Presenting an educational model based on Explanation Jihad from the perspective of Nahj al-Balagha

Document Type : Research Article

Author

Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Bo Ali Sina University, Hamadan, Iran

Abstract

Today, the domineering system makes a lot of effort to distort the reality and change the place of right with wrong and oppressor with the oppressed by launching a cognitive warfare. To deal with this cognitive warfare, one should turn to Jihad-e Tabyin Discourse (elucidation or explanation Jihad). Explanation Jihad is not limited to a specific person or time; therefore, training the people on how to elucidate and provide explanations should be included in the agenda of the educational system. Considering the importance of explanation in the religion of Islam and the life of Imams (peace be upon them), the purpose of the current research is to present an educational model with explanation Jihad approach from the point of view of Nahj al-Balagha. This study was conducted using a qualitative and descriptive-analytical method. The findings indicate that in order to train people who have explanatory behavior (including speech and actions), the tendency to explain should be developed in them, and the tendency to explain is necessary for developing an explanatory insight. That is, for education based on Explanation Jihad, one should pay attention to the explanatory insight in the educational system. Therefore, some requirements were extracted for development of an explanatory insight based on Nahj al-Balagha. These requirements include raising awareness, being duty-oriented, encouraging questioning, promoting argumentative dialogue and debate, establishing authenticity and authority, adopting an audience-centered approach, considering situation analysis and timing.

