تکنیک‌های عملیات روانی امام علی(ع) در رویارویی با دشمنان مطالعۀ موردی خطبه‌های نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مطالعات فرهنگی دانشکده رفاه تهران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع).

چکیده

هدف این پژوهش شناسایی تکنیک‌های عملیات روانی امیرالمؤمنین(ع) در رویارویی با دشمنان است. تلاش بر آن بوده تا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی خطبه­های نهج‌البلاغه مورد تحلیل قرار گیرند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که امام علی(ع) از پنج تکنیک عملیات‌­روانی اعم از تشجیع، نکوهش، خشیت، مقایسه و القا استفاده نموده‌اند. ایشان در تکنیک تشجیع ضمن ترسیم چهرۀ شیطانی از جناح باطل، با بیان امداد الهی و توصیف ثمرات جهاد، تلاش بر انگیزش و تشویق مجاهدان دارند. امام علی(ع) با بهره­گیری از تکنیک خشیت برخلاف دیدگاه­های رایج در این حوزه به‌دنبال این است که از خشیت در راه هدایت سپاهیان به سمت حق بهره گیرد. امیرالمؤمنین از تکنیک القاء در دو مقولۀ القاء آمیختگی شیطان و سپاه دشمن و القاء رفتار غیراسلامی مخاطب در راستای هدایت یاوران خود بهره گرفته­اند. در تکنیک مقایسه ایشان با استفاده از مقایسۀ دنیا و آخرت درصدد آن هستند که واقعیت اعمال دنیوی و اخروی را به مخاطبان نشان دهند. با توجه به تحلیل انجام شده از نظر نگارنده تکنیک نکوهش همانند تکنیک خشیت، از جمله تکنیک‌هایی می‌باشد که در این مقاله احصا گردیده است. ایشان در راستای این تکنیک نه تنها قصد زایل کردن اراده و عزم سپاهیان را ندارند بلکه به‌دنبال تقویت آن می­باشند که عنوان نکوهش را با توجه به زمینۀ اسلامی می‌توان برای این تکنیک ارائه نمود. در نهایت با توجه به نتایج پژوهش تعریف عملیات روانی نیز مورد بازبینی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Psychological Operation techniques of Imam Ali (AS) against enemies: Case Study: sermons of Nahjul balagha

نویسندگان [English]

  • meysam farokhi 1
  • amin shahbazi 2
چکیده [English]

