بازشناسی سیمای عترت(ع) در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

عترت طاهره(ع) یکی از دو یادگار گران‌بهای پبامبر اسلام(ص) و ازجمله موضوعات مهمی است که می‌توان آن را در کلام امام علی(ع) مورد مطالعه قرار داد. شناسایی و شناساندن عترت(ع) و بیان فضایل آن‌ها در نهج‌البلاغه از جایگاه حائز اهمیتی برخوردار است که در شناختن عترت(ع)، مسلمین را یاری خواهد نمود. چرا که شناخت عترت و شناساندن آن یکى از تکالیف مهم اسلامى است و هر مسلمانى وظیفه دارد پس از معرفت خداى متعال و پیامبرش، وصى پیامبر(ص) و امام خویش را بشناسد، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به بازشناسی سیمای عترت(ع) در نهج‌البلاغه پرداخته است. با توجه به گستردگی موضوع شش خطبه شامل خطبه‌های 2، 87، 97، 138، 147، 152 به‌عنوان پیکره پژوهش مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفت. برآیند پژوهش نشان داد که امام(ع) در بخش‌های مختلف نهج‌البلاغه به جایگاه والای عترت(ع) اشاره فرموده‌اند که می‌توان آن را در عناوین: خصایص پیامبر (ص)، امام علی (ع)، امام مهدی (عج)، اهل‌بیت و عترت(ع) دسته‌بندی نمود. اهتمام امام(ع) به این موضوع نشانگر عظمت جایگاه آنان از جنبه‌های مختلف اخلاقی، اعتقادی، علمی، سیاسی است که از سویی چهره واقعی عترت(ع) را نشان می‌دهد و از سوی دیگر حقانیت آن‌ها را بیان می‌کند. اهمیت شناخت عترت(ع) در کلام امام(ع) تا جایی است که ورود به بهشت منحصر به کسانی است که آن‌ها را به حق بشناسند و ورود به دوزخ سزاوار کسانی که آنان را انکار کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reexamination of the Characteristics of Etrat (the Prophet’s household) in Nahj ul-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Naser GharaKhani 1
  • Ali Hussain Gholami 2
1 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran
2 PhD student in Arabic language and literature, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran
چکیده [English]

Etrat Tahere (pure family of the Prophet (peace be upon them)) is one of the invaluable commemorations of the Holy Prophet and among the important issues that can be examined in the words of Imam Ali (pbuh). Knowing and introducing Etrat (peace be upon them) to others and referring to their virtues in Naj ul-Balaghah has a particular importance in Nahj ul-Balaghah and can help Muslims to know Etrat because knowing them and introducing them to others is among the important Islamic duties and any Muslim is to know the Prophet’s executor and successor after knowing Allah the Almighty and the Prophet. Therefore, the present study is an attempt to analyze and recognize the characteristics of the Prophet’s family in Nahj ul-Balaghah using an analytical descriptive method. Considering the extensiveness of the issue, six sermons of Nahj al-Balaghah including sermons numbered 2, 87, 97, 138, 147 and 152 were examined and analyzed as the main framework of the study. The results showed that Imam Ali (pbuh) has referred to the high position of the Prophet’s family in different parts of Nahj ul-Balaghah; these references can be classified under ‘the virtues of the Prophet (pbuh)’, Imam Ali (pbuh), Imam Mahdi (pbuh), Ahl ul-Bait (the household of the Prophet (pbuh)) and the Prophet’s family (peace be upon them). The importance Imam Ali (pbuh) gives to this issue is indicative of the high position of this family in ethical, belief, scientific and political aspects, which shows a real picture of the family, on the one hand, and their legitimacy, on the other. Knowing the Prophet’s family is so important, according to Imam Ali (pbuh), that entering paradise is special to those who know them rightfully and entering the hell is special to those who deny them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali (pbuh)
  • Nahj ul-Balaghah
  • Etrat (the Prophet’s family)
  • Knowing and Introducing
  • قرآن کریم.
  • ابن­ابی­الحدید، عزالدین ابوحامد. (1404). شرح نهج­البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، قم: منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
  • ابن فارس، احمد بن فارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغه، الطبعه الاولی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  • ابن‌منظور، محمّد بن مکرم. (بی­تا). لسان‌العرب، بیروت: دارصادر.
  • أزهری، محمد بن أحمد. (1421 ق). تهذیب اللغه، الطبعه الأولی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • الأمین، محسن. (1403 ق). أعیان الشیعة، بیروت: دارالمعارف.
  • البرقی، خالد. (بی­تا). المحاسن، چاپ دوم، قم: دارالکتب الإسلامیة.
  • الصفار القمی، محمد بن الحسن (بی تا). بصائر الدرجات، قم: مؤسسه الأعلمی.
  • القندوزی الحنفی، سلیمان بن ابراهیم. (1422 ق). ینابیع المودّه لذوی القربی، چاپ دوم، قم: اسوه.
  • بحرانی، ابن­میثم. (1375). ترجمه شرح نهج­البلاغه، جلد اول ترجمه قربانعلی محمدی مقدم وعلی اصغر نوایی، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • -----------. (1375). ترجمه شرح نهج­البلاغه، جلد دوم ترجمه قربانعلی محمدی مقدم، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • -----------. (1370). ترجمه شرح نهج­البلاغه، جلدسوم ترجمه سید محمد صادق عارف، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • جوادی آملی، عبداالله. (1379). تفسیر تسنیم، قم، اسراء.
  • -------------. (1387). تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء.
  • بابایی، علی‌اکبر. (1381 ش).‌ مکاتب تفسیری، تهران و قم: سمت و پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  • بیضون، لبیب. (1417 ق)، تصنیف نهج­البلاغه، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
  • حجازی، علاء الدین. (1372 ش). تجلی امامت در نهج‌البلاغه (کتاب دیجیتالی)، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
  • خضری، علی. (1397). «نگرشی به فخریات امام علی(ع) در نهج‌البلاغه(اسباب و انگیز‌ها)»، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، دوره 6 شماره 24، 89-104.
  • دشتی، محمد. (1383 ش). ترجمۀ نهج­البلاغه، چاپ بیست و چهارم، قم: موسسه تحقیقاتی امیر المومنین (ع).
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1374 ش). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و شرح غلامرضا خسروی حسینی، چاپ دوم، تهران، نشر مرتضوی
  • زمخشری، محمودبن عمر. (1417 ق). الفائق فی غریب الحدیث، الطبعه الأولی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • طبری، ابو جعفر محمدبن جریر. (1412 ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر طبری) الطبعه الأولی، بیروت: دار المعرفه.
  • علوم القرآن عند المفسرین. (1374). دفتر تبلیغات اسلامی. قم: مرکز فرهنگ و معارف قرآن.
  • . فخر رازی، محمد بن عمر. (1420 ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، الطبعه الثالثه، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد. (بی‌تا). العین، بیروت: دار الهلال.
  • ----------------. (1409 ق). الطبعة الثانیة، قم: نشر هجرت.
  • قمی، شیخ عباس. (بی­تا). شرح حکم نهج‌البلاغه، قم: دار­الأنصار.
  • کلینی، محمدبن یعقوب. (1407 ق). الاصول من الکافی، الطبعة الرابعة، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • مجلسی، محمدباقر. (1403 ق). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم‌السلام، الطبعه الثالثه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (1375 ش). پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، چاپ اول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.