اقناع مخاطب در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی‌ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

اقناع، فرایندی است که در راستای تغییر نگرش مخاطب انجام می‌گیرد و اندیشۀ او را در جهت اهداف مورد نظر به تکاپو و تفکر وا می‌دارد. در این فرآیند از فنون و شیوه‌های مختلف استفاده می‌شود. از آنجا که در عصر حاضر، اقناع‌های مداوم در ساخت فکر و اندیشه انسانی صورت می گیرد و تفکر مخاطبان پیوسته در حال جهت‌دهی در چهارچوب اهداف اقناع کنندگان است، بررسی این مسئله بر اساس منابع اسلامی مخصوصاً طبق دیدگاه امام علی (ع) ضروری است، تا در صحنه های جدید مواجهه، که از آن به جنگ نرم یاد می شود، الهام گرفته شود. لذا مقاله حاضر با رویکرد دینی و با روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابعی در زمینه روان شناسی اجتماعی و ارتباطات و منابع مرتبط با نهج البلاغه، ضمن شناسایی این مسئله، به بررسی و تحلیل آن در نهج البلاغه پرداخته است. طبق بررسی‌های انجام شده چنین به دست می‌آید که امام علی (ع) در سخنان خویش از انواع فنون و شیوه‌های اقناع مثل تبلیغ، حکمت، موعظه برای قانع ساختن مخاطب استفاده نموده و با توجه به اینکه هر کدام از این روش‌ها در جای خود و به موقع مورد استفاده قرار گرفته‌اند، نهایت تأثیر خود را بر روی مخاطب داشته‌اند .

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The persuasion of audiences in Nahjolbalaghe

نویسندگان [English]

  • zahra karampoor 1
  • valiullah hasoomi 2
  • hossein khakpoor 3
چکیده [English]

Persuasion is a process that is performed to change the attitude of the audience and to direct their thoughts towards pre-specified objectives. Various techniques and methods are used in the persuasion process. Since various persuasions are constantly being developed to affect the formation and structure of human thought, and the audiences’ thoughts are continually being modified in the direction of the persuaders’ interests, investigation of this issue in Islamic sources and in particular in Imam Ali’s discourse could assist us in confronting emerging challenges which are collectively dubbed as soft war. Therefore, this study aimed to elucidate the persuasion phenomenon and investigate its implementation in Nahjolbalaghe. Adopting a religious approach and an analytical method, the study consulted social psychological literature, communication psychology sources, and sources related to Nahjolbalaghe. Conducted analyses revealed that, in his discourse, Imam Ali used a variety of persuasion techniques and methods such as religious propagation, wisdom, and preaching to persuade his audiences. Since Imam Ali applied each of these techniques and methods in appropriate temporal and spatial circumstances, they exerted their maximum influence over the audiences. In addition, for the persuasion of his audiences Imam Ali strictly adhered to a set of criteria which included open-mindedness, purposefulness, avoiding lies and deceptions, and etc.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahjolbalaghe
  • Imam Ali
  • persuasion
-     قرآن کریم
-     نهج‌البلاغه (نسخه صبحی­صالح).
-     ابن­ابی­الحدید، عزالدین ابوحامد (1375)، جلوه تاریخ در شرح نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید، ج 1، ترجمه محمود مهدوی­دامغانی، تهران: نشر نی.
-     ابن­منظور، جمال­الدین محمدبن مکرم (بی­تا)، لسان العرب، ج 13، بیروت: انتشارات دارالفکر.
-     اثباتی، بهروز (1389 ش)، آشنایی با روش‌های تبلیغی، چاپ اول، نشر ساقی، تهران: ایران.
-     اسدی، علی (1371)، افکار عمومی و ارتباطات، تهران: انتشارات سروش.
-     اولیایی، سیدنبی­الدین (1376)، ترجمه نهج‌البلاغه (اولیایی)، تهران: انتشارات زرین.
-     بحرانی، میثم­بن­علی­بن­میثم (1360)، شرح نهج‌البلاغه (ابن­میثم)، ترجمه قربانعلی محمدی­مقدم، علی اصغر نوایی-یحیی­زاده، ج 1، بی­جا.
-     بحرانی، میثم­بن­علی­بن­میثم (1375)، ترجمه شرح صد کلمه امیرالمؤمنین(ع)، ترجمه عبدالعلی صاحبی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
-     جرداق، جورج (1373)، بخشی از زیبایی‌های نهج‌البلاغه، ترجمه محمدرضا انصاری، تهران: کانون انتشارات محمدی.
-     جعفری، علامه محمدتقی (1360)، یادنامه کنگره هزاره نهج‌البلاغه(مقاله اول)، بی­جا: بنیاد نشر نهج‌البلاغه.
-     جوادی­آملی، عبدالله (1378)، حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه، ج 3، قم: مرکز نشر اسراء.
-     حکیم آراء، محمدعلی (1384)، ارتباطات متقاعدگرانه و تبلیغ، تهران: انتشارات سمت.
-     خزعلی، ابوالقاسم (1364)، نقش خطابه در نهج‌البلاغه، بنیاد نشر نهج‌البلاغه.
-     دشتی، محمد (1367)، شناخت نهج‌البلاغه، بی­جا: انتشارات مهر.
-     دشتی، محمد (1368)، کلیدهای شناسایی نهج‌البلاغه، قم: انتشارات امام علی(ع).
-     دلشاد تهرانی، مصطفی (1385)، تفسیر موضوعی نهج‌البلاغه، قم: دفتر نشر معارف.
-     دهخدا، علی­اکبر (1365)، لغت­نامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-     راغب­اصفهانی (1404 ق)، مفردات فی غریب القرآن، مصر: دفتر نشر الکتاب.
-     رهبر، محمدتقی (1371)، پژوهشی در تبلیغ، چاپ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
-     زورق، محمدحسین (1368)، مبانی تبلیغ، تهران: انتشارات سروش.
-     سپهرخراسانی، احمد (1360)، امام علی(ع) بزرگ­ترین خطیب تاریخ، بی­جا: بنیاد نهج‌البلاغه.
-     سپهرخراسانی، احمد (1358)، ترجمه نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات اشرفی.
-     سیدرضی و دشتی، محمد (1391)، نهج‌البلاغه، قم: انتشارات اشکذر.
-     سیدرضی (1378)، تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین، ترجمه ملافتح­الله کاشانی، تهران: انتشارات پیام حق.
-     شاکر، محمدکاظم و حاجی­پور، حسین (1391)، بررسی مسأله اقناع مخاطب از دیدگاه شهید مطهری، نشریه تماشاگرانه، سال اول، شماره 2.
-     شفیعی، حمیدرضا (1379)، آشنایی با نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات سمت.
-     فرقانی، محمدمهدی (1382)، درآمدی بر ارتباطات سنتی در ایران، تهران: نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
-     فضائلی، سیده­مریم و نگارش، محمد (1390)، تحلیل خطبه پنجاه و یکم نهج­البلاغه بر اساس طبقه­بندی سرل از کنش‌های گفتاری، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات اسلامی علوم قرآن و حدیث، شماره 3.
-     فیض­الاسلام، سیدعلی­نقی (1379)، ترجمه نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات فقیه.
-     قرشی، علی­اکبر (1372)، قاموس قرآن، ج 4، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم.
-     مطهری، مرتضی (1373)، آشنایی با علوم اسلامی، چاپ دهم، قم: انتشارات صدرا.
-     مطهری، مرتضی (بی­تا)، سیری در نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات صدر.
-     مطهری، مرتضی (1377)، یادداشت‌های استاد مطهری، جلد 7، تهران: انتشارات صدرا.
-     معادیخواه، عبدالمجید (1370)، فرهنگ تفصیلی مفاهیم نهج‌البلاغه، ج 6، تهران: انتشارات ذره.
-     مکارم­شیرازی، ناصر و گروهی از نویسندگان (1375)، پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه، ج 3، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
-     میرسعیدقاضی، علی (1382)، تئوری و عمل در روابط عمومی و ارتباطات، تهران: انتشارات مبتکران.
-     لازار، ژودیت (1385)، افکار عمومی، مرتضی کتبی، تهران: بی­نا.