2024-03-29T19:12:47Z
https://nab.basu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=197
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1394
3
10
رعایت اصول حکومت علوی بسترساز تحقق اهداف حکومت اسلامی
ابوالفضل
شاه آبادی
زینب
زرین نعل
به دلیل اهمیتی که جایگاه مدیریت در پیشرفت جوامع به خود اختصاص داده؛ تمامی مکاتب اعم از اسلامی و غیر اسلامی درباره راهکارهای تحقق صحیح، اصول و ضرورت آن سخن گفتهاند. از آنجا که مکتب اسلامی نسبت به سایر مکاتب از قابلیت بالاتری در جهت پاسخگویی به این قبیل موارد را داراست، لذا لازم است با نگرشی جدید و عنایتی ویژه به سیره حکومتی امام علی (ع)، اصول مدیریتی آن بهروشنی تبیین شده تا بتواند نقشه راه کشورهای اسلامی قرار گیرد. طبق سیره عملی امام علی (ع) رعایت اصولی همچون انتخاب مسؤولین و کارگزاران، مشورت در امور، مردمی بودن اهداف و حمایت از مردم، اخلاق اسلامی، پاداش و تنبیه، تقسیم کار، رعایت اعتدال و عدالت، علم و شناخت و آگاهی نسبت به امور و در نهایت کنترل و نظارت میتواند منجر به تحقق اهداف حکومت علوی همچون احیای عدالت، تعلیم و تربیت، تأمین آزادی و استقلال و بهبود وضع معیشتی مردم (توسعه اقتصادی) و در نهایت قرب الهی گردد. لذا جهت تحقق توسعه و تعالی در کشورهای اسلامی ضروری است حاکمان کشورهای اسلامی کلیه اصول حکومت علوی را مدنظر قرار دهند.
نهجالبلاغه
اصول حکومت علوی
توسعه
2015
08
23
1
22
https://nab.basu.ac.ir/article_1208_c71e45733f665ebac589b633c2bd421a.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1394
3
10
بازجست نظام هستیشناسانهی علوی در متون صوفیانه
علی
فتح اللهی
علی
نظری
نهجالبلاغه و متون روایی شیعه از مهمترین منابع و آبشخورهای متون عرفانی و صوفیانه بهشمار میآید. در موضوع هستیشناسی و مؤلفههای آفرینش بدیع از «لا من شیء» در دیدگاه امامان شیعه(ع)، آفرینش ابداعی عالم هستی از ناچیز توسط خداوند، ایجاد نظاممند آسمان و زمین، هدفمندی اجزای آفریدگان و انقیاد همه هستی از اوامر الهی، از جمله مباحثی است که هم در متون روایی شیعه و هم متون منظوم و منثور صوفیانه به چشم میخورد. هدف این تحقیق به روش توصیفی و تحلیل محتوا، مطالعه و بازجست دیدگاه و نظام هستیشناسی مکتب شیعه مبتنی بر روایات مندرج در نهجالبلاغه و پارهای از مصادر شیعی و مقایسه و ارزیابی هستیشناسی متون صوفیانه با منابع مذکور است. مطابقت و ریشهیابی چگونگی ارتباط آینهوار و رابطهی سایهوار هستی با هستیبخش از دیدگاه علوی با متون ادبی- عرفانی از نتایج این نوشتار است. بررسی و بازشناسی تعابیر مشابه در نهجالبلاغه و متون روایی، این نتیجه نیز به دست میدهد که عارفان مسلمان و اندیشههای آنان، از آبشخور نهجالبلاغه و متون روایی متأثر شده است.
هستیشناسی
عرفان
نهجالبلاغه
خلق ابداعی
آفرینش از عدم
2015
08
23
23
42
https://nab.basu.ac.ir/article_1209_4fb2d29f8046e45e78fc43566a3043df.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1394
3
10
مبانی جغرافیای سیاسی از دیدگاه اسلام با تأکید بر نهجالبلاغه
ریحانه
عالم
محمود
واثق
نهج البلاغه پس از قرآن کریم و سیره سیاسی پیامبر اکرم (ص)، بنیادگذار فلسفه سیاسی اسلام است که راهبردهای روشنگرانه ای در زمینه سیاست و حکومت ارائه نموده است. حضرت علی (ع) در بسیاری از خطبه ها، نامه ها و حکمت های این کتاب، علاوه بر روشن ساختن نوع معرفت شناسی، هستی شناسی و رویکرد فلسفی خود به جهان، به موضوع نحوه سیاست و مدیریت جامعه و سرزمین از ابعاد مختلف می پردازد.از آنجا که هر نظام سیاسی در جهان دارای چارچوبی ایدئولوژیک است، لذا ایدئولوژی ها نقشی مهم در شیوة سازماندهی سیاسی فضا به عنوان مهمترین وظیفه جغرافیای سیاسی دارند. پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است، به دنبال شناسایی ریشه های جغرافیای سیاسی در نهج البلاغه بوده و در پی ترسیم چارچوب جغرافیای سیاسی از دیدگاه امام علی (ع) است.به علت گستره وسیع موضوعات در جغرافیای سیاسی، این پژوهش به چهار موضوع که بیشتر جنبه بنیادین دارد می پردازد. به عبارت دقیق تر، نوع رویکرد فلسفی و هستی شناسانه حضرت به جهان (جغرافیای طبیعی و جغرافیای انسانی)، چگونگی ساختار معرفت شناسی و هستی شناسی از نگاه امیرالمومنین، الگوی مطلوب حکومتی مورد نظر اسلام و همچنین نگاه حضرت به مفاهیم اساسی جغرافیای سیاسی همچون سازماندهی سیاسی فضا، ملت، قلمرو، مشروعیت و... می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد رویکرد فلسفی حضرت علی (ع) رئالیستی، غالب تبیین های حضرت از نوع علّی و همینطور غایی و نوع ساختار حکومتی مدنظر اسلام و به تبع آن امیرالمومنین (ع)، بسیط غیرمتمرکز است.
جغرافیای سیاسی
فلسفه سیاسی اسلام
نهج البلاغه
حکومت
2015
10
11
43
62
https://nab.basu.ac.ir/article_1210_779e609b01eebae6d5abc061234a313a.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1394
3
10
تحلیل محتوای نهج البلاغه بر اساس ساحت های شش گانه ی تربیتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
فرامرز
محمدی پویا(بیجنوند)
اکبر
صالحی
فاطمه
مومیوند
پژوهش حاضر با هدف، تحلیل ساحتهای شش گانه تربیتی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر مبنای نهج البلاغه و به روش تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاس عملی صورت پذیرفته است. جهت تحلیل ساحتها بر مبنای نهج البلاغه از فرم وارسی باز و بدون پیش سازمان یافتگی استفاده شده است که در آن چند مکان برای ثبت آدرس، متن عربی، متن فارسی، ساحت های شش گانه سند تحول بنیادین تعبیه شده بود. بدین منظور هر یک از ساحتهای تربیتی پس از بررسی، بر مبنای نهج البلاغه تحلیل شده و مؤلفه ها و مصادیق هر یک تبیین شد. بدین صورت که برای ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی 47 مؤلفه، برای ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی 29 مؤلفه، برای ساحت تربیت زیستی و بدنی 8 مؤلفه، برای ساحت تربیت زیبایی شناختی و هنری 13 مؤلفه، برای ساحت تربیت اقتصادی و حرفه ای 8 مؤلفه، برای ساحت تربیت علمی و فناوری10 مؤلفه تبیین شده و برای هریک مصادیقی مستنداً استخراج گردید.
نهج البلاغه
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
ساحتهای شش گانه تربیت
2015
08
23
63
81
https://nab.basu.ac.ir/article_1211_e90eb4ee7b462ce552d5eb32aa16c253.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1394
3
10
بررسی معناشناختی واژگان متفرد حوزه معنایی طبیعت در بافت کلامی نهجالبلاغه
حسین
چراغی وش
حسین
فلاحی اصل
کبری
حیدری
در متن نهجالبلاغه واژگانی وجود دارد که تنها یکبار بهکاررفته است، ازاینرو میتوان آنها را متفرد نامید، برخی از این واژگان در حوزهی معنایی خود مترادف دارند، ولی هیچیک از این واژگان مترادف، نمیتواند در محور همنشینی کلام، جایگزین واژهی متفرد شود؛ چرا که واژگان متفرد در عین اشتراکات معنایی گاه در بافت کلام بار معنایی و مفهومی منحصربهفردی هستند که سایر واژگانِ همان حوزه معنایی این ویژگی را ندارند و گاه استفاده از آرایههای ادبی که از میان آنها سجع، استعاره و کنایه بیشترین کاربرد را دارد، باعث تمایز واژهی متفرد و بهکار رفتن آن در بافت کلام حضرت شده است. در این پژوهش درصدد هستیم با استخراج واژگان متفرد حوزهی معنایی طبیعت، چه از نظر معنا و مفهوم و چه از نظر ادبی که برجستگی بیشتری در بافت جمله دارند، به بررسی معانی آنها با توجه به کتب لغت و شروح موجود و مقایسهیهر یک از این واژگان با واژگان مترادف هم حوزهاش بپردازیم و با توجه به معانی بهدستآمده، تفاوت و فروق معنایی واژگان متفرد با سایر مترادفات در حوزه معنایی خاصش را در پی بررسی روابط معنایی بین آنها ذکر کنیم. از این رهگذر بهعلت استفادهی این واژگان متفرد در بافت کلامی مخصوص خود و گسترهی مفهومی خاص و منحصر به فرد هر واژه و ابعاد زیباییشناختی کلام حضرت دست مییابیم. از دیگر دستاوردهای این پژوهش این است که آشکار میشود. واژگان متفرد نسبت به واژگان مترادف هم حوزهی خود، دارای بارمعنایی و مفهومی خاص و متمایزی هستند که آنها را با سیاق و بافت کلامی خودشان در بالاترین حد هماهنگی قرار میدهد. ما در دستیابی به این اهداف از روش توصیفی تحلیلی بهره میبریم.
نهج البلاغه
معناشناسی
روابط معنایی
بافت کلام
واژگان متفرد
ترادف
2015
08
23
83
101
https://nab.basu.ac.ir/article_1212_125b902f7ed38542377785cea7922a9e.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1394
3
10
معیار و راهبردهای عدالت اقتصادی در نهج البلاغه
فرزاد
جهان بین
محمد
نعمتی
توجه به عدالت و تلاش برای تحقق آن از جمله کارویژه های بنیادین نظام اسلامی است.بر این اساس، تعریف عدالت و نیز معیارهای عدالت در نظام نظری عملی برآمده از مبانی شناختی هنجاری دین اسلام، جایگاه برجسته ای می یابد.بررسی نهج البلاغه نشان می دهد که سه معیار تساوی در اصل دریافت حق، ایجاد فرصت برابر برای بالفعل کردن حقوق و فقرزدایی سه معیار و کلید اصلی در تشخیص فرآیند عادلانه در نظام اقتصادی اسلامی است.معیار سوم با توجه به رابطه اقتصاد و سازندگی اخلاقی جامعه و تاثیر اقتصاد در آن، تعیین می گردد.با توجه به نظریه های اقتصادی متعارف که مبدا محور، فرآیند محور و نتیجه محورند به نظر می رسد که از منظر علی(ع) می باید معیارهای عدالت در هر سه مرحله به صورت توامان مورد توجه قرار گیرد.در مرحله مبدا توجه به ایجاد فرصت برابر، در مرحله فرآیند توجه به شفافیت در قوانین، نگاه واقع بینانه در وضع قوانین و در مرحله نتیجه، ایجاد توازن از جمله مسائلی است که می باید مورد توجه قرار گیرد.تکافل اجتماعی و تامین اجتماعی نیز در همین راستا قابل توجه است.
عدالت اقتصادی
فرصت برابر
تامین اجتماعی
تکافل اجتماعی
نهج البلاغه
2015
08
23
103
122
https://nab.basu.ac.ir/article_1213_56eba37c296b5db2e1552525c9b45f96.pdf
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
نشریه نهج البلاغه
2345-5233
2345-5233
1394
3
10
روش شناسی شرح منهاج البراعة قطب راوندی
رضا
حاجیان حسین آبادی
بررسی و روش شناختی شروح نهج البلاغة سبب آشنایی با دیدگاهها و رویکردهای مختلف برای انتخاب و فهم بهتر نهج البلاغه است که محققان و مخاطبان دارای اهمیت زیادی است و خوانندگان را برای دستیابی به اهداف مورد نظر و شناسایی شرح بهتر هدایت می نماید. قطب راوندی از شارحان متقدم که شرح وی از اولین شروح در نهج البلاغه به شمار می رود که شارحان پس از وی خوشه چین خرمن وی بوده اند. این شرح هرچند شرحی ترتیