بازخورد حضرت علی(ع) با دو مفهوم «ستم» و «عدالت» در ساختار جامعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام‌نور

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام‌نور

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

دورة حکومت حضرت علی(ع)، یکی از پرتلأطم‌ترین دوران اسلام است. دورانی که پس از جانشینی پیامبر(ص)، با انواع فتنه‌ها، آشوب‌ها، جنگ‌ها و منازعات داخلی همراه بود و بالاخره با توطئه‌ای به شهادت آن حضرت انجامید. امام علی(ع) در این دورة متلاطم، با آگاهی و دیدة تیزبین، توانست قوانین و مبانی­ای به نام «عدالت»، «آزادی»، «حقوق فردی» و «حقوق اجتماعی» ایجاد کند. تمام نظریه‌های امام، برگرفته از آیات قرآن و رسالت و سنت حضرت پیامبر(ص) بود. بررسی گفتار و رفتار امام اول شیعیان نشان می­دهد که اِشراف کافی و خردورزانه به «دین»، «دین و جامعه» و «اخلاق» داشته‌اند. این مبانی در تمام میراث فکری آن حضرت وجود دارد که نشان از تمرکز خاص ایشان در جامعه به‌عنوان خلیفه مسلمین است. امام علی(ع)، به‌عنوان متفکرِ تیزبین، در جهان پرآشوبِ عصر خود، با راهکارهای سیاسی - اجتماعی خاص در پی کسب آزادی، اخلاق، عدالت و حقوق فردی و نشان‌دادن راه‌های وصول به آن و نگهداری از آن بود.
    شیوة پژوهش در این­­مقاله، پژوهش نظری با روش تحلیلی - توصیفی و رویکردی جامعه‌شناختی است که با استفاده از آن و تجزیه‌وتحلیل داده‌های متن، به ابعاد گوناگون سؤال‌های ‌طرح‌شده پاسخ داده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Imam Ali’s Feedback on Both Issues of ‘Oppression’ and ‘Justice’ in the Infrastructure of Society

نویسندگان [English]

  • seddigheh solimani 1
  • yusof aali abbasabad 2
  • Hossein Aryan 3
1 Assistant Professor, Payam-e-Noor University
2 Associate Professor, Payam-e-Noor University
چکیده [English]

The Imam Ali’s ruling era is known to be one of the most turbulent eras in Islamic history, in which after the successors of the Prophet, it faced with a lot of anarchy, conspiracy, wars, and internal disputes, and finally leading to the martyrdom of his majesty. During this turmoil, Imam Ali, with his intelligence and acuteness, could create regulations and a foundation in the name of ‘justice’, ‘liberty’, ‘individual rights’, and ‘social rights’. The whole theories by Imam were stemmed from the Koran, and the Prophet’s mission and sunnah.
A survey over his discourse and behavior reveals the fact that he had a comprehensive and intellectual supervision over the concept of ‘religion’, ‘religion and society’, and ‘ethics’. These principles are easily seen throughout the text of Nahjulbalaghah, indicating his special focus and intelligence in society as the prophet’s successor or known to be as the lord of Muslims.
The present research tries to find out the answer to this question that as a sharp-eyes intellect in his contemporary chaotic world, how Imam Ali was seeking liberty, ethics, justice, and individual rights, as well as trying to show the means of acquiring and maintaining them.
The content analysis is used to investigate the text of Nahjulbalaghah with which the analysis is conducted and the various aspects of the raised questions are strived to be replied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali (pbuh)
  • justice
  • oppression
  • society
  • individual rights
-    آمِدی، عبدالواحد. (1378ق). غررالحکم و دررالکلم، تهران: [بینا].
-    ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله. (1378ق). شرح نهج‌البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار أحیاء الکتب العربیه.
-    اسپینوزا، باروخ. (1392). اخلاق، ترجمة محمد جهانگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-    استوارت میل، جان. (1358). رساله دربارة آزادی، ترجمة جواد شیخ‌الاسلامی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-    جرداق، جرج. (1376). امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، ترجمة سیدهادی خسروشاهی، قم: خرّم.
-    جوادی آملی، عبدالله. (1378). زن در آیینة جلال و جمال، قم: اسراء.
-    جهان‌بین، فرزاد و نعمتی، محمد. (1394). «معیار و راهبردهای عدالت اقتصادی در نهج‌البلاغه»، فصلنامة پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 3(10)، 103-122.
-    خویی، عبدالله. (1387). منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغة، قم: تبیان.
-    شهیدی، سیدجعفر. (1377). ترجمة نهج‌البلاغه، تهران: علمی و فرهنگی.
-    علایی رحمانی، فاطمه. (1369). زن از دیدگاه نهج‌البلاغه، قم: تبلیغات اسلامی.
-    فالکس، کیث. (1381). شهروندی، ترجمة محمدعلی دلفروز، تهران: کویر.
-    فتحی، سروش و مختارپور، مهدی. (1390). «توسعة شهری، شهرنشینی و حقوق شهروندی»، مطالعات توسعة اجتماعی ایران، 3(4)، 89-105.
-    فیض کاشانی، ملامحسن. (1362). اصول المعارف، تصحیح سیدجلال الدین آشتیانی، قم: جامعة مدرسین.
-    کوزر، لوئیس. (1373). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی.
-    مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التُراث العربی.
-    مجیدی، حسن و مقری، فاطمه. (1393). «جایگاه کار و تقسیم‌کار در نهج‌البلاغه»، پژوهش­نامة علوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 5(2)، 99-117.
-    مطهری، مرتضی. (1368). عدل الهی، تهران:صدرا.
-    مقیاسی، حسن و فراهانی، سمیرا. (1393). «سبک­شناسی لایه­ای در خطبة 27 نهج­البلاغه»، فصلنامة پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 7، 39-62.
-    مولایی، محمد. (1394). «آزادی در نظام حکومت اسلامی از منظر نهج‌البلاغه»، فصلنامة پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 3(11)، 1-16.
-    وحیداختر. (1364). عناصر فلسفة وجودی در فکر اقبال، ترجمة محمدمهدی رستمی (شاهرودی)، به کوشش دکتر غلامرضا ستوده، تهران: دانشگاه تهران، 403-427.
-    هلد، دیوید. (1384). مدل‌های دموکراسی، ترجمة عباس مخبر، تهران: روشنفکران و مطالعات زنان.
-    همایون کاتوزیان، محمدعلی. (1377). نه مقاله در جامعه‌شناسی تاریخی ایران، تهران: مرکز.
-       Mofidi, M., Devellis, R. F., Devellis, B. M., Blazer, D. G., Panter, A. T. & Jordan, J. M. (2007). “The Relationship between Spirituality and Depressive Symptom”, Journal of Nervous & Mental Disease, Vol. 195(8), 681-688.