سبک‌شناسی روش‌های نظری امام‌علی (ع) در افزایش معرفت دینی مردم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه معارف قرآن و عترت (ع) اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد نهج‌البلاغه، دانشگاه معارف قرآن و عترت (ع) اصفهان

چکیده

در جریان افزایش معرفت‌ دینی مردم، می‌توان از روش‌ها و شیوه‌های نظری و عملی متفاوتی استفاده نمود. جهت دست‌یابی سبک معیار در این امر، این پژوهش در نظر دارد تا روش‌های حضرت علی (ع) را در نهج‌البلاغه بررسی نماید. از این‌رو، مسأله این پ‍ژوهش بررسی روش‌های نظری امام‌ علی (ع) در افزایش معرفت دینی است. روش بررسی این مسأله، توصیفی –تحلیلی است و با رویکرد ناظر به متن شکل گرفته است. یافته‌های پژوهش در سبک‌شناسی شیوه‌های نظری حضرت نیز، حاکی از آن است که این شیوه‌ها، اعم از شیوه‌های نظری مرسوم در علم منطق و شیوه‌های غیرمرسوم در آن است. حضرت در شیوه‌های منطقی از انواع استدلال استقرائی، تمثیلی و قیاسی استفاده نموده و در روش‌های جزئی‌تر، از انواع براهین، جدل و خطابه و شعر، در نسبت با مخاطبان خاص و عام، مدد جسته‌اند و در روش‌های غیرمرسوم، از ایجاد نگرش صحیح، بیان کاربردی آموزه‌های دینی و معرفی الگوهای مناسب استفاده نموده و به آموزش مفاهیم دینی پرداخته­اند. بدین‌سان، تنوع تکنیک، تابعی از تنوع مخاطب و زمینه‌های مختلف مکانی و زمانی است. به دیگر سخن، با بررسی شیوه‌های نظری امام، مشخص می‌گردد که مؤلفه‌هایی نظیر تنوع تکنیک، مخاطب‌شناسی، التزام به حقیقت و توجه به زمینه پیام؛ سبک و متدولوژی نظری آن حضرت را در افزایش معرفت دینی مردم شکل می‌دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Stylistics of Theoretical Methods of Imam Ali in Increasing People’s Religious Knowledge

نویسندگان [English]

  • mohammad hasan yaghoobian 1
  • hajar rabbani 2
چکیده [English]

Imam Ali used different theoretical and practical methods for increasing people’s religious knowledge. In the stylistics of Imam’s theoretical methods, they included conventional theoretical methods and non-conventional methods in logics. The present study is to identify that Imam used different types of deductive, symbolic, and inductive reasoning, and he employed more partial methods such as different types of arguments, dialectic, rhetoric, and poetry for the public and private audiences. In case of non-conventional methods, Imam used the creation of correct attitude, applied declaration of religious teachings, and introducing appropriate patterns for teaching religious knowledge. Accordingly, the diversity of techniques depends the diversity of audiences and different temporal and spatial contexts. In other words, by investigating the theoretical methods in Imam’s teaching, it can be identified that components such as diversity of techniques, knowing audiences, commitment to truth, and attention to the context of messages shaped Imam Ali’s style, and theoretical methodology in increasing people’s religious knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali
  • religious knowledge
  • theoretical methods
  • stylistics
-     ابراهیمی، عبدالجواد (1391)، درس‌هایی از دانش منطق (ترجمه‌ی المنطق التعلیمی)، چاپ سوم، قم: انتشارات دارالفکر.
-     ابن ابی الحدید، عزالدین ابی حامد، (1426)، شرح نهج‌البلاغه، الطبعةالاولی، بغداد: دار الکتاب العربی.
-     اکبرنژاد، مهدی (1383)، گفتمان جدلی در قرآن، چاپ اول، قم: انتشارات اسوه.
-     الموسوی، السید صادق (1426)، تمام نهج‌البلاغه، الطبعةالاولی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
-     بحرانی،کمال‌الدین‌بن‌میثم‌بن‌علی (1375)، شرح نهج‌البلاغه، ترجمه‌ حبیب‌الله روحانی، ج ٢، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
-     بیهقی نیشابوری، قطب‌الدین ابوالحسن (1375)، دیوان امام‌علی علیه‌السلام، تصحیح و ترجمه‌ی ابوالقاسم امامی، بی‌جا: انتشارت اسوه.
-     بونر و وانک، جرارد و مایکل (1390)، نگرش و تغییر نگرش، ترجمه جواد طهوریان، چاپ اول، تهران: انتشارات رشد.
-     پیشوائی، مهدی (1385)، سیره پیشوایان، چاپ هجدهم، قم: انتشارات مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
-     تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، مصحح مصطفی درایتی، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات.
-     جعفری، محمدتقی (1368)، ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، ج ٢ و ٥ و١٧، چاپ چهارم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی،
-     جعفری، محمدتقی (1378)،مبانی شناخت واقعیات در نهج‌البلاغه، گردآوری و تنظیم و تلخیص محمدرضا جوادی، چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی،
-     جوادی آملی، عبدالله (1372)، شریعت در آینه معرفت، چاپ اول، قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
-      ------------- (1378)، معرفت‌شناسی در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن)، چاپ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
-      ------------- (1383)، حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه، تنظیم و تدوین حسین شفیعی، چاپ سوم، قم: مرکز نشر اسراء.
-     خوانساری، محمد (1370)، منطق صوری، ج ١، چاپ سیزدهم‏‏، تهران: انتشارات آگاه.
-     شریعتی سبزواری، محمدباقر (1392)، خطبه و خطابه در اسلام، چاپ اول، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
-     صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1386)، الهیات در نهج‌البلاغه، چاپ سوم، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
-     طباطبائی، محمدحسین (بی‌تا)، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، ج ١٢، قم: انتشارات اسلامی.
-     طباطبائی، محمدحسین (1361)، علی و فلسفه‌ی الهی، ترجمه‌ی ابراهیم سیّد علوی، قم: انتشارات اسلامی.
-     ------------- (1386) اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج ٥، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات صدرا.
-     طوسی، نصیرالدین (1375)، اساس الاقتباس، تعلیقه سید عبدالله انوار، تهران: نشر مرکز.
-     ------------- (بی­تا)، اختیار معرفة الرجال، حققَه صحَحه و علَق علیه علامه مصطفوی، بی‌جا: المطبعة اعتماد.
-     محمدی خراسانی، علی (1385)، شرح منطق مظفر، ج ٢، چاپ چهارم، قم: انتشارات الامام الحسن بن علی.
-     مکارم شیرازی، ناصر (1389)، پیام امام، ج ٩، چاپ اول، قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب.
-     مطهری، مرتضی (1366)، سیری در نهج‌البلاغه، چاپ چهارم، تهران: انتشارات صدرا.
-     ------------- (1378)، مجموعه آثار، ج ١٣، چاپ پنجم، تهران: انتشارات صدرا.
-     مظفر، محمدرضا (1404)، منطق، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، چاپ اول، بی‌جا: انتشارات حکمت.