مفهوم‌سازیِ کار بیهوده و تصویرسازی از بیهوده‌کاران در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

کتاب گران‌سنگ نهج‌البلاغه مشتمل بر تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از عبارت­های دال بر مفهوم بیهوده­کاری است که امام علی(ع) برای ترسیم میزان درجه عبث بودن یک کار، القای دور بودن خود از آن امور  و در راستای به تصویر کشیدن میزان نزدیکی و خوگرفتن جبهه مقابل به آنها، از آن تعابیر بهره برده که با توجه به جنبه اقناعی آن تعابیر، شناسایی، استخراج و تحلیل آنها بسیار پراهمیت می­نماید و نقش محوری در دریافت مفاهیم موردنظر امیر سخن دارد. در پرتو اهمیت مسأله، پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد کیفی و روش توصیفی- تحلیلی می­کوشد ضمن شناساییِ تعابیر دال بر بیهوده­کاری و بیهوده­کارانی که در نهج‌البلاغه حضور یافتند، به این موضوع بپردازد که در خطبه­ها و نامه­های نهج‌البلاغه، عمل مورد بحث، با چه استراتژی­ای مفهوم­سازی شده، چه شخص یا اشخاصی کارشان، نمود بیهودگی و بیهوده­کاری است و چه تصویری از آنان ارائه‌شده و عموماً ریشه آن امور در چیست. بررسی­ نشان از آن دارد که حضرت کوشیده در راستای اصلاح امور و روشنگری، با کاربست تشبیه و عینی­سازی امور موردنظر، مخاطبان بیهوده­گرا را متوجه گژفهمی­شان نماید و در همان حال با تصویرسازی بی­بدیل، مانایی و ماندگاری مفهوم سخن خود را در ذهن مخاطب بالا ببرد. دیگر اینکه بحث زمامداری و خلافت، محور بیشتر سخنان مشتمل بر بیهودگی و بیهوده­کاری بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the useless and the manifestation of useless in Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Ali Najafi Ivaki 1
  • Marzieh Sadat Kadkhodaie 2
1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Kashan University, Kashan, Iran
2 PhD student in Arabic Language and Literature, Kashan University, Kashan, Iran
چکیده [English]

The precious book of Nahj al-Balaghah contains a considerable number of phrases indicating the concept of futility. That Imam Ali (AS) to draw the degree of futility of a work, to induce his distance from those things, And in order to portray the degree of closeness and habituation of the opposite front to them and also to convince the audience, he has used those interpretations Identifying, extracting and analyzing them is very important and plays a pivotal role in receiving the concepts desired by Amir. In the light of the importance of the issue, the present study tries to evaluate and examine the futility of the workers who were present in Nahj al-Balaghah with a qualitative approach and descriptive-analytical method. And to deal with the issue that from the point of view of Imam Ali (as), what people do their work is a manifestation of futility and futility and what is the root of those matters in general and And which strategy the speaker has used most to illustrate their work. The study shows that in order to reform the affairs and enlightenment, Hazrat tried to make the vain audience aware of their misunderstanding by using similes and objectifying the desired matters. And at the same time, with its unparalleled imagery, it enhances the meaning and permanence of the meaning of its speech in the mind of the audience Another is that the focus of most of the speeches, which included futility and futility, was the discussion of governance and caliphate. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balaghah
  • useless work
  • objectivity
  • simile
  • persuasion
  • قرآن کریم.
  • ابن‌ابی‌الحدید. (۱۳۶۷). جلوه تاریخ در شرح نهج‌البلاغه. ترجمه: محمود مهدوی دامغانی. تهران: نشر نی.
  • --------. (1987). شرح نهج‌البلاغه. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم. الطبعة الأولی. بیروت: دارالجیل.
  • ابن أثیر. (1385). الکامل فی التاریخ. الطبعة الأولی. بیروت - لبنان: دارصادر.
  • ابن سعد، محمدبن سعد. 1418). الطبقات الکبری. الطبعة الثانیة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • ابن هشام. (بی­تا). السیرة النبویة. تعلیق: مصطفی السقا، ابراهیم الأنباری و عبدالحفیظ شلبی. الطبعة الأولی. بیروت – لبنان: دارالمعرفة.
