مؤلفه‌های عقلانیت سیاسی مردم بر اساس نظام حق و تکلیف در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث و نهج‌البلاغه دانشگاه پیام‌نور تهران

3 دانشجوی دکتری رشته الهیات – گرایش علوم و معارف نهج‌البلاغه – دانشگاه پیام‌نور تهران (واحد تهران جنوب)

چکیده

عقلانیت، حاکمیت عقل و منطق انسانی در سازماندهی روابط اجتماعی است و عقلانیت سیاسیِ مبتنی بر حق و تکلیف، باور مبتنی بر خِرد مردم به تعامل سازنده و مفید با زمامدار و جامعه سیاسی در چارچوب ادای حقوق و ایفای تکالیف است. از آن‌جا که عقلانیت سیاسی در شکلی نظام­‌مند، زمانی محقّق می­گردد که مبتنی بر آگاهی کـافی باشد، این مطالعه کوشیده است مؤلّـفه‌­های حقوق زمامـدار بر مردم را بر اسـاس نظام حـق و تکلیفِ نهج­البلاغه، معرفی نماید. این هدف، با رویکرد کیفی مبتنی بر منـطق استقرا و متکی بر اسـتراتژی داده بنیاد به­گونه­ای اکتشافی دنبال شده است. ضرورت بحث آن است که هر اندازه مردمان یک کشور، حقوق زمامدار و تکالیف خود در قبال وی و نظام سیاسی حاکم را بهتر بشناسند، تعاملی خردمندانه‌­تر با او و جامعۀ سیاسی برقرار می­‌کنند. نتایج تحقیق نشان­دهندۀ آن است که بصیرت، ثبات، جهاد در راه خدا، مسئولیت اجتماعی، اطاعت و حمایت از زمامدار، بارزترین مؤلّفه­های عقلانیت سیاسی مردم است که نهج‌البلاغه به دست می­دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Components of the Political Rationality of People based on the “Right and Duty System” in Nahj al- Balaghah

نویسندگان [English]

  • mahmood karimi 1
  • alireza delafkar 2
  • reza jafari 3
3 educator- university of Imam Ali(p.u)
چکیده [English]

Rationality is the very application of intellect and logic in organization of social relations. Politiacl rationality based on right and duty is people's belief, originating from their intellect, in a constructive and useful interaction with the ruler and the political society through satisfying rights and fulfilling duties. Since political rationality in its systematic form is realized only when it is based on sufficient awareness, this study attempts to present the components of the ruler's rights towards people based on the right andduty system in Nahj al_ Balaghah. This goal is to be achieved through a qualitative approach based on thelogic of induction and data grounded strategy. The significanceof this topic lies in the fact that the more the people know the rights of the ruler and their duties towards him and the political system, the wiser would be their interaction with them. The outcomes of this investigartion indicate that the most outstanding components of political rationality of people derived from Nahj al_ Balaghah are insight, stability, Jihad in theway of Allah, social responsibility, obedienceto the ruler and supporting him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahjal_Balaghah
  • political rationality
  • Right
  • Duty

مراجع

- قرآن کریم.
- نهج البلاغه.
- آقابخشی، علی. (1376). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
- آشوری، داریوش. (1386). دانشنامۀ سیاسی. تهران: انتشارات مروارید. چاپ چهاردهم.
- ابن‌منظور، محمد. (1414). لسان العرب. بیروت: انتشارات دار الصادر.
- ارسطو، [ارسطاطالیس]. (1349). سیاست. ترجمه: حمید عنایت. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی. چاپ دوم.
- استراوس،  أَنسِلم و کربین، جولیت. (1394). مبانی پژوهش کیفی. ترجمه: ابراهیم افشار. تهران: نِی. چاپ چهارم.
- الاصفهانی، الراغب. (1427). مفردات الفاظ القرآن. تحقیق: صفوان عدنان داوودی. قم: نشر طلیعة النور.
- امامی، سید حسن. (1283). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
- انیس، ابراهیم؛ منتصر، عبدالحلیم؛ الصوالحی، عطیه و خلف الله حمد، محمد. (1392ق). المعجم­الوسیط. القاهره: الامین العام للجمع.
- جعفری لنگردوی، محمدجعفر. (1388). ترمینولوژی حقوق. تهران: نشر گنج دانش.
- حشمت‌زاده، محمدباقر. (1381). مسائل اساسی علم سیاست. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
- خامنه­ای، سیدعلی. (1389). بیانات مقام معظم رهبری. نخستین نشست «اندیشه­های راهبردی». سایت غدیر.
- دوورژه، موریس. (1382). اصول علم سیاست. ترجمۀ: سید ابوالفضل قاضی شریعت‌پناهی. تهران: میزان. چاپ سوم.
- صانعی دره­بیدی، منوچهر. (1384). «رابطۀ حق و تکلیف در نظام سیاسی از دیدگاه کانت». فصلنامۀ حکمت و فلسفه. شماره 2، صص: 99-7.
- عنایت، حمید. (1364). بنیاد فلسفۀ سیاسی در غرب. تهران: دانشگاه تهران.
- کالبرگ، اشتفان. (1383). «انواع عقلانیت از دیدگاه ماکس وبر بنیادهایى براى تحلیل فرآیندهاى عقلانى شدن در تاریخ».ترجمه: مهدى دستگردى. نشریه معرفت. شماره 80، صص: 63- 45.
- کانت، ایمانوئل. (1369). بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق. ترجمه: حمید عنایت و علی قیصری. تهران: خوارزمی.
- محدثی، جواد. (1385). پیام­های عاشورا. قم: زمزم هدایت.
- معین، محمد. (1363). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر. چاپ ششم.
- موحد، محمدعلی. (1381). در هوای حق و عدالت. تهران: کارنامه.
- هانتینگتون، ساموئل. (1375). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: علم.
- منصوریان، یزدان. (1385). «گراندد تئوری چیست و چه کاربردی دارد؟»،دانشگاه اصفهان: همایش چالش‌های علم اطلاعات.
- نرم­افزار دانشنامۀ علوی.
 
- Kant, Imanuel. (1995). Metaphysickeanfangsgrunde der recbtslebre. Koln: Konemann.
- Paul, Guyer. (1999). The Cambridge companion to kant. Cambridge university press.
- Newman, W. L. (1997). Ocial research methods: Qualitative and quantitative approaches. U.S.A: Allen & Bacon.
-Razavi, A. M. (2010) “Philosophical Foundations of Habermas` Critique ofParticularistic Liberalism”. Minerva- An Internet Journal of Philosophy, 14.
- Strauss, A. & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: grounded theory procedures and techniques. Newbury Park, CA: Sage,.
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
دوره 5، شماره 17
خرداد 1396
صفحه 75-93

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار