مؤلفه‌های هوش معنوی در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

دنیای نوین در ایجاد پیشرفت‌های علمی‌ و تأمین رفاه نسبی آدمی‌ موفق بوده و آنچه نتوانسته انجام دهد، پیشبرد اخلاق بشر است. با توجه به خلأهای باطنی و اخلاقی در جوامع امروزی و نیز دل­مشغولی همیشگی بشریت به معنای زندگی، طرح معنویت یکی از مهم­ترین موضوعاتی است که امروزه برای ایجاد پیوند میان ارزش‌های دنیای سنتی و دنیای نوین در حوزه­های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. سازمان­ها به‌عنوان وجه غالب جوامع امروز، یکی از گسترده­ترین حوزه­های شکل­گیری و توسعه سرمایه معنوی هستند. برای آنکه سرمایه معنوی در محیط کار نظام جمهوری اسلامی ایران عملیاتی و قابل بهره­برداری شود، باید هوش معنوی کارکنان با توجه به آموزه­های دین مبین اسلام بررسی شود؛ از این‌رو، در این مقـاله با تکیه بر مطالعات کتابخانه­ای و با روش توصیفی و تحلیلی ، ضمن تشریح مفهوم «هوش معنوی» و «سرمایه معنوی»، شاخص­ها و مؤلفه­های هوش معنوی شامل: «خودآگاهی، خودانگیختگی، ارزش­محوری و چشم­اندازمحوری، کل­نگری، دگرخواهی، استقبال از تفاوت­ها، استقلال رأی، تواضع و فروتنی، تمایل به طرح چراهای بنیادی، توانایی تغییر چارچوب­های ذهنی، استفاده مثبت از مشکلات و چالش­ها و احساس رسالت» با تفحص در نهج­البلاغه و تأمل در کلام مولای متقیان حضـرت علی (ع)، استخراج و تحلیل گردید. در نهایت، به بـرخی راهبــردها برای بهره­برداری مؤثر از هوش معنوی از منظر اسلام و نهج‌البلاغه پرداخته‌شده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spiritual Intelligence components in Nahj

نویسندگان [English]

  • Siroos Ghanbari 1
  • iman karimi 2
چکیده [English]

The modern world has been successful in terms of scientific developments as well as providing social welfare for its people. However, it has failed to promote ethics among human beings. Taking into account the ethical and spiritual gaps in the contemporary world and humans' permanent preoccupation with the philosophy of life, spirituality discourse is one of most important issues that has been taken into account in order to link the traditional world values and modern ones. Organizations as one of the most prevalent bodies in today's societies are one of the most dominant areas where spiritual capital -based approaches are developing. Spiritual capital should be studied in the light of the doctrines of the manifest religion of Islam in order to make the work environment of the system of Islamic Republic of Iran operate. 
Therefore, in this paper based on library studies and descriptive and rational analysis along with the concept of "spirituality", "spiritual intelligence" and "spiritual capital, Extracted and were analyzed Spiritual Intelligence components the investigation Nahj Albalaghe and reflect on the words of The Lord of pious Hazrat Ali. Finally, some strategies for effective utilization of the spiritual capital discussed of Nahj Albalaghe and Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj Albalagheh
  • Spirituality
  • spiritual intelligence
  • spiritual capital
–    قرآن کریم.
–    نهج­البلاغه (1388)، ترجمه محمد دشتی، قم: انتشارات نسیم حیات.
–    رجایی، علیرضا (1389)، «هوش معنوی: دیدگاه­ها و چالش­ها»، پژوهش­نامه تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌جام، شماره 22: 44-22.
–    رستمی، سودابه (1393)، بررسی رابطه‌ی بین هوش معنوی و انگیزه کاری دبیران مدارس دولتی دوره دوم متوسطه شهرستان کامیاران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه بوعلی‌سینا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
–    رفیعی، احمد؛ فرزان، فرزام؛ حسینی، سیدعماد و محمدی­نژاد، مهدی، (1394)، «بررسی رابطه معنویت سازمانی و تعهد سازمانی مدیران ورزش استان قزوین»، پژوهش­نامه‌ی مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، شماره 21: 166-157.
–    سهرابی، فرامرز و ناصری، اسماعیل (1388)، «بررسی مفهوم و مؤلفه‌های هوش معنوی و ساخت ابزاری برای سنجش آن»، فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، شماره 4: 77-69،
–    سهرابی، فرامرز (1387)، «مبانی هوش معنوی»، مجله سلامت روان، شماره 1: 18-14.
–    شیخی­نژاد، فاطمه و احمدی، گلنار (1388)، «مدیریت در پرتوی معنویت»، ماهنامه تدبیر، شماره 202: 58-49.
–    صادقی­نیری، رقیه و الهیاری­نژاد، مریم (1392)، «مثبت اندیشی و خوش‌بینی در نهج­البلاغه»، فصلنامه پژوهشنامه نهج­البلاغه، شماره 1: 73-63.
–    طالقانی، غلامرضا، محمدی، مصطفی و رستمی، حسین (1392)، «معنویت سازمانی گامی ‌مؤثر در جهت بهبود رفتارهای شهروندی سازمانی (مورد: شهرداری زاهدان)»، فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت فرهنگ سازمانی، شماره 2: 188-163.
–    عابدینی، یاسمین و برات دستجردی نگین (1393)، «رابطه دینداری و هوش معنوی و تأثیر آن بر عملکرد تحصیلی دانشجویان»، دو فصلنامه رویکردهای نوین آموزشی، شماره 19: 52-37.
–    عسکری وزیری، علی و زارعی­متین، حسن (1390)، «هوش معنوی و نقش آن در محیط کار با تأکید بر آموزه‌های دینی»، مجله اسلام و پژوهش­های مدیریتی، شماره 3: 90-30.
–    غباری بناب، باقر و سلیمی، محمد (1386)، «هوش معنوی»، فصلنامه اندیشه نوین دینی، شماره 10: 148-125
–    غررالحکم: کلمات قصار امیرالمؤمنین(ع)، عبدالواحدبن محمد آمدی، محمدعلی انصاری (مترجم)، مهدی انصاری قمی‌(ویراستار) (1387)، قم: انتشارات امام عصر (عج).
–    قهرمانی، محمد و محمدپور، ولی (1390)، «اصول مدیریت و رهبری از دیدگاه امیرالمؤمنین علی (ع)»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی نهج‌البلاغه و علوم انسانی، همدان، دانشگاه بوعلی‌سینا، اردیبهشت 90: 356-342.
–    گل­پرور، محسن، دارایی، نفیسه و خیاطان، فلور (1393)، «ساخت مقیاس فرم کوتاه سرمایه معنوی و بهزیستی معنوی اسلامی»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی انسان پژوهی دینی، شماره 32: 188-167.
–    مجلسی، محمدباقر (1404)، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه­ دارالوفاء.
–    مطهری، مرتضی (1376)، انسان و ایمان، مجموعه آثار شهید مطهری، چاپ هشتم، قم: انتشارات صدرا.
–    مهرابی، ابراهیم (1392)، «اقتراحی (پیشنهادی) در متافیزیک هوش معنوی در اسلام»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی انسان پژوهی دینی، شماره 29: 30-5.
–    واثق، بهاره (1390)، «هوش معنوی هوش یکپارچه­کننده، کاربردهای هوش معنوی»، پایگاه ندا الحق: 10-1.
–    وست، ویلیام (1383)، روان درمانی و معنویت، ترجمه شهریار شهیدی و سلطانعلی شیرافکن، تهران: انتشارات رشد.
–    یدالله پور، محمدهادی و فاضلی کبریا، مهناز (1393)، «بررسی تطبیقی هوش مفهوم هوش معنوی از منظر روان­شناسی و اسلام»، نشریه اسلام و سلامت، شماره 1: 57-48.
- Emmons, R.A. (2000), Is Spirituality intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern. The International Journal for the Psychology of Religion, 10(1): 3-26
- Gibbons, P. (2001), Spirituality at work: A pre–theoretical overview. MSC. Thesis- Brinbeck College, University of London, Aug.
- Gracia, C. (2012); “Spiritual capital: The new border to cross”. Ramon Llull Journal of Applied Ethics, 3 (3): 120-132.
- King, D. (2008), Rethinking claims of spiritual intelligence: A definition, model, and measure. Unpublished Master’s Thesis, Trent University, Peterborough, Ontario, Canada.
- Vaughan, F. (2003), What is spiritual intelligence? Journal of humanitics psychology. 42(2).
- Waetford, C. M. R. (2007), “A literature review of spiritual capital, developments of spirituality in the workplace, and contributions from a Māori perspective”, New Zealand, University of Auckland, Unpublished Bachelor Dissertation in Management and Employment Relations.
- Wolman, Richard. (2001), Thinking with your soul: Spiritual intelligence and why it matters. New York: Harmony.
- Zohar D. & Marshall I. (2004), “Spiritual Capital: Wealth We Can Live By. San Francisco: BERRET – KOEHLER Publishers, INC.
- Zohar, D. & Marshall, I. (2000), SQ: Spiritual intelligence, the ultimate intelligence. London: Bloomsbury.