  • انوری، حسن. (۱۳۸۴). فرهنگ امثال عربی. تهران: انتشارات سخن.
  • انیس، ابراهیم؛ منتصر، عبدالحلیم و الآخرون. (۱۳۷۴). المعجم الوسیط. الطبعة الأولی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • بحرانی، کمال‌الدین میثم بن علی بن میثم. (۱۳۷۵). شرح نهج‌البلاغه. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
  • البلاذری، أحمدبن یحیی بن جابر بن داود. (1417). أنساب الأشراف. تحقیق: سهیل زکار و ریاض الزرکلی. الطبعة الأولی. بیروت: دارالفکر.
  • التفتازانی، سعدالدین. (۱۴۱۱). مختصر المعانی. الطبعة الأولی. قم: دارالفکر.
  • ثعالبی، ابو منصور عبدالملک. (1908). ثمار القلوب فی المضاف والمنسوب. قاهره.
  • جرجانی، عبدالقاهر. (1992). دلائل الإعجاز. الطبعة الثالثة. مصر: مطبعة المدنی.
  • جعفری، محمدتقی. (۱۳۷۶). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • الخوئی، یعقوب یوسف بن طاهر. (۲۰۰۰). فرائد الخرائد فی الامثال معجم فی الامثال و الحکم النثریة و الشعری. تحقیق: عبدالرزاق حسین. دارالنفائس للنشر و التوزیع.
  • دشتی، محمد.‌ (۱۳۷۹). ترجمه نهج‌البلاغه. قم: چاپخانه بهمن.
  • دیکسون کندی، مایک. (1385). دانشنامه اساطیر یونان و روم. ترجمه رقیه بهزادی، تهران: انتشارات طهوری.
  • الزمخشری، محمودبن عمر. (۱۹۸۷). المستقصی فی امثال العرب. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • شهیدی، سید جعفر. (۱۳۷۰). ترجمه و شرح نهج‌البلاغه. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • صالح، صبحی. (۱۳۷۰). فرهنگ نهج‌البلاغه. ترجمه: مصطفی رحیمی­نیا. تهران: اسلامی.
  • طبری آملی، محمدبن جریر. (۱۳۹۴). تاریخ طبری «تاریخ الرسل و المملوک». مترجم: ابوالقاسم پاینده. بی­جا: اساطیر.
  • الطیبی، حسین بن محمد. (۱۹۸۷). التبیان فی علم المعانی والبدیع والبیان. الطبعة الأولی. عالم الکتب،‌ مکتبة النهضة العربیة.
  • العسکری، ابوهلال. (۱۹۸۸). جمرة الامثال. تحقیق: محمدابوالفضل ابراهیم و عبدالمجید قطامش. بیروت: دارالجیل.
  • عظیمی، محمد. (۱۳۸۲). فرهنگ مثل­ها و اصطلاحات متداول در زبان فارسی. چاپ سوم. نشر قطره.
  • عمر، احمد مختار و جماعة من کبار اللغویین. (۱۹۹۸). المعجم العربی الاساسی. تونس: المنظمة العربیة للتربیة و الثقافة و العلوم.
  • فیض‌الاسلام اصفهانی، علی نقی. (۱۳۶۵). ترجمه و شرح نهج‌البلاغه. تهران: بی­نا.
  • مغنیه، محمدجواد. (۱۹۷۳). فی ظلال نهج‌البلاغه. الطبعة الأولی. بیروت: دارالعلم للملایین.
  • مکارم شیرازی، ‌ناصر. (۱۳۸۳) پیام امام امیرالمؤمنین(ع). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  • نجفی ایوکی، علی، حسین­پور، معصومه و جعفرنژاد، صدیقه. (1394). «گونه­های نزاهت در نهج‌البلاغه». پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال سوم، شماره 12، 109-128.
  • الهاشمی الخوئی، حبیب الله. (بی تا). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. تصحیح: السید ابراهیم المیانجی. طهران: مکتبة الإسلامیة.