نقد و بررسی ترجمۀ بخشی از خطبه‌های نهج‌البلاغه براساس انواع سه‌گانۀ هم‌نشینی واژگان (مطالعۀ موردی ترجمۀ موسوی گرمارودی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

بهره­مندی از مفاهیم متعالی و پیام­های معنوی کلام بزرگان دین، مستلزم ارائۀ برگردانی دقیق و مطابق جدیدترین معیارهای علم ترجمه است. نهج­البلاغه به‌عنوان «اخوالقرآن» و یکی از بطون قرآن همواره بخش عظیمی از تحقیقات و پژوهش­ها را در حوز ۀ علوم دینی، بعد از قرآن کریم به خود اختصاص داده است. ترجمه­های فارسی این اثر بی­بدیل نیز مورد نقد و بررسی بوده­اند. جان رابرت فرث زبان­شناس سرشناس انگلیسی برای اولین­بار و در ضمن مبحث سیاق یا همان بافت کلام، اصل هم­آیی واژگان را مطرح نمود. او این پدید ۀ زبانی را معنا بنیاد فرض کرد نه دستوری و آن را برای نامیدن و مشخّص کردن ترکیبات، بر اساس رابطۀ معنایی – اصطلاحی و بسامد وقوع آن­ها در زبان به­کار برد. به نظر او، هم­نشینی یکی از شیوه­های بیان معنا است. در پژوهش حاضر ترجمۀ موسوی گرمارودی از نهج­البلاغه با توجه به اهتمام به انواع سه­گانۀ هم­آیی واژگان یعنی هم­آیی آزاد، منظّم و تعابیر اصطلاحی مورد نقد و کاوش قرار گرفته و بخشی از انواع این هم­آیی در خطبه­ها به‌عنوان نمونه بررسی شده است و میزان تبعیّت او از سیاق به­طور عام و با­هم­آیی واژگان به‌طور خاص مشخص گردیده است. مترجم در ترجمۀ موارد هم­آیی واژگان، وحدت­رویه در پیش نگرفته و در ترجمۀ نوع سوم هم­آیی یعنی تعابیر اصطلاحی، دقیق­تر عمل نموده و شیوه­ای منسجم­تر ارائه کرده است و بیشتر در پی ارائۀ ترجمه­ای روان بوده که در این اثنا، بخشی از معیارها و اصول ترجمه از جمله اصل با­هم­آیی واژگان نادیده گرفته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Criticism of the translation of part of the Nahj‌ ol balahaghe sermons based on the threefold types of vocabulary coexistence (case study translation of Mousavi Garmaroudi)

نویسندگان [English]

  • hasan esmailzade 1
  • abdolahad gheibi 2
  • reza ashory 3
1 shahid madani
2 shahid madany
3 shahid madany
چکیده [English]

Using of transcendental concepts and spiritual messages of the Word of the Elders of religion requires the offering of a precise translation according to the latest criteria of the translation science. After the Holy Qur'an, Nahjo al-Balaghe, as the one of the main interpretation of Quran has always allocated a major role in researches of religious sciences. Persian translations of this unique work have also been criticized. For the first time Firth, the prominent English linguist as well as the context study, introduced the principle of the collocations of the vocabulary. He assumed this linguistic phenomenon as the meaning based, not the grammar, and used it to name and identify the compounds based on the semantic-idiomatic relationship and the frequency of their occurrence in the language. In his opinion, syntagmatic is a way of expressing meaning. In theis study, the translation of Garmarudi from Nahjo-al-Balaghe has been criticized and investigated according to the threefold types of collocations of the vocabulary and some cases of these types of collocations in the sermons have been examined as instances and the degree of his compliance with the context in general and with vocabulary in particular has been determined. He has not adopted the same way in translating cases of collocation of the vocabulary. He has adopted a more coherent way and he has been interested in fluent translating. In the meanwhile, some criteria and principles of translation, including the principles of the collocations of the vocabulary, have been ignored.

کلیدواژه‌ها [English]

  • translation criticism
  • Nahjo al-Balaghe
  • Moussavi Garmarudi
  • Firth
  • Context
  • Collocation
-       ابن­منظور، محمد. (1414). لسان العرب، بیروت، دار­صادر.
-       ابوجناح، صاحب. (1992). «السیاق فی الفکر اللغوی عند العرب»، مجلة الاقلام، العدد 3-4، السنة 27، 112- 135.
-       الجمیلی، خیری جبیر. (1996). البحث الدلالی عند سیف الدین الآمدی، کلیة الآداب، جامعة بغداد.
-       پالمر، فرانک. (1381). نگاهی تازه به معنیشناسی، ترجمه کوروش صفوی، نشر مرکز، تهران.
-       جرجانی، عبدالقاهر. (2001). دلائل الإعجاز فی علم المعانی، دارالکتب العلمیة، بیروت.
-       حبل، محمد یوسف. (1991). البحث الدلالی عند الأصولیین، مکتبة عالم الکتب.
-       خلیل، ابراهیم. (2010). مدخل الی علم اللغة، امان، الجامعة الاردنیة، کلیة الآداب.
-       دشتی، محمد. (1379). ترجمه نهج‌البلاغه، قم: انتشارات مشرقین.
-       رحیمی، محمد. (1396). «نقد واژگانیِ ترجمه موسوی گرمارودی از قرآن کریم (با تکیه بر سطح معنایی لغوی گارسس)»، فصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث، تهران، دوره 4، شماره 7، 69-94.
-       سعران، محمود. (1962). علم اللغة مقدمة للقارئ العربی، اسکندریه، دارالمعارف.
-       صالح، محمد سالم. (بی تا). أصول النظریة السیاقیة الحدیثة عند علماء العربیة ودور هذه النظریة فی التوصل إلى المعنى، قسم اللغة العربیة، کلیة المعلمین، جده (www.kau.edu.sa).
-       صفوی، کوروش. (1383). درآمدی بر معناشناسی، تهران، نشر مهر.
-       عثمان، جبریل محمد. (بی تا). «نظریّة السیاق عند الفیرث»، مجلة العلوم الشرعیة، بنغازی، العدد 2، 282-254.
-       محسن العامری، فضیلة عبوسی. (2013). المصاحبة اللغویة و اثرها الدلالی، دراسة فی نهجالبلاغة، الکوفة، جامعة الکوفة.
-       مختار عمر، احمد. (1982). علم الدلالة،  الکویت، مکتبة دارالعروبة.
-       -----------. (1385). معناشناسی، ترجمه: حسین سیدی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
-       مدکور، عاطف. (1987). علم­اللغة بین التراث و المعاصرة، دارالثقافة، قاهره.
-       مشکوه‌الدینی، مهدی. (1373). سیر زبان­شناسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
-       موسوی گرمارودی، سید علی. (1394). ترجمه نهج­البلاغه، تهران، انتشارات قدیانی.
-       هتیم، بزیل و جرمی، ماندا. (1393). مرجعی پیشرفته برای ترجمه، مترجم: مریم جابر، تهران، انتشارات سمت.