نقد و بررسی شبهه‌ی دقت وصف و غرابت تصویر در نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرّس

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

یکی از شبهاتی که توسط برخی تشکیک کنندگان درباره‌ی نهج‌البلاغه مطرح گردیده است، شبهه‌ی وجود دقت وصف و غرابت در تصویر در خطبه‌های 155، 165 و 185 مربوط به توصیف خفّاش، طاووس، مورچه و ملخ می باشد، به نحوی که در این خصوص بیان داشته‌اند در آثار اولیه­ی عربی و اسلامی ‌هیچ‌گونه اثری از وجود دقت وصف و غرابت در تصویر وجود نداشته و این­گونه توصیفات از طریق ترجمه‌ی کتاب­­های یونانی، فارسی ونظیر آن به زبان عربی رایج گردیده است و بر این مبنا مدعی جعل این خطبه‌ها توسط سید رضی (ره) شده­‌اند. مقاله‌ی پیش‌رو درصدد است ضمن تحلیل محتوایی خطبه‌های مذکور، با ذکر توصیفات دقیق در آیات قرآن کریم و احادیث رسول خدا (ص) و بیان شواهدی از وجود دقت وصف در ادبیات جاهلی و مقارنت کلامی بین آنها و خطبه‌های مذکور ،بی­اساس بودن شبهه مذکور را اثبات نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation Doubt the accuracy and Strangeness of the description in Nahj-al-balaghe

نویسندگان [English]

  • ali hajikhani 1
  • ali bidsorkhi 2
چکیده [English]

One of the doubts that have been raised by some doubters about Nahj-al-balaghe is the existence about the accuracy of the description and picture strangeness sermon in 155, 165 and 185 for describing the bat, peacock, ant and locust. Doubtershave expressed that in original works of Arabic and Islamic look no trace of accuracy and strangeness of the description exist yet and these describes common in Arabic and Slamic books by translation of texts from Greek and Persian. Aa for this, they have been claimed that collector of the Nahj-al-balaghe (seyyed razi) is forger somebody.This article upon analysing these  tree sermon sough by the expressed examples of the accuracy of the description in Quran , prophet Narratives(PBUH) and Pre-Islamic Literature, will express its Verbal Connection between these documents proof of this doubt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • nahj-al-balaghe
  • accuracy of the description
  • doubt
-    قرآن کریم.
-    شریف رضی، محمّدبن­حسین (1414 ق)، نهج‌البلاغه، تحقیق و ضبط صبحی صالح، قم: نشر هجرت.
-    شریف رضی، محمّدبن­حسین (1379 ش)، ترجمه نهج‌البلاغه، محمّد دشتی، قم: مشهور.
-    إبراهیم السید، صبری (1406 ق) نهج‌البلاغه نسخة جدیدة محققة و موثقة، مقدمه عبدالسلام‌ هارون، قطر، الدوحه: دارالثقافه.
-    ابن ابی الحدید (1337 ش)،شرح نهج‌البلاغه، تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیت­الله مرعشی نجفی (ره).
-    ابن درید، محمّدبن­حسن (1987 م)، جمهره اللغه، بیروت: دارالعلم الملایین.
-    ابن سیده، علی­بن­اسماعیل (1421 ق)، المحکم و المحیط الأعظم، تحقیق عبدالحمیدهنداوی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-    الجندی، علی (1412 ق)، فی تاریخ الأدب الجاهلی، بی­جا: دارالتراث.
-    امین، أحمد (1969 م)، فجرالإسلام، بیروت: دارالکتاب العربی.
-    بستانی، فؤاد افرام (1419 ق)، مجانی الحدیثه الأدب شیخو، بیروت: المطبعه الکاثولیتیه.
-    بیّومی، السباعی (1952 م)، تاریخ الأدب العربی فی العصرالجاهلی، قاهره: الأنجلوالمصریه.
-    ترجانی­زاده، احمد (1388 ش)، شرح معلّقات سبع. مقدمه و تعلیقات جلیل تجلیل، تهران: سروش.
-    ثعالبی، أبومنصور عبدالملک­بن­اسماعیل (1403 ق)، یتیمه الدهرفی محاسن أهل العصر، شرح و تحقیق مفیدمحمّد قمیحه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-    جوادعلی (1422 ق)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام،چ چهارم. بی­جا: دارالساقی.
-    حاکم نیشابوری، أبی­عبدالله (1411 ق)، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-    حسینی، سیّدعبدالزّهرا (1367 ق)، مصادر نهج‌البلاغه و أسانیده، بیروت: دارالزّهراء.
-    دشتی، محمد (1368 ش)، اسناد و مدارک نهج‌البلاغه، قم: نشر امام علی (ع).
-    راغب اصفهانی، حسین­بن­محمد(1412 ق) ، مفردات ألفاظ القرآن، چ اوّل، بیروت: دارالقلم
-    زبیدی، محمّدبن­محمّد (1994 م)، تاج العروس من جواهرالقاموس، تحقیق علی شیری، بیروت: دارالفکر.
-    زکی صفوت، أحمد (1932 م)، ترجمه علی بن أبی طالب، بی­جا: مطبعه العلوم.
-    سجادی، سیّدجعفر (1373 ش)، فرهنگ معارف اسلامی، تهران: دانشگاه تهران.
-    سیّد قطب، ابراهیم حسین شاذلی (1415 ق)، التصویرالفنّی فی القرآن، بیروت: دارالشروق.
-    ضیف، شوقی (1960 م)، الفنّ و مذاهبه فی النثرالعربیّ، القاهرة: دارالمعارف.
-    طبرانی، أبی­القاسم­سلیمان­بن­احمد (1415 ق)، المعجم الکبیر، چ اوّل، القاهره: مکتبه ابن تیمیه.
-    طبرسی، أحمدبن­علی (1403 ق)، الإحتجاج علی أهل اللجاج، تحقیق محمّدباقر خرسان، مشهد: نشر مرتضی.
-    طبرسی، أحمدبن­علی (1388 ش)، ترجمه احتجاج، بهراد جعفری، تهران: انشارات الاسلامیه.
-    عبده، محمّد (بی­تا)، شرح نهج‌البلاغه ، تحقیق محمّدمحی­الدّین عبدالحمید، القاهرة: مطبعه الإستقامة.
-    فراهیدی، خلیل­بن­احمد (1410 ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
-    فولادوند محمدمهدی (‏1415 ق)، ترجمه قرآن (فولادوند)، چ اوّل، تهران: دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى).
-    قدامه­بن­جعفر، أبوالفرج (1302 ق)، نقدالشعر، قسطنطنیه: مطبعه الجوائب
-    قرشی، علی­اکبر (1371 ش)، قاموس قرآن. ششم. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
-    قناوی، عبدالعظیم­علی (1368 ق)، الوصف فی الشعرالعربی (الجزء الأوّل: الوصف فی العصرالجاهلی)، مصر: شرکت مصطفی البانی الحلبی.
-    کاشف الغطاء، هادی (1996 م)، مستدرک نهج‌البلاغه، بیروت: دار الاندلس.
-    مبارک، زکی (1367 ق)، عبقریه الشریف الرضی، بیروت: دارالجمیل.
-    محمود العقاد، عباس (بی­تا)، عبقریةالإمام علی (ع)، قاهره: دارالهلال. 
-    مصطفوی، حسن (1416 ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-    مطهری، مرتضی (1368 ش)، مجموعه‌ی آثار استاد شهید مطهری، جلد 16، (سیری در نهج‌البلاغه)، تهران: صدرا.
-    نحوی، عدنان علی­رضا (1412 ق)، النیه فی الإسلام و بعدها الإسلامی‌. چ سوم، ریاض: دارالنحوی للنشر و التوزیع.