کاربست نظریۀ کنش گفتاری جان سرل در خوانش خطبۀ غرّاء

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک، اراک، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

خطبۀ غرّاء با عنایت به  ارزش ادبی و اخلاقی ویژه‌اش، تحلیل‌های گوناگونی را می­طلبد. با عنایت به آنکه کاربست مباحث زبان‌شناسی در مطالعه متون دینی، امکان واکاوی زوایای گوناگون مسئله پژوهشی را فراهم می­نماید، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس نظریۀ کنش­گفتاری جان سرل، واکاوی خطبۀ غرّاء را مدنظر قرار داد تا بتوان با عنایت به این رویکرد، خوانش ساختارمندی از خطبۀ غرّاء که از شاکلۀ زبانی قدرتمندی در ارائه مضامین مهم برخوردار است ارائه داد. بررسی مزبور روشن ساخت که از میان کنش‌های گفتاری پنج‌گانه، کنش گفتاری اظهاری، ترغیبی و عاطفی در خطبۀ غرّاء نمود دارد. البته روح کلی فعل مضمون در سخن، با توجه به بافت درون زبانی در استفاده از پاره‌گفتارهای سجع‌گونه و موزون و نیز توصیف و استعاره‌ها و از آن‌سو بافت موقعیت خطبه که زمینه ایراد این خطبه را سبب شده است، کنش گفتاری ترغیبی و عاطفی است که در لایۀ غیرمستقیم کنش گفتاری، مخاطب را از دنیاگرایی و غفلت از مرگ تحذیر داده و به تقوای الهی و توشه‌برداری برای آخرت ترغیب می‌نماید. آنچه ضریب تأثیر کنش‌های گفتاری را دو چندان می‌کند، کیفیت استفاده از این کنش‌های گفتاری است که خطی نبوده و دارای فراز و فرود است. پیش از رسیدن به نقاط اوج که می‌بایست کنش ترغیبی و عاطفی غیرمستقیم صورت گیرد، کنش اظهاری زمینه‌سازی مناسب را فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of John Searle's theory of speech act in reading the sermon of Gharrā

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Dastranj 1
  • keyvan ehsani 1
  • Mansoreh Arab 2
1 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Arak University, Arak, Iran
2 Graduated from Master of Quranic and Hadith Sciences, Arak University, Arak, Iran
چکیده [English]

The sermon of Gharrā requires various analyzes in view of its special literary and moral value. Considering that the application of linguistic topics in the study of religious texts provides the possibility of analyzing different angles of the research problem, the present study pay attention to analyzing of the sermon of Gharrāʿ with a descriptive-analytical method and based on John Searle's theory of speech act till by this way represent a structural study of the sermon of Gharra, that it have a powerful lingual framework in presentation of important contents. Accordingly among the five speech acts, the expressive, persuasive and emotional speech act is prominent in the sermon of Gharrāʿ. Of course, the general spirit of the thematic verb in speech, according to the intralingual context in the use of rhyming pieces as well as descriptions and metaphors, and on the other hand, the context of the sermon that caused the sermon, is a persuasive and emotional speech act, which in the indirect layer of speech act, it warns the audience against worldliness and neglect of death and encourages divine piety and carrying luggage for the Hereafter. What doubles the impact of speech acts is the quality of use of these speech acts that are not linear and have ups and downs. Before reaching the climax where indirect persuasive and emotional act is to be performed, the declarative act provides the appropriate grounding.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali (AS)
  • Nahj al-Balāghah
  • Speech Act
  • John Searle
  • Sermon of Gharrā
- قرآن کریم.
- نهج‌البلاغه؛ شریف الرضی محمد بن حسن. (1414ق). مصحح صبحی صالح. قم: هجرت، چاپ اول.
- آقاگل‌زاده، فردوس. (1375). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- پایا، علی. (1383). فلسفه تحلیلی، مسائل و چشم‌اندازها. تهران: طرح نو.
- چپمن، شیوان. (1384). از فلسفه به زبان‌شناسی. ترجمه حسین صافی. تهران: گام نو.
- حسینی، محمدضیاء، حسن‌پور، خسرو. (1391). سخن کاوی: گفتمان‌شناسی (انتقادی) تجزیه‌وتحلیل کلام. تهران: رهنما.
-دهقان ضاد، رسول؛ موسوی مهربانی، ایمان.(1395). «تحلیل ساختاری اسلوب تهکّم در خطبه­های نهج­البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، سال چهارم، شماره16، 15-31.
- سرل، جان راجرز. (1385). افعال گفتاری؛ جستاری در فلسفه زبان. ترجمه محمدعلی عبداللهی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- صفوی، کورش. (1387). درآمدی بر معناشناسی. تهران: سوره مهر (پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی).
- طباطبایی، محمدکاظم. (1397). نقد متن و بررسی شبهات پیرامون نهج‌البلاغه. قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
- فرخی، میثم؛ شهبازی، امین.(1396). «تکنیک­های عملیات روانی امام علی(ع) در رویارویی با دشمنان مطالعه موردی خطبه­های نهج­البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، سال پنجم، شماره 20، 33-51
- کوک، گای. (1388). زبان‌شناسی کاربردی. ترجمه مصطفی حسرتی، فریبا غضنفری و عامر قیطوری. کرمانشاه: انتشارات دانشگاه رازی کرمانشاه.
- مغنیه، محمدجواد. (1904م). فی ظلال نهج‌البلاغه. مصحح: سامی غریزی. بیروت: دارالکتاب العلمیه.
- مکارم شیرازی، ناصر. (1375). پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
- مکاریک، ایرنا ریما. (1384). دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه مهران مهاجر. محمد نبوی، تهران: آگه.
- یول، جورج. (1387). کاربردشناسی زبان. ترجمه محمد عموزاده و منوچهر توانگر. تهران: سمت.
- Austin, J. L. (1970). How to Do Things with Words?, The William James Lectures Delivered at Harvard University: Harvard University Press.
- Botha, J.E (1991). »Speech act theory and new testament exegesis«, HTS Teologiese Studies / Theological Studies, Vol 47, No 2, PP 294-303.
- Brinton, L. J. (2000). The Structure of Modern English: A Linguistic Introduction, Amsterdam: John Benjamins publishing Company.
- Crystal, D (1985). A Dictionary of Linguistics & Phonetics, Basil Blackwell Ltd, New York.
-Searle, J. R. (1969). Speech Acts: an Essay in the philosophy of Language, Cambridge: Cambridge University Press.
- Searle, J. R. (1975). A taxonomy of illocutionary acts. Language and knowledge, Minneapolis: University of Minneapolis press.
- Verschueren, J. (2003). Understanding pragmatics. Arnold: London.