگاه.
  • عبید، حاتم. (2005). فی تحلیل الخطاب. عراق: کلیة الآداب و العلوم الإنسانیة.
  • عضدانلو، حمید. (1380).گفتمان و جامعه. تهران: نشر نی.
  • عناتی، ولید. (2019). اللغة والخطاب والمجتمع. دمشق: دارالکتب.
  • فرکلاف، نورمن. (1387). تحلیل انتقادی گفتمان. شایسته پیران، مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: طبع و نشر.
  • فیلیپس، لوئیز و یورگنس، ماریانه. (1393). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
  • قرایی سلطان‌آبادی، احمد. (1397). «بازشناسی سطوح گفتمانی». پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال6، شماره 21، 1-19.
  • ----------------. (1400). «واکاوی پدیده معنا در بخش‌هایی از نهج‌البلاغه با رویکرد معناشناسی چارچوب فیلمور». پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال 9، شماره 34، 137-120.
  • هوارث، دیوید. (1398).تحلیل گفتمان انتقادی. روح الله قاسمی. چاپ اول. تهران: نشر نی.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 10، شماره 37
خرداد 1401
صفحه 1-24

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار