بررسی معناشناسی واژۀ چند معنای أمر با تأکید بر رابطۀ همنشینی و تعیین مصادیق آن براساس بافت در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، اراک، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

دستیابی به معانی و شناخت واژگان در گرو پژوهش در علوم خاصی چون معناشناسی است؛ چراکه معناشناسی از علومی است که به شناخت دقیق واژگان و کشف معانی نهفتۀ­آن‌ها در متون مختلف می­پردازد. از شیوه­های معناشناسی، بحث چند معنایی واژگان است که از آن به علم وجوه و نظایر تعبیر کرده­اند، به این معنا که یک واژه به‌گونه‌ای در بافت ­نهج­البلاغه جای گرفته است که با وجود شباهت در لفظ و حرکات در هر بافت زبانی، معنایی غیر از معنای نخست دارد، در واقع این­که یک لفظ بیش از یک معنا داشته باشد را چند معنایی می­گویند. این پژوهش در صدد است تا از طریق روش تحلیلی- توصیفی و تقسیم واژگان همنشین در سه گروه اسمی، فعلی و وصفی و با استخراج معانی متعدد واژۀ­ «امر» در نهج­البلاغه وجوه متعدد معنایی آن را مورد بررسی قرار دهد و از این طریق پی به چندمعنایی بودن این واژه ببرد. در این تحلیل معناشناختی مشخص شد واژۀ «امر» در بافت­های موضوعی متفاوت و در اثر همنشینی با برخی واژگان، معانی متعددی چون فرمان خداوند، جنگ، حکمیت، خلافت و... را پذیرفته است. به عبارتی درک معنای مختلف این واژه منوط به بافتی است که در آن لحاظ شده است هر چند غالبِ معانی استعمالی برای این واژه در نهج‌البلاغه از طریق بافت موقعیتی قابل‌درک است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The semantics of the polysmy word command with emphasis on companionshipand determinating its examples Based on texture in Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • alireza tabibi 1
  • Kobra heidari 2
1 Associate Professor, Department of Quran and Hadith, Arak University, Arak, Iran
2 PhD student in Quran and Hadith, Arak University, Arak, Iran
چکیده [English]

Achieving meanings and recognizing words It depends on research in certain sciences such as semantics,Because Semantics is the science that knowing the exact vocabulary and discovers their hidden meanings in different texts.One of the semantic methods is the multi-semantic discussion of words that have been interpreted from the title of the science of Semantics and the like, In the sense that a word is somehow embedded in the context of Nahj al-Balaghah Despite its resemblance to words and movements in any linguistic context, it has a meaning other than the first meaning.In fact, a word that has more than one meaning is called Multifacet.This research seeks to through analytical-descriptive methods And the division of companion words into three groups: noun, verb and descriptiveAnd by extracting the various meanings of the word "command" in Nahj al-Balaghah, examine its various semantic aspects. And in this way to find out the multiplicity of the word. In this analysis, semantics was identified The word "command" in different contexts And as a result of associating with some words It has accepted many meanings such as God's command, war, arbitrariness, caliphate, etc.In other words, understanding the different meanings of this word depends on the context in which it is.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantics
  • Multifaceted
  • companionship
  • texture
  • command
  • Nahj al-Balaghah

