بررسی ساختار گذرایی در خطبه بیست وهفتم نهج البلاغه بر اساس فرانقش تجربی نظریه نقش گرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد گروه زبانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این مطالعه به بررسی ساختار گذرایی خطبه بیست وهفتم نهج البلاغه بر اساس فرانقش تجربی نظریه نفش گرا پرداخت.ابتدا تمامی بندهای خطبه تجزیه شده و نوع فرایند ، تعداد مشارکین و نقش هر مشارک درهر بند مشخص شد. بیشترین بسامد مربوط به فرایندهای مادی (43 مورد) بوده و سپس فرایندهای رابطه ای با 24،ذهنی با 15،بیانی با 12،وجودی با 3 و رفتاری با 2 مورد در رتبه های بعدی قرار داشتند. بیش از 30 درصد فرایندها به صورت محذوف بکار رفته بود؛بطوریکه بعنوان مثال از مجموع 24 مورد فر ایند رابطه ای ، 20 مورد به صورت فعل محذوف "کان" از متن قابل استنباط بود.بررسی ها نشان داد که موضوع هر بخش از خطبه در نوع و بسامد فرایندهای بکار رفته در آن تاثیر گذار بوده و باعث شده بود که مشارکین خاصی در فرایندها درگیر باشند .از مجموع 14 بند بخش اول،6بند دارای فرایند مادی،4 بند رابطه ای،3 بند ذهنی و 1 بند رفتاری بوده و مشارکین اصلی آن "جهاد" و "الله" بود. در بخش دوم نیز فرایندها به ترتیب 31 مورد مادی، 12 رابطه ای ،10بیانی، 4 ذهنی و 1 مورد رفتاری و "حضرت علی (ع ) ، " مردم کوفه " و " لشکریان معاویه" مشارکین اصلی این فرایندها بودند. بخش پایانی نیز با 27 فرایند ـ 8 رابطه ای، 8 ذهنی، 6 مادی، 3 وجودی و 2 بیانی-، محل تقابل دو مشارک اصلی این بخش یعنی"حضرت علی (ع) و "مردم کوفه" است.در بخش پایانی به بررسی سه سوال مرتبط با ساختار گذرایی(نوع فرایند،تعداد و نقش مشارکین) بر مبنای متن خطبه جهاد پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation on the Transitivity Structure of the 27th Lecture of Nahj- Albalagheh Based on the Experiential Metafunction of functional Theory

نویسندگان [English]

  • mohammad ali arab 1
  • mohammad reza pahlavan nezhad 2
چکیده [English]

This study investigated the transitivity structure of the 27th lecture of Nahj-Albalagheh based on the experiential metafunction of the functional theory. All clauses were first analyzed to determine the kind of each process, and role and number of its participants. Material processes had the highest frequency-43 cases. Relational processes with 24, mental 15, verbal 12, existential 3 and behavioral 2 cases were in the next ranks. More than 30% of the processes were elliptical; e.g.,20 out of 24 relational processes were in the form of the elliptical verb of kᴧnæ) (which could be understood from the text. The investigation showed that the subject of each part influences the kind and frequency of its processes, where specific participants were involved. Out of the14 processes in the first section, 6 were material,4 relational,3 mental and 1 behavioral one,while “Jihad” and “Allah” were the basic participants. In the second section, the order of processes was like this: 31 material, 12 relational, 10 verbal, 4 mental and 1 behavioral one. “Imam Ali”, “the people of Koofa” and “Moaviah soldiers” were the central participants. The final section where the two basic participants, “Imam Ali” and “Koofa people” contradict, was composed of 27 processes -8 relational,8 mental, 6 material, 3 existential, and 2 verbal ones. Finally, the three question associated to the concept of transitivity (Type of processes, participant number, and role) were answered based of the text of Jihad lecture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • transitivity structure
  • experiential metafunction
  • Functional theory
  • process
  • participant
-  ابوالحسنی، زهرا و میرمالک­ثانی، مریم­السادات (1387)، بررسی کتاب‌های درسی دانشگاهی براساس نظریه نقش‌گرای نظام­مند هلیدی و مقایسه آن با متون همسان غیردرسی، معرفی یک پایان­نامه، سخن سمت، شماره 20.
-  احمدزاده، سیدمصطفی (1387)، تفسیر زبان­شناختی سوره عصر، مطالعات اسلامی‌ علوم قرآن و حدیث، سال چهارم، شماره پیاپی 3/81.
-  اوسط­ابراهیمی، علی (1379)، علوم بلاغت در نهج‌البلاغه، فرهنگ، 33-36.
-  ایشانی، طاهره و نعمتی­قزوینی، معصومه (1392)، بررسی انسجام و پیوستگی متنی در سوره­ی صف با رویکرد زبان­شناسی نقش‌گرا،مجله انجمن ایرانی و ادبیات عربی، شماره 27.
-  بهنام، بیوک (1372)، جایگاه ادبی نهج‌البلاغه، تحلیل زبانشناختی گزیده‌هایی از کلام حضرت علی(ع)، مقالات و بررسی‌ها دانشگاه شیراز، شماره 72.
-  پهلوان­نژاد، محمدرضا و زمردیان، رضا (1383)، تحلیل نحوی معنایی بند ساده در زبان فارسی بر پایه دستور نفش‌گرای هلیدی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 14.
-  حری، ابوالفضل (1388)، کارکرد تصریف در دو سوره قرآنی ناظر به داستان آفرینش در پرتو فراکرد متنی هلیدی، پژِوهش­های زبان­های خارجی، شماره 55.
-  دلشادتهرانی، مصطفی (1391)، صنایع ادبی در نهج‌البلاغه،گلستان قرآن ویژه­نامه امام علی(ع)، شماره 10.
-  سیدی، سیدحسین (1387)، رویکرد زبا­نشناختی به نحو عربی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
-  شهیدی، سیدجعفر (1381)، ترجمه نهج‌البلاغه علی­ابن­ابیطالب، (گردآوری شریف رضی)، تهران: شرکت انتشارات علمی ‌فرهنگی.
-  فالر، راجر(1381)، بررسی ادبیات به منزله زبان، راجر فالر و دیگران، زبا­نشناسی و نقد ادبی، ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده، ویراست دوم، تهران: نشر نی.
-  مهاجر، مهران و نبوی، محمد (1376)، به­سوی زبان­شناسی شعر، رهیافتی نقشگرا، تهران: نشر مرکز.
-  مسبوق، سیدمهدی و بیات، حسین(1391)، روابط بینامتنی قرآن و نامه سی و یکم نهج‌البلاغه، بهار، شماره 114.
-  مشهور، پروین­دخت و فقیری، غلام­محمد (1393)، بررسی انواع زمان در دفتر چهارم، پنجم و ششم مثنوی با رویکرد سبک­شناسی رایانشی-پیکره­ای، فصلنامه جستارهای زبانی.]نسخه الکترونیکی قبل از چاپ[. د 5، شماره 1 (پیاپی 17).
- Davis, K. (1992), A semiotic Approach to Relational Clauses. Occasional Papers in Systemic Linguistics 6.
- Halliday, M.A.K. (1985), An Introduction to Functional Grammar.Edward Arnold. Ltd.
- Halliday, M.A.K. (1994), Second edition, An Introduction to Functional Grammar. London. Melbourne and Auckland. Edward Arnold. Ltd.
- Halliday,M.A.K. and Hassan, R. (1976), Cohesion in English. London. Longman.
- Iddings, Joshua. G. (2007), Functional Analysis of Humanities and Biochemistry Writing with Respect to Teaching University Composition, Dissertation for the Degree of Master of Arts in English, Marshal University.
- Thompson, G. (1996), Introducing Functional Grammar. London. Arnold.
- Thompson, G. (2004), Second Edition, Introducing Functional Grammar. London. Arnold.