The purpose of this research is to identify the techniques of psychological operations of Amir al-Mu'minin (AS) in confrontation with enemies. The results of this study indicate that Imam Ali (AS) have used 5 techniques of psychological operation including encouragement,demoralization,intimidation, comparison and suggestion.In the encouragement technique, he draws the evil face of the false wing, in addition to expression of divine help and description of the results of jihad. He is trying to motivate and encourage the mujahidin. Imam ali(AS) uses the intimidation technique versus common views in this field seeking to use the intimidation technique to lead the armies to the right. Imam used the suggestion technique in two categories: the induction of devil and enemy troops and induction of non-Islamic behavior of the audience in order to guide their followers. In the comparison technique, using the comparison of the world and the past, he seeks to reveal the reality of the worldly and the past to audience. According to the reviews and analyzes done, in author’s opinion, the...technique like the technique, is one of the techniques that have been cited in this article. In this technique, they not only do not intend to eliminate the will and determination of the army, but seek to strengthen it, so that the title of criticism with regard to the Islamic context can be presented for this technique. Finally, considering the results of the research, the definition of psychological operation has also been reviewed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychological operation
  • Imam Ali
  • Nahjul balagha
  • qualitative content analysis
-  استونرساندرس، فرانسیس. (1382). جنگ سرد فرهنگی، ترجمۀبنیاد فرهنگی و هنری غرب‌شناسی. تهران: بنیاد فرهنگی و هنری غرب‌شناسی.
-  بحرانی، کمال‌الدین میثم بن علی بن میثم. (1385). شرح نهج‌البلاغۀابن میثم. ترجمۀ قربانعلی محمدی مقدم و دیگران. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
-  تانوس، ام، استفان. (1384). «تدوین استراتژی روانی با تقویت عامل اطلاعاتی قدرت ملی». ترجمۀ عبدالمجید حیدری. فصلنامۀ عملیات ‌روانی. شماره 9، 148-225.
-  جعفری، محمدتقی. (1390) ترجمۀنهج­البلاغه، چاپ چهارم، تهران: به­نشر.
-  جنیدی، رضا. (1391). تکنیک‌های عملیات‌ روانی و شیوۀمقابله. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
-  خدامرادی، فریده. (1386).«تحلیل عملیات ‌روانی شبکه‌های ماهواره در حوادث سال 1385». فصلنامۀ عملیات‌روانی. شماره 18، 1-39.
-  حسینی، بی‌بی زینب. (1394). «روش‌شناسی عملیات روانی قرآن کریم در رویارویی با یهود». آموزه‌های قرآن. شماره 22، 61-88.
-  سبیلان اردستانی، حسن. (1384). «عملیات سازی عملیات روانی». فصلنامۀعملیات ‌روانی. شماره 5، 54-86.
-  سلیمانی، نعمت­اله. (1382).«عوامل تقویت و کاهش روحیۀ دفاعی». فصلنامۀ عملیات روانی. شماره 3، 144-165.
-  سوری، جواد. (1385). «نقش فناوری‌های نوین ارتباطی در عملیات ‌روانی». فصلنامۀعملیات‌روانی. شماره 12، 160-185.
-  شهبازی، بهنام. (1387). «جهانی‌شدن و ماهیت جنگ با تأکید بر دیدگاه کلاوزویتس». مطالعات دفاعی و امنیتی. شماره 50، 39-79.
-  طائب، مهدی. (1389). «سیری در عملیات روانی در اسلام». فصلنامۀعملیات روانی. شماره 27، 4-39.
-  عاصف، رضا. (1388). عملیات‌روانی. تهران: مرکز تألیف کتاب‌های درسی معاونت تربیت، آموزش و فرهنگی سپاه.
-  کرم­پور، زهرا؛ حسومی، ولی­الله و خاکپور، حسین. (1393). «اقناع مخاطب در نهج البلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره 9، 27-53.
-  مکارم شیرازی، ناصر. (1379). پیام امیرالمؤمنین: شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
-  مولوی، محمد. (1395). «اصول و مبانی اخلاقی سیاست در دیدگاه امام علی(ع)». فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، شماره 14، 1-18.
-  همازاده ابیانه، حسین. (1391). اصول و روش‌های عملیات روانی در سیرۀعلوی؛ با تأکید بر جنگ‌های صفین، جمل و نهروان. حسن بشیر و محسن الویری. دانشگاه امام صادق(ع).
-      Bowen, Wyn. G. (2002). The Changing Face of Military Power,Joint Warfare in an Expeditionary Era. londen: Palgrave Macmillan UK
-       ----------------------. (1996). Doctrine for joint psychological operation, Jcs publication, Washington D.c: Us joint chiff of staff.
-      Gray, W. (2000). Psyop operation in the 21st century, Us army War College.
-      Krippendorff, K. (2004). Content Analysis: an Introducrion to its Methodology, London: Sage.
-      Linebarger, P. (1975). Psychological Warfre, New York: Dvell, sloan and pearce.
-      Paddock, A. (1989). Military Operation in political warfar and Psychological Operation, National Defense. UniversityPractice. London: Sage Publication.
-      Rader, S. (2007). Qualitative Methods of Data Analysis, Zurich: Federal Institute of Technology.
-     Thomas, D. R. (2006).“A General inductive approach for qualitative data analysis”. American Journal of Evaluation. Vol. 27, No. 2, 237-246