Keywords

Main Subjects


  • قرآن کریم.
  • ابن‌الأثیر الجزری، المبارک بن محمد (1399ه.ق). النهایة فی غریب الحدیث والأثر. تحقیق: طاهر أحمد الزاوى - محمود محمد الطناحی. جلد 1. بیروت: المکتبة العلمیة.
  • ابن‌منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم (1414ه.ق). لسان العرب. تحقیق: جمال‌الدین میردامادی. جلد 3. بیروت: دار صادر.
  • ابن­سینا (1375). الإشارات و التنبیهات‌. شرح: نصیرالدین الطوسی و قطب‌الدین الرازی. چاپ اول. قم: نشر البلاغه.
  • ابن­کثیر، عمادالدین (1409ه.ق). البدایه و النهایه. چاپ ششم. بیروت: مکتبه المعارف.
  • احمدی، علی‌اصغر (1383). اصول تربیت. چاپ چهارم. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
  • اطهری، سید اسداله، و امیرانتخابی، شهرود (1388). نقش مدرسه در باز تولید نظام سیاسی. مدیریت فرهنگی، سال 3، شماره 3، 61-77.
  • باقری، خسرو، سجادیه، نرگس، و توسلی، طیبه (1399). رویکردها و روش­های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. چاپ سوم. تهران: موسسه مطالب فرهنگی و اجتماعی.
  • برزگر، حسین (1401). شاخص­های جهاد تبیین با تحلیل سخنرانی­های حضرت زینب(س) در معرفی قیام عاشورا. پژوهشنامه معارف اهل بیت(ع)، 1(2)، 134-147.
  • پترسون، مایکل، هاسکر، ویلیام، ریچنباچ، بروس، و باسینگر، دیوید (1387). عقل و اعتقاد دینی؛ درآمدی بر فلسفه دین، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات طرح.
  • تمیمی آمدی، و عبدالواحد بن محمد (1383). غرر الحکم و درر الکلم. ترجمه حمید فرخیان. جلد 1 و 8. قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
  • حاجی­خانی، علی، شهریاری، روح­الله، و جلیلیان، سعید (1399). ماهیت و مکانیزم عملیات نرم در نهج­البلاغه و راهــبرد تقابـلی- صیانتـی امام علی(ع) در مواجـهه با آن. پـژوهشـنامه نهـج­البـلاغه، 8(29)، 81-100. Doi:22084/nahj.2019.19071.2276
  • خامنه­ای، حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی (26/۰۳/1368). بیانات در مراسم بیعت معلمان و دانش آموزان.
  • ---------------- (26/۰۳/1368). بیانات در مراسم بیعت معلمان و دانش­آموزان.
  • ---------------- (29/۰6/1368). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم.
  • ---------------- (26/۰۴/1381). بیانات در دیدار جمعی از مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش.
  • ---------------- (16/02/1394). بیانات در دیدار معلمان و فرهنگیان سراسر کشور.
  • ---------------- (12/08/1395). بیانات در دیدار دانش­آموزان و دانشجویان سراسر کشور.
  • ---------------- (19/۱۰/1395). بیانات در دیدار مردم قم.
  • ---------------- (05/07/1400). بیانات در پایان مراسم عزاداری اربعین حسینی.
  • ---------------- (21/09/1400). بیانات در دیدار پرستاران و خانواده شهدای سلامت.
  • ---------------- . (03/11/1400). بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام.
  • ----------------. (19/11/1400). بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش.
  • ---------------- (05/05/1401). بیانات در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور.
  • دشتی، محمد (1383). ترجمه نهج­البلاغه. چاپ دوم. قم: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
  • دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
  • ذوالفقاری­فر، قدرت، مروتی، سهراب، و شیرخانی، محمدرضا (1393). شاخص­های سخن گفتن در اسلام. معرفت، 23(107)، 125-139.
  • راغب اصفهانی، ابوالقاسم الحسین بن محمد (1383). المفردات فی غریب القرآن. ترجمه غلامرضا خسروی حسینی. جلد 1. چاپ سوم. تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء آثارالجعفریه.
  • سروش، محمد (1386). مسئولیت حکومت اسلامی در آموزش‌وپرورش رسمی. تربیت اسلامی، سال 3، شماره 5، 80-55.
  • سلیمانی امیری، جواد (1400). قیام توابین مورد تأیید امام سجاد(ع) نبود/«سلیمان‌بن صرد» در یاری امام زمانش کوتاهی کرد. https://www.farsnews.ir/news/13921112000539
  • سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش (1390). تهران: شورای عالی انقلاب اسلامی.
  • شمس، منصور (1384). آشنایی با معرفت‌شناسی. چاپ اول. تهران: طرح نو.
  • شهابی، محمود (1384). تفکر انتقادی و آموزش انتقادی. آموزش علوم اجتماعی، دوره 8، شماره 4، 10-16.
  • صلح میرزایی، سعید (1400). جهاد تبیین در اندیشه­ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه­ای. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
  • ------------- (1401). جهاد تبیین. ره توشه (فصلنامه ویژه مبلغان)، 3(9)، 266-276.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف (1371)‌. الجوهر النضید، چاپ پنجم. قم: انتشارات بیدار.
  • عموری، جعفر، و هاشمی امجد، صادق (1397). بررسی و تحلیل آفت­های زبان در نهج­البلاغه. در مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش­های نوین در علوم انسانی، تهران، 12-1، موسسه پژوهشی برین سازان.
  • عیسی­نیا، رضا (1399). جهاد تبیین در زمانه‌ی جمهوری اسلامی ایران و نقش روحانیت در آن. پژوهشنامه تبلیغ اسلامی، 1(4)، 28-41. Doi:10.22081/ofogh.2022.62616.1041
  • غفوری­فر محمد، و مالمیر، محمد (1397). بررسی و تحلیل گفتمان مناظره در نامه­های نهج‌البلاغه (مطالعه موردی نامه­های 28،9،6). در مجموعه مقالات سومین همایش ملی زبان و ادبیات و بازشناسی مشاهیر و مفاخر، مشهد مقدس، 24-1، مشهد مقدس: دانشگاه پیام‌نور مرکز تربت‌حیدریه - اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تربت‌حیدریه.
  • فرضی شوب، منیره، فرضی شوب، فرشته، و شاه قاسمی، زهره (1393). اصول مخاطب­شناسی از دیدگاه امام علی(ع) در نهج­البلاغه. سراج منیر، سال 5، شماره 16، 67-85. https://doi.org/10.22054/ajsm.2014.1329
  • قادری، سید محمدتقی (1401). تحلیل جامع جهاد تبیین از منظر رهبر معظم انقلاب. قم: سایت معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم(بلاغ): balagh.ir
  • قرشی بنایی، علی‌اکبر (1412ه.ق). قاموس قرآن. جلد 2. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
  • قطب­الدین الرازى، محمد بن محمد (بی­تا). شرح مطالع الانوار فى المنطق. چاپ اول. قم: انتشارات کتبى نجفى.
  • کلانتری، الیاس(1366). مفردات القرآن فی مجمع البیان. تهران: بنیاد.
  • کلینی، ابوجعفر. (1365). اصول کافی. جلد 3. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • ماهروزاده، طیبه، و شاهی، بتول (1392). بررسی ماهیت تربیتی تفکر انتقادی از دیدگاه اسلام و پساساختارگرایی. مدیریت و برنامه­ریزی در نظام­های آموزشی، 6(11)، 45-66.
  • متقی، علی­بن­حسام‌الدین. (1401ه.ق). کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال. جلد 1، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • مجلسی، محمدباقر. (1403 ه.ق). بحارالانوار الجامعه الدرر اخبار الائمه الاطهار. جلد 14، بیروت: موسسه الوفاء.
  • محقق، مهدی، و ایزوتسو، توشی هیکو (1353). منطق و مباحث الفاظ، مجموعه متون و مقالات تحقیقی. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل کانادا.
  • محمدی ری­شهری، محمد (1367). میزان الحکمه. جلد 8. چاپ دوم. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
  • محمدی­پویا، فرامرز (1396). تبیین بایسته­های معرفت­شناختی اخلاقِ باور و نقش تفکر انتقادی در آن به­منظور ارائه الگوی نظری آموزش اخلاقِ باور. رساله دکتری فلسفه تعلیم و تربیت. سعید ضرغامی همراه. دانشگاه خوارزمی.
  • ------------ (1397). بررسی عملکرد انقلاب اسلامی در حوزه نظام آموزش‌وپرورش رسمی و عمومی. مطالعات انقلاب اسلامی، سال 15، شماره 55، 207-232. DoR:1001.1.20085834.1397.15.55.10.6
  • ------------ (1398). تبیین وظیفه­گراییِ معرفتی در نهج­البلاغه و آثار آن در نظام تعلیم‌وتربیت. پژوهشنامه نهج­البلاغه، 7(27)، 45-63. Doi: 22084/nahj.2019.17895.2179
  • ------------ (1400). تبیین مطالبات مقام معظم رهبری از نظام آموزش‌وپرورش در گام اول انقلاب. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 29، شماره 52، 155-184. DoR:1001.1.22516972.1400.29.52.6.0
  • محمودی، ایوب؛ نوروزی، رضاعلی و نجفی، محمد (1390). ویژگی­ها و ثمرات تفکر انتقادی از دیدگاه امام علی(ع). پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 19، شماره 13، 93-111.
  • معدن­دار آرانی، عباس و کاکیا، لیدا (1398). روش تحقیق تطبیقی در علوم انسانی با تأکید بر مطالعات علوم تربیتی و روان‌شناسی. تهران: سمت.
  • مقتدایی، لیلا؛ امیری، مجید؛ نظری، حسین و موسوی، ستاره (1395). جایگاه و اهمیت تفکر انتقادی از دیدگاه قرآن و امام علی(ع). اسلام و علوم اجتماعی، 8(15)، 133-167.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1386)، پیام قرآن. جلد 1، تهران: دار الکتب الاسلامیه‌.
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (بی­تا). الحاشیة على الهیات الشفاء. چاپ اول. قم: انتشارات بیدار.
  • صلح میرزایی، سعید (1400). جهاد تبیین. https://www.farsn
  • منقرى، نصربن­مزاحم (1403ه.ق). وقعة الصفین. چاپ دوم. قم: مکتبه آیه­الله المرعشى النجفى.
  • ناظمی، مهدی (1388). سیاست تحول در نظام آموزش و پرورش کشور. راهبردتوسعه (راهبرد یاس)، 18، 244-267.
  • نجم­آبادی، زهراالسادات (1401). الزامات و موانع اخلاقی جهاد تبیین در اندیشه مقام معظم رهبری با تکیه بر نقش روحانیت. اخلاق، سال 12، شماره 46، 103-128. Doi: 22081/jare.2022.64577.1769
  • نقیب­زاده، میر عبدالحسین (1395). نگاهی به نگرش­های فلسفی سده بیستم. چاپ سوم، تهران: طهوری.
  • نوروزی، مهدی، هاشمی، سید احمد، قلتاش، عباس، کارگر، محمد، و دهقان باغ­یزدانی، شهناز (1394). مبانی، اصول و مباحث برنامه­ریزی درسی تعلیم و تربیت در دوره دبستان. پژوهش­های برنامه­ریزی آموزشی و درسی، سال 5، شماره 1، 119-134.
  • وطن‌دوست، محمدعلی (1397). تحلیل فلسفی ارتباط میان بینش، گرایش و منش و ارائه راهکارهای تربیتی دستیابی به رفتار سالم. در مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس بین­المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، قزوین، 15-1، قزوین: موسسه آموزش عالی تاکستان- دانشگاه پیام نور استان قزوین.
  • هارجی، اون، ساندرز، کریستن، و دیکسون، دیوید (1393). مهارت‌های اجتماعی در ارتباطات میان فردی. ترجمه­ی خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت. چاپ هفتم. تهران: رشد.
  • هاشمی خویی، سید حبیب‌الله، حسن­زاده آملی، حسن، و کمره­ای، محمدباقر (1400ه.ق). منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغة. تحقیق: ابراهیم میانجی. جلد 11. تهران: مکتبة الاسلامیة.
  • یزدی، للمولى عبدالله بن شهاب‌الدین الحسین. (1412ه.ق). الحاشیة على تهذیب المنطق للتفتازانی. چاپ دوم، قم: موسسه النشر الاسلامى.
  • Johnson, E. B. (2002). Contextual teaching and learning: what it is and why its here to stay. United kingdom: corwin press.
  • Paul, R., & Elder, L. (2000). Critical thinking: the path to responsible citizenship. High school magazine, 7 No 810015 AP 2000.