روش‌شناسی ترجمة کنایات در خطبه‌های نهج‌البلاغه براساس دیدگاه نیومارک (مطالعة‌ تطبیقی ترجمه‌های: آیتی، دشتی، شهیدی و مکارم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مترجمی عربی دانشگاه بوعلی‌سینا

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی‌سینا

چکیده

 
 
چکیده
یکی از مهم­ترین راه­های انتقال پیام از یک ملت و فرهنگ، به ملت و فرهنگی دیگر، ترجمه است. پیترنیومارک یکی از نظریه­پردازان معاصر ترجمه، معتقد است به‌طورکلی ترجمه به دو نوع ارتباطی و معنایی تقسیم می­شود. تأثیر و اهمیت ترجمه در وجوه مختلفی نمود می­یابد که یکی از آن­ها در برگردانِ آثار ادبی و حاوی صنایع بلاغی می­باشد. کنایه از بارزترین این صنایع می­باشد. روش­های ترجمة کنایه­ها براساس دیدگاه نیومارک، انواع مختلفی دارد، ازجمله: ذکر معادل کنایی، معنای صریح و مستقیم، معنای تحت­اللفظی، روش موتسارتی [تحت‌اللفظی همراه با توضیح] و.. که هرکدام به امور مختلفی بستگی دارد. "نهج­البلاغه" حضرت علی(ع) از آثار ارزشمندی است که هم از لحاظ محتوا و هم از نظر لفظ، سرشار از برجستگی‌های ادبی می­باشد. پژوهش حاضر کوشیده با روش توصیفی تحلیلی و به‌منظور فهم بهتر کلام حضرت امیر(ع)، روش­های بهتر برای ترجمة کنایه­های موجود در خطبه­های نهج­البلاغه را بر مبنای نظر نیومارک شناسایی کند و در این راستا عملکرد چهار ترجمة فارسی موجود از نهج­البلاغه را محور کار قرار داده، تا ضمن شناسایی مناسب­ترین آن­ها در زمینة ترجمة کنایه­ها، مشخص نماید که کدام روش ترجمة کنایه، بسامد بیشتری دارد. طبق نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، پربسامدترین روش ترجمة تعابیر کنایی نهج­البلاغه، روش ترجمة تحت­اللفظی به همراه توضیح [موتسارتی] است؛ زیرا غالب کنایه­های آن، از نوع ابتکاری و معیار می­باشد و ترجمة آیتی و دشتی در بین چهار ترجمة یادشده، با دیدگاه نیومارک، منطبق­ترند و متناسب­تر از همه به نظر می­رسند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Methodology of translating the metonymies in Nahj al-Balaghah sermons based on Peter Newmark's viewpoint (Comparative study of the translations by: Ayati, Dashti, Shahidi and Makarem)

نویسندگان [English]

  • akram rostami 1
  • Morteza Ghaemi 2
1 bu-ali sina univercity
چکیده [English]

One of the most important ways to transmit the messages from one nation and culture, to another is translation. Peter Newmark, one of the contemporary theorists of translation, believes that in general, the translation is divided into two types of communication and semantics. The effect and significance of translation are reflected in various aspects, one of which is to translate literary works and include rhetorical devices. The most prominent of these devices is the metonymy. Regarding the ideas of Newmark, there are different kinds of translating the metonymies including mentioning the equivalent for the allusion, explicit and direct meaning, Mozart method (literal with explanation), etc. which depends on different aspects. "Nahj al-Balaghah" of Imam Ali (as) is one of the valuable works that is rich in literary prominence based on its content and form. The present study tries to identify a better way of translating the metonymies in Nahj al-Balaghah's sermons based on Newmark's ideas with a descriptive and analytical method, and in order to better understand the words of Imam Ali (AS); in this regard, the performance of four Persian translations from Nahj al-Balaghah was the studied data, so as to identify the most appropriate ones in translating the metonymies, it is to be determined which translation method is more frequent. The results showed that the most frequent method of translating Nahj al-Balaghah's metaphorical interpretations is the literal translation method with explanation (Mozart method), because most of its metonymies are of an innovative and standard type, and the translation of Ayati and Dashti correspond to Newmark's view and more relevant than others, among the four translations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • methods of translatin
  • translating the metonymies
  • Newmark
  • Nahj al-Balaghah sermons
-      قرآن.
-      آیتی، عبدالمحمد. (1377). ترجمة نهج­البلاغه. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
-      ابن بابویه، محمد ­بن­علی [شیخ صدوق]. (1382). کمال­الدین و تمام­النعمة. ترجمة منصور پهلوان، قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران.
-      ابن­منظور، محمد بن­مکرم. (1363). لسان‌العرب. قم: نشر أدب الحوزة.
-      انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
-      بحرانی، ابن­میثم. (1375). شـرح نهج­البلاغه. متـرجم محمدصادق عارف و دیگران. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
-      دشتی، محمد. (1385). ترجمة نهج­البلاغه. قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران.
-      دلخواه، عبدالمحمد. (1374). «استعاره از دیدگاه نیومارک». فصلنامة مترجم، شماره 20، 16 و 17.
-      دهخدا، علی­اکبر. (1377). لغت­نامه. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
-      شارحٌ مُحقّقٌ مِن أعلام القرن الثامن. (1375). شرح نهج­البلاغه، به تحقیق شیخ عزیزالله عطاردی. اول، قم: نشر بنیاد نهج­البلاغه – انتشارات عطارد.
-      شهبا، مهدی. (1378). «گفتگو با پیتر نیومارک». فصلنامة مترجم، شماره 29، 17-26.
-      شهیدی، سید جعفر. (1389). ترجمة نهج البلاغه. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-      قائمی، مرتضی؛ صمدی، مجید و فضیلت، یوسف. (1390). «بررسی جایگاه رنگ­ها در نهج­البلاغه». اولین همایش ملی نهج­البلاغه و علوم انسانی (دانشگاه بوعلی‌‌سینا) 2295.
-      لطفی­پور ساعدی، کاظم. (1371). در­آمدی به اصول و روش ترجمه. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-      مکارم شیرازی، ناصر. (1384). پیام امام امیر­المؤمنین(ع) شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
-      -------------؛ آشتیانی، محمدرضا و امامی، محمدجعفر. (1388). نهج­البلاغه با ترجمة فارسی روان. قم: انتشارات امام علی­بن­ابیطالب(ع).
-      ناظمیان، رضا. (1381). روش­هایی در ترجمه از عربی به فارسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
-      نیومارک، پیتر. (1390). دورة آموزش فنون ترجمه. مترجمان: فهیم، منصور و سبزیان مرادآبادی، سعید، تهران: رهنما.
-      Xuedong, Shi , (2014). The strategy of metaphor translation – Domestication or foreignization, Finland, Academy publisher- Theory & practice in language studies.