مراجع

-   انصاریان، حسین. (1379). ترجمه: نهج البلاغه، تهران: پیام آزادی.
-   ابن منظور،محمدبن مکرم. (1414).لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دارصادر.
-   ابن­أبی­الحدید، عزالدین ابوحامد. (1372).جلوه­ تاریخدر شرح نهج­البلاغه­ی ابن­أبی­الحدید، ج 5،چ دوم، مترجم: محمود مهدوی دامغانی تهران: نشر نی.
-   -------------------. (1379)جلوه­ تاریخ در شرح نهج­البلاغه­ی ابن­أبی­الحدید، ج 4، چ دوم، مترجم: محمود مهدوی دامغانی تهران: نشر نی.
-   اختیار، منصور. (1348) معناشناسی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
-   العوّا، سلوی محمد. (1381).بررسی زبان‌شناختی وجوه و نظایر در قرآن کریم، ترجمه: حسین سیدی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
-   الصالح، حسین حامد. (1390).تأویل واژگانی قرآن کریم، ترجمه: ابوالفضل سجادی و محمود میرزایی الحسینی، اراک: دانشگاه اراک.
-   انصاریان، علی. (1366).شرح نهج‌البلاغه المقتطف من بحارالانوار، تهران: سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-   بحرانی، ابن میثم. (1375).ترجمه شرح ابن میثم، ج1و2، مترجم: قربانعلی محمدی مقدم، علی­اصغر نوایی‌زاده، مشهد، بنیاد پژوهش­های آستان قدس.
-   ------------. (1370).ترجمه شرح ابن میثم، ج 3، مترجم: سید محمدصادق عارف، مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس.
-   ------------. (1375).ترجمه شرح ابن میثم، ج 5، م مترجم: محمدرضا عطایی،مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس.
-   پالمر، فرانک. (1366).نگاهی تازه به معنی­شناسی، مترجم: کورش صفوی، تهران: نشر مرکز.
-   حسینی دشتی، مصطفی. (1385).معارف و معاریف، موسسه فرهنگی آرایه.
-   حسینی شیرازی، سید محمد. (بی­تا). توضیح نهج­البلاغه. تهران: دار تراث شیعه.
-   خویی، ابراهیم بن حسین. (بی­تا).دره النجفیه، بی­نا، بی­جا.
-   راوندی، قطب‌الدین سعید بن هبة الله. (1364).منهاج­البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، ج 1، قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
-   سید جوادی، احمد. (1368).دایره المعارف تشیع، مترجم: کامران فانی، بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سازمان دایره المعارف تشیع.
-   سید رضی. (1370).نهج‌البلاغه فارسی، مصحح: عزیزالله جوینی، چاپ دوم،تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-   شاملی، نصرالله، حاجی قاسمی، فرزانه.(1396).«شبکه شعاعی معنای دیدن در خطبه­های نهج البلاغه بر پایة معناشناسی شناختی قالبی» فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره19.
-   صفوی، کورش. (1390). درآمدی بر معنی­شناسی، چ 4، تهران: انتشارات سوره­ی مه.
-   طالقانی، محمود. (1374).پرتوی از نهج‌البلاغه، مصحح: سید محمدمهدی جعفری، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-   عدالت‌نژاد، سعید. (1382).روش سمانتیکی در مطالعات اسلامی، تهران:موسسه تحقیقات و علوم انسانی.
-   فراهیدى،خلیل بن احمد.(1409). کتابالعین،قم،انتشاراتهجرت.
-   قرشی، سید علی‌اکبر. (1412).قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیّۀ.
-   قره­خانی، ناصر. (1397).«بررسی معناشناسی واژة ذلت با رویکرد هم­آیی همنشینی و جانشینی». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره24.
-   مختار عمر، احمد. (1385).معناشناسی، ترجمه: سید حسین سیدی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
-   مدرس وحید، احمد. (1360).شرح نهج­البلاغه، ج 11، قم: ناشر خودش.
-   ------------. (1362). شرح نهج­البلاغه، ج 12، قم: ناشر خودش.
-   مزبان، علی حسن. (1394).درآمدی بر معناشناسی در زبان عربی، مترجم: فرشید ترکاشوند، تهران: سمت، چاپ اول.
-   مصطفوی، حسن. (1393).التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
-   مغنیه، محمدجواد. (1358).فی ظلال نهج­البلاغه، چاپ سوم، مترجم: محمدجواد معموریمحقق: سامی غریری.بیروت: دارالعلم والملایین.
-   موسوی، سید عباس. (1376).شرح نهج­البلاغه، دارالرسول الکرم، بیروت، دار المحجه البیضاء.
-   مکارم شیرازی، ناصر. (1375).پیام امام، ج1و2، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
-   مهیار،رضا.(1375) فرهنگابجدى، عربى-فارسى،تهران: چاپ دوم.
-   نواب لاهیجی، میرزا محمد باقر (بی‌تا) شرح نهج‌البلاغه، تهران: اخوان کتابچی.
-   هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله. (1358).منهاج البراعه فی شرح نهج­البلاغه، چاپ چهارم، مصحح سیدابراهیم میانجی. تهران: مکتبه الاسلامیه.
 
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 9، شماره 33
خرداد 1400
صفحه 19-39

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار