واکاوی مسائل مرگ و زندگی در نهج‌البلاغه بر اساس نظریۀ تقابل‌های دوگانه در ساختارگرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری تخصصی، رشته زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان،ایران.

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک

چکیده

تقابل­های دوگانه اساساً در هر متنی قابل رؤیت می­باشد و هماره بین سلسله­مراتب مرکز یک متن و حاشیة آن، این تقابل برقرار است. به‌عبارتی در برخی از متون، یک عنصر با بار مثبت یا منفی در مرکز قرار می‌گیرد (مثلاً خوبی و راستی) و تقابل­های متناسبِ آن (مثلاً بدی و دروغ) در حاشیه. حال این بررسی می­تواند در دو سطح روساختی و ژرف­ساختی (مشتمل بر نگاه هستی­شناسی و پدیدارشناسی) صورت گیرد. مسئلة مرگ نیز از جمله مباحثی است که تقابلی آشکار با حیات داشته و در نهج­البلاغه نیز جلوه­های گوناگونی را به خود اختصاص داده است. در این مقاله پس از مختصری در باب ساختارگرایی، تقابل­های دوگانه و مسأله مرگ، به تحلیل و تبیین دیدگاه­های فوق‌الذکر در باب مسئلة مرگ در نهج­البلاغه پرداخته شد. با واکاوی صورت گرفته بر بیانات امام علی(ع) و با سنجیدن آنان با شاخه­ها و شاخصه‌های تقابل­های دوگانه در ساختارگرایی، مشاهده شد که هر چند مسئلة مرگ با حیات در سطح روساختی، تقابل و تضادی چشمگیر دارد، اما در ژرف­ساخت، از دید پدیدارشناسی به نوعی، بارِ ارزشی مثبت یافته(درحالی‌که مرگ اساساً دارای بار منفی است) و از دید هستی­شناسی نیز تمایزی مابین مرگ و زندگی دیده نمی­شود. روشِ تحقیق به صورت کتابخانه­ای بوده و پس از مطالعة کافی در باب نظریة تقابل­های دوگانه و شناخت ویژگی­های آن، به تجزیه و تحلیل دیدگاه­های امامِ علی(ع) در بابِ مرگ و زندگی بر اساس نظریة مورد نظر پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

To examine dead and life subject in Nahj-al-Balagha based on binary opposition in structurism

نویسندگان [English]

  • mehdi reza kamali baniyani 1
  • hoseein aryan 2
  • mehrdad akbari gandomani 3
چکیده [English]

The Binary oppositions evident in evry text and this oppsdition exists between hierarchy center and the magin of the text. In other words, there is one elementwith positive or negative effect in the center(for example goodness and thruth) and it s proporfional odds(like badness or lie) van be analyzed in two superstructural and deepstructural levels(based on omtological and phenomenological ideas). Death issue has an evident contrast with life and has many different effects in Nahjolbalaghe. In this essay,at first structuralism is studied and binary oppositions and death are considered, then the above ideas about the death in nahj ol balaghe are analyzed. By analyzing Imam Ali s speech and studying it binary oppositions in structuralism, we observed that although death is different from life in superstructural level, it has found positive value from ontological point of view in deep structure(while death has negative value) and also there isn’t any contrast between death and life from the perspective of omotology. Research method  is library and after sufficient study on dual_ counters theory  and knowing it's characteristic we analyzed Imam Ali point of view on dead and life based on considered theory

کلیدواژه‌ها [English]

  • Binary oppositions
  • phenomenological look
  • omtological look
  • Nahj ol balaghe
-      علی بن ابی طالب. (1368). نهج­البلاغه. ترجمة دکتر سیدجعفر شهیدی، تهران: علمی و فرهنگی.
-      آقایانی چاوشی، جعفر. (1394). پژوهش­هایی در آثار علمی و فلسفی ابنسینا. همدان: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-      احمدی، بابک. (1371). ساختار و تأویل متن. دو جلد. تهران: مرکز.
-      اسحاقیان، جواد. (1384). «نقد ساختاری کلیدر». نشریة نافة. سال ششم. شماره 28 :21- 9.
-      اسکولز، رابرت. (1383). ساختارگرایی در ادبیات. ترجمة فرزانه ظاهری. چاپ دوم. تهران: آگاه.
-      برتنس، هانس. (1370). مبانی نظریة ادبی. ترجمة محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
-      برسلر، چارلز. (1386). درآمدی بر نظریه­ها و روش­های نقد ادبی. ترجمة مصطفی عابدینی فرد. تهران: نیلوفر.
-      چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانه­شناسی. ترجمة محمد پارسا. چاپ چهارم. تهران: سورة مهر.
-      سنایی، مجدود بن آدم. (1362). دیوان سنایی. مقدمه و حواشی توسط مدرس رضوی. تهران: سنایی.
-      شیری، قهرمان. (1389). «تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن». دوفصلنامۀ کاوش­نامه. سال یازدهم. بهار و تابستان. شماره 20: 54-33.
-      صنعتی، محمد. (1388). مرگ(مجموعة مقالات). مترجمان امیر احمدی آریان و ... . تهران: اوقاف و امور خیریه.
-      فالر، راجر، یاکوبسن، رومن و لاج. دیوید. (1369). زبان­شناسی و نقد ادبی. ترجمة مریم خوزان و ... . تهران: نی.
-      مکاریک، ایرنا ریما. (1383). دانش­نامه نظریة ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
-      میرباقری فرد، علی اصغر و آلگون جونقانی، مسعود. (1389). «تحلیل شطح بر مبنای تفکیک وجود شناسی و معرفت­شناختی». نشریة ادب­پژوهی. شماره 13: 60-29.
-      میرباقری فرد و نجفی، سید علی‌اصغر، زهره. (1388). «بررسی الگوی نشانه­شناختی پیرس در زبان عرفانی مولانا». بوستان ادب. سال اول. شمارة 2: 156-133.
-      نبی­لو، علیرضا. (1392). «بررسی تقابل­های دوگانه در غزل­های حافظ». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی. بهار. دورة 21. شمارة 74 (19): 99-61.
ولک، رنه. (1373). تاریخ نقد جدید. ترجمة سعید ارباب شیرانی. تهران: نیلوفر.