بررسی و تحلیل شگرد احتجاج در کلمات قصار امام علی(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

چکیده

کاربردشناختی زبان، در جهت ایجاد انگیزه ارتباطی معین بین طرفین به بررسی کلام میان متکلم و مخاطب می‌پردازد و از جمله جریان‌هایی است که در علم زبان‌شناسی نوین از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در این میان «احتجاج» فرایندی ارتباطی- زبانی است که متکلم در راستای تغییر نگرش و دیدگاه‌های مخاطب آن را به کار می‌گیرد و در جهت اهداف موردنظر، اندیشه‌ی وی را به تکاپو وا‌می‌دارد و در این فرایند از فنون و شیوه‌های گوناگونی بهره می‌گیرد. در این جستار نگارندگان برآنند تا قابلیت شگرد احتجاج را در برخی از کلمات قصار امام علی(ع) واکاوی و تحلیل نمایند و در پایان جدول و نموداری از فراوانی استراتژی­هایی که با جنبه احتجاجی در کل کلمات قصار به‌کار گرفته شده ارائه دهند. نتایج پژوهش نشان از آن دارد که امام علی(ع) با حفظ قوانین تطور زبان، در جهت اقناع و متقاعدسازی مخاطب خویش، از انواع استراتژی‌های زبانی - بلاغی بهره برده و به‌صورت هنرمندانه، مفاهیم اخلاقی، عبادی، اعتقادی، اجتماعی و تربیتی موردنظر خویش را در قالب مناسب­ترین واژگان مطرح می‌نماید. دیگر اینکه گاه در کلام حضرت(ع) درهم‌تنیدگی استراتژی‌های زبانی و بلاغی دیده می‌شود که نمایانگر توانش زبانی و کاربردشناختی وی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An investigation of argumentation technique in Imam Ali's aphorisms

نویسندگان [English]

  • ali najafi ivaki 1
  • Mansoure Talebian 2
2 kashan
چکیده [English]

Language as a fundamental element in human life includes communicative and cognitive goals, and is considered not only as means of communication but also as an instrument for changing and affecting others' behavior. The functional aspect of language, which enjoys particular position in modern linguistic science, examines speaker and listener's speech in a way to arouse communicative motivation between them. Argumentation as a linguistic-communicative process is conducted based on a specific purpose to change addressees' attitudes and beliefs and to satisfy them. In fact, satisfaction is considered as the final point of every argumentative discourse. In the present study, the authors have attempted to investigate the application of argumentation technique in Imam Ali's aphorisms.
The study reveals that Imam Ali(peace be upon him) by regarding language evolution's rules, has applied different types of linguistic-rhetoric strategies in a way to satisfy the addressees and to express the ethical, divine, notional, social and educative concepts artistically in the framework of best words. He uses sensory reasoning to fix religious thoughts in people's mind. In Imam Ali's words, the linguistic and rhetoric intertextualities is noticed, representing his linguistic and pragmatic competence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali(peace be upon him)
  • Nahj al-Balaghe
  • discourse
  • argumentation
  • linguistic and rhetoric strategies
- ابن منظور الإفریقی المصری، ابوالفضل جمال­الدین محمد بن مکرم. (1994). لسان العرب. لبنان: دار الصادر.
- ابن‌هشام الأنصاری، جمال­الدین أبومحمد. (1983). شرح قطرالندى و بل الصدى. تحقیق: محمد محی الدین عبدالحمید. مصر: الشرکة المتحدةللتوزیع.
- ابوالعدوس، یوسف. (1997). الإستعارة فی النقد الأدبی الحدیث: الأبعاد المعرفیة والجمال. عمان: منشورات الأهلیة.
- اعراب، حبیب. (2001). «الحجاج والاستدلال الحجاجی عناصر استقصاء نظری»، مجلة عالم الفکر، شماره 1، دوره 3، 97-138.
- الباهی، حسان. (2004). الحوار ومنهجیة التفکیر النقدی. إفریقیا الشرق: الدار البیضاء.
- بوزناشة، نورالدین. (2010). «الحجاج فی الدرس اللغوی الغربی»، مجلة علوم إنسانیة. شماره 24، دوره 6، 5-30.
- بوقره، نعمان. (2012). الخطاب الأدبی و رهانات التأویل قراءات نصیة تداولیة حجاجیة. الأردن: عالم الکتب الحدیث للنشر و التوزیع.
-جرجانی، عبدالقاهر. (2001). دلائل الإعجاز. تحقیق: عبدالحمید هنداوی. لبنان: دارالکتب العلمیة.
-حسان، تمام. (2004). اللغة العربیه معناها ومبناها. قاهره: عالم الکتب.
- حسن، عباس. (دت). نحو الوافی. قاهره: دارالمعارف.
- درنونی، ایمان. (2013). الحجاج فی النص القرآنی؛ سوره الانبیاء نموذجاً. جامعة حاج لخضر باتنه.
- دریدی، سامیه. (2011). الحجاج فی الشعر العربی بنیته واسالیبه. اردن: عالم الکتب الحدیث.
-دشتی، محمد. (1384). ترجمه نهج البلاغه. قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین (ع).
- الشهری، عبدالهادی بن ظافر. (2004). استراتیجیات الخطاب: مقاربة لغویة تداولیة. لبنان: دارالکتاب الجدیدالمتحدة.
- صوله، عبدالله. (2006). الحجاج فی القرآن الکریم من خلال أهم خصائصه الأسلوبیة. لبنان: دار الفارابی.
- طروس، محمد. (2005). النظریة الحجاجیة من خلال الدارسات البلاغیة و المنطقیة و اللسانیة. مغرب: دارالناشر للثقافة.
- الطلبة، محمد سالم. (2008). الحجاج فی البلاغة المعاصرة. لیبیا: دارالکتب الجدیدة المتحدة.
- العبد، محمد. (2002). «النص الحجاجی العربی؛ دارسة فی وسائل الإقناع»، مجلة فصول، شماره20، دوره5. 35-55.
- العزاوی، ابوبکر. (2006). اللغة والحجاج. دار الأحمدیة للنشر. الطبعة الاولی.
- العمری، محمد. (2005). البلاغة الجدیدة بین التخییل و التداول. إفریقیا الشرق: دارالبیضاء.
-کرم­پور، زهرا، ولی الله حسومی، حسین خاکپور. (1394). «اقناع مخاطب در نهج البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره9، دوره 3، 27-53.
- محفوظی، سلیم. (2010). «وسائل الإقناع فی خطبة طارق بن زیاد؛ دراسة تحلیلیّة فی ضوء نظریة الحجاج»، الجزائر: جامعة الحاج الحضر، وزارة التعلیم العالی و البحث العلمی.
- مکارم شیرازی، ناصر. (1390). پیام امام. قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب.
- ملکیة، غبار؛ امیزل، احمد. (2006). الحجاج فی درس الفلسفة. المغرب: إفریقا الشرق.
- الناجح، عزالدین. (2011). العوامل الحجاجیة فی اللغة العربیه. تونس: مکتبة علاء الدین.