واکاوی مفهوم سرمایۀ روان‌شناختی در پرتو نهج‌البلاغه (تطابق، تمایز و رهنمودها)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

به لحاظ اهمیت سرمایۀ روان­شناختی در زندگی فردی و سازمانی انسان­ها، با بهره­گیری از گنجینۀ گهربار نهج­البلاغه و کلام حضرت علی(ع)، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی نظریۀ سرمایۀ‌ روان‌شناختی و ابعاد آن (خودکارآمدی، امید، خوش­بینی، تاب­آوری)، پرداخته شد که حاصل آن، استنباط از نهج­البلاغه به لحاظ تطابق و تفاوت مفهومی مؤلفه­ها بوده است که درنهایت به ارائۀ رهنمودهای نظری در خصوص این نظریه منجر شده است. یافته­ها بر این مبنا نهاده شد که مؤلفه­های سرمایۀ روان­شناختی علاوه بر برخی تطابق­ها، به لحاظ مفهومی در بیشتر موارد تمایز اساسی دارد؛ به‌طوری‌که بیشتر تمایزات به لحاظ فلسفۀ زیستی و فکری مسلمانان با کشورهای غیرمسلمان­ها بوده است که بر مبنای کلام امیرمؤمنان علی(ع) این نظریه پس از واکاوی با اضافه شدن مؤلفۀ معنویت به نظریۀ فوق، تحت مدلی به رهنمودهای عملی منجر شد که در پژوهش­های قبلی بدان پرداخته نشده بود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exploring the Concept of Psychological Capital based on Imam Ali’s Words: Consistencies, Inconsistencies, and Guidelines

نویسندگان [English]

  • adel zahedbabelan 1
  • seyed mohammad seyed kalan 2
  • hasan ahmadi 2
چکیده [English]

Due to the importance of psychological capital (PsyCap) in the individual and organizational life of human beings, we attempted to explore this concept along with its four components (i.e. self-efficacy, hope, optimism, and resiliency) through a descriptive-analytic approach by using the valuable treasur of Nahjolbalaghe and Imam Ali’s Words. Some consistent as well as some inconsistent cases were observed through this exploration in terms of the components of PsyCap. Based on this observation and in line with the construct under scrutiny (i.e., PsyCap) some guidelines were presented. The findings also asserted that the inconsistency observed is primarily rooted in different life styles followed in Muslims and non-Muslims countries. Based on Imam Ali’s Words, ‘spirituality’ was added to the components of PsyCap which has not been touched upon in the studies conducted to date.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • Psychological Capital
  • Self-efficacy
  • hope
  • optimism
  • resiliency

مراجع

-      قرآن حکیم (شرح آیات منتخب). (1388).ترجمۀ آیت­الله مکارم شیرازی.چاپ اول، قم، انتشارات تابان.
-      نهج­البلاغه. (1386). ترجمۀ محمد دشتی چاپ نهم، انتشارات الهادی (مؤسسه الهادی).
-        ترجمه نهج البلاغه [منبع الکترونیکی] ، فیض الاسلام اصفهانی، علینقی، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع).
-      اسماعیلی­شاد، بهرنگ؛ نیازآذری، کیومرث؛ صالحی، محمد و عنایتی، ترانه. (1392). «بررسی مؤلفه‌های سرمایۀ روان­شناختی با رویکرد معنوی از نظر اعضای هیئت­علمی جهت استقرار دانشگاه اسلامی». فصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی. دورۀ 2، شماره 1: 20-3.
-      اسنایدر، سی.آر و لوپز، شین. ج. (1390). معنویت و روان­شناسی مثبت. ترجمه و تلخیص مهرداد کلانتری، سیده راضیه طبائیان، الهام آقائی و پریناز سجادیان. چاپ اول، تهران: انتشارات کنکاش.
-      انصاری­قمی، مهدی (1386). سخن مولای­متقیان (ترجمۀ غررالحکم). چاپ دوم، تهران: نشر لوح محفوظ.
-      باقری، مصباح­الهدی و سعدآبادی، حسن. (1390). «طراحی الگوی رهبری معنوی بر اساس ارزش­های اسلامی: پژوهشی مبتنی بر راهبرد داده­بنیاد با تأکید بر ویژگی­های فرمانده شهید سرلشکر پاسدار احمد کاظمی». مجلۀ اندیشه مدیریت راهبردی. سال 5، شماره 2، شماره پیاپی 10: 122-57.
-      بهادری­نژاد، مهدی. (1383). «مدیریت با تکیه بر معنویت». تدبیر. سال 15، شماره 143: 40-33.
-      بهاری، فرشاد. (1390). مبانی امید و امید درمانی: راهنمای امیدآفرینی. چاپ اول، تهران: نشر دانژه.
-      پرچم، اعظم و محققیان، زهرا. (1390). «بررسى تطبیقى راه‏کـارهاى ایجـاد و افـزایش امید از دیـدگـاه روان­شناسى مثبت‏­نگر و قرآن­کریم». مجلۀ معرفت. سال 20، شماره 164: 113-99.
-      حسنی، رمضانعلی؛ احمدی، محمد‌رضا و میردریکوندی، رحیم . (1390). بررسی رابطه بین خوش‌بینی اسلامی، خوش‌بینی آموخته‌‌شده سلیگمن و امنیت روانی، روان­شناسی و دین، سال 4، شماره 4، زمستان ، 102 ـ 75.
-      خادمی، ملوک و عابدی، فاطمه. (1393). «اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی مبتنی بر آموزه­های دینی بر خوش­بینی و سازگاری زناشویی». مطالعات روان­شناختی. دانشکده علوم تربیتی و روان­شناختی دانشگاه الزهراء، دورۀ 10، ش 3، 28-7.
-      بهادری خسروشاهی، جعفر؛ هاشمی نصرت­آباد، تورج و باباپور خیرالـدین، جلیل. (1391). «رابطه سرمایۀ روان­شناختی با سرمایۀ اجتماعی دانشجویان دانشگاه تبریز». مجله تخصصی پژوهش و سلامت (مرکز تحقیقات توسعه اجتماعی و ارتقای سلامت گناباد). دورۀ 2، شماره 1: 153-145.
-      دانایی­فرد، حسن؛ بنافی، مسعود و امامی، سید مجتبی. (1392). «واکاوی نقّادانۀ مفهوم سرمایۀ روان­شناختی: به سوی بسترسازی الگوی هنجاریِ بومی- اسلامی»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 55، سال 17، شماره 2: 234-209.
-      دهقانی­رخ، علی­اکبر. (1390). امید در نهج­البلاغه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم حدیث، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
-      لوتانز، فرد. (1391). سرمایۀ روان­شناختی. ترجمۀ بهروز رضایی­منش؛ علیرضا تقی­زاده و مریم کاهه. تهران: نشر علمی.
-      زارعی­متین، حسن. (1393). مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته. چاپ یکمِ، ویراست دوم، تهران: انتشارات آگه.
-      سیماراصل، نسترن و فیاضی، مرجان. (1387). «سرمایۀ روان­شناختی؛ مبنایی نوین برای مزیت رقابتی». تدبیر. شماره 200: 44-48.
-      قاسمی، افشان؛ عابدی، احمد و باغبان، ایران. (1388). «اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر نظریة امید اسنایدر بر میزان شادکامی سالمندان». دانش و پژوهش در روان­شناسی کاربردی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، شماره 41: 40-17.
-      قائمی، مرتضی؛ یزدان­بخش، کامران و امیریان، طیبه. (1392). «عوامل ناامیدی و راهبردهای انگیزشی نهج­البلاغه در درمان آن­ها». فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه. سال اول، شماره 1: 62-51.
-      صادقی­نیری، رقیه و الهیاری­نژاد، مریم. (1392). «مثبت­اندیشی و خوش­بینی در نهج­البلاغه. فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه. سال اول، شماره 1: 74-63.
-      مکارم­شیرازی، ناصر. (1411). القواعد­الفقهیه. چاپ سوم، قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین(ع).
-      نوری، نجیب‏اللّه. (1387). «الگویی نوین از مؤلفه‏های خوش‏بینی از منظر نهج‏البلاغه». نشریه معرفت. موسسه امام خمینی (ره)، ش 135.
-    Avey, J. B.; Luthans, F. and Youssef, C. M. (2010). "The additive value of positive psychological capital in predicting work attitudes and behaviors".Journal of Management. 36 (2): 430-452.
-    Bandura, A. (1977). "Self - efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change". Psychological Review. 84: 197-215.
-    Bandura, A. (1997). "Self-efficacy: The exercise of control". New York  W. H. Freeman.
-    Carver, C. S.; Scheier, M. F.; Miller, C. J. and Fulford, D. (2009). "Optimism. In C.R. Snyder & S. Lopez (Eds.)". The Oxford Handbook of Positive Psychology, pp. 303-311. Oxford: Oxford University Press.
-    Fry, L. W. (2003). "Toward a Theory of Spiritual Leadership". The Leadership Quarterly. 14(6): 693-728.
-    Fry, L. W. and Matherly, L. L. (2006). Spiritual Leadership and Organizational Performance: An Exploratory Study. Tarleton State University – Central Texas.
-    Geijsel, F.; Sleegers, P.; Leithwood, K. and Jantzi, D. (2003). "Transformational leadership effect on teacher,s Commitment and effort toward school reform". Journal of Educational Administration. 41(3): 228-256.
-    Hodges, T. D. (2010). "An Experimental Study of the Impact of Psychological Capital on Performance, Engagement, and the Contagion Effect". Dissertations and Theses from the College of Business Administration. Paper 7.
-        Ormrod, J. E. (2006). Educational Psychology: Developing Learners. 5th ed. Upper Saddle River, N.J.: Pearson.
-    Levene, R. A. (2015). "Positive Psychology At Work: Psychological Capital and Thriving as Pathways to Employee Engagement". Master of Applied Positive Psychology. (MAPP) Capstone Projects, Paper 88. http://repository.upenn.edu/mapp_capstone/88.
-    Luthans, F. (2005). Organizational Behavior. New York: McGraw-Hill/Irwin.
-    Lorenz, T.; Beer, C.; Pütz, J. and Heinitz, K. (2016). "Measuring Psychological Capital: Construction and Validation of the Compound PsyCap Scale (CPC-12)". Public Library of Science. 11(4): e0152892. doi:10.1371/ journal. pone.0152892.
-    Luthans F.; Luthans, K.; Luthans, B. C. (2004). "Positive Psychological Capital: Going beyond human and social capital".Business horizons. 47 (1):45-50.
-    Luthans, F.; Vogelgesang, G. R. and Lester, P. B. (2006). "Developing the Psychological Capital of Resiliency". Human Resource Development Review. 5(1): 25-44.
-    Luthans. F.; Avey, J. B.; Avolio, B. and Peterson, S. (2010). "The development and resulting performance impact of positive psychological capital". Human Resource Development Quarterly. 21(1): 41-66.
-    Luthans, F. and Youssef, C. M. (2004). "Human, social and now positive psychological capital management: Investing in people for competitive advantage". Organisational Dynamics. 33(2), 143-160.
-    Seligman, M. E. P.; Rashid, T. and Parks, A. C. (2006). "Positive psychotherapy". American Psychologist. 61: 774-788.
-    Snyder, C. R. (2002). "Hope Theory: Rainbows in the Mind". Psychological Inquiry. 13(4): 249-275.
-    Tugade, M. M. and Fredrickson, B. L. (2004). "Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences". Journal of Personality and Social Psychology ) J Pers Soc Psycholv(. 86: 320-333.
Wilkinson, J. (2005). "Distribution: A war for talent". Money Management. 19(26): 20-23.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 5، شماره 17
خرداد 1396
صفحه 95-115

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار