تحلیل سبک‌شناختی نحوی- بلاغی ساخت‌های همپایه در خطبه‌ی یکصد و یازدهم نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی‌سینا

چکیده

امام علی (ع) در خطبه­ی­ یکصد و یازدهم نهج‌البلاغه، بسیاری از صنایع ادبی و تمهیدات زبانی را هنرمندانه به خدمت گرفته است. یکی از شیوه‌های سبک‌ساز ایشان، استفاده­ی گسترده از ساخت‌های همپایه است. امام­(ع) روش­های مختلفی، از جمله تقویت موسیقی و آهنگ کلام و تأکید بر سخنان، با هدف انتقال پیام‌های خود، از این ساخت‌ها استفاده نموده است. ساخت‌ها­ی همپایه در این خطبه، دو سازه­ای، سه سازه‌ای و زنجیره‌ای است. این ساخت­های همپایه شامل: جمله‌های اسمیه، جمله‌های فعلیه و اجزای جمله است که از لحاظ معنایی دارای روابط مختلفی مانند تضاد، ترادف، بیان علّت، تناوب و توالی است. در این پژوهش تلاش شده است به روش تحلیلی-توصیفی، انواع ساخت‌های همپایه در ابعاد گوناگون نحوی و ارتباط آن با حوزه‌های بلاغی، موسیقایی و محتوایی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Syntactic-eloquent Stylistic Analysis of Parallel Forms in 111 Sermon of Nahj-al-balaghe

نویسندگان [English]

  • Morteza Ghaemi 1
  • FAEZE saed anvar 2
چکیده [English]

Imam Ali(peace be upon him) has used many figures of speech and literary devices in 111 sermon of Nahj-al-balaghe. One of his stylistic methods is the use of parallel structures. Parallel structures are made up parallel forms connected by coordinate conjunctions and take an identical syntactic role. He has used these structures for various reasons such as strengthening tone and music of his speech and emphasis. Most structures in this sermon include bi-structures and some consist of chain structures. Parallel structures in this sermon include noun clause, verb clauses, and conditional sentences which semantically have relationships such as contradiction, synonymy, cause and effect and sequence. Moreover, this sermon has eloquent and musical parallel.
    This paper is to investigate different forms of parallel structures in different syntactic aspects and their relationship with eloquent, musical, and lexical areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • parallel structures
  • aesthetic criticism
  • 111 sermon of Nahj-al-balaghe
-    نهج­البلاغة، (1386)، ترجمه­ی محمد دشتی، قم: عطر آگین، چ 1.
-    البغدادی، أبوالفرج قدامة­بن­جعفر (1350)، جواهر الألفاظ، به تحقیق محمد محیی­الدین عبدالحمید، مصر: مطبعة السعادة، ط 1.
-    اس­فالک، جولیا (1372)، زبان­شناسی و زبان؛ بررسی مفاهیم بنیادی زبان­شناسی، ترجمه خسرو غلامعلی­زاده، مشهد: آستان قدس رضوی، چ 3.
-    التفتازانی، سعدالدین (1392)، شرح المختصر، مج 2، قم: دارالحکمه، ط 15.
-    العسکری، أبوهلال (لاتا)، الصناعتین: الکتابة و الشعر.
-    حق­شناس، محمدعلی (1370)، مقالات (ادبی، زبان شناختی)، تهران: نیلوفر، چ 1.
-    خاقانی، محمد (1371)، جلوه­های بلاغت در نهج‌البلاغه، تهران: سخن، چ 1.
-    شمیسا، سیروش (1378)، کلیات سبک شناسی، تهران: فردوس، چ 1.
-    مشکوه­الدینی، مهدی (1370)، دستور زبان فارسی بر پایه نظریه گشتاری، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی، چ 2.
-    شعبانی، منصور (1389)،« ساخت همپایگی: با نگاهی به زبان فارسی»، مجله ادب پژوهی: پاییز 89، شماره 13.
-    فرشیدورد، خسرو (1344)، پیوند در زبان فارسی (بررسی یک مبحث دستوری)، مجله ادبیات و زبان‌ها: تیر 44، شماره 19.
-    ----------- (1355)، پژوهشی در نحو فارسی امروز: حروف و اقسام آن در زبان فارسی، مجله ادبیات و زبان‌ها: خرداد 55، شماره 39.
-    ----------- (1382)، دستور مفصل امروز، تهران سخن، چ 1.
-    فتوحی رود معجنی، محمود (1392)، سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها)، تهران: سخن، چاپ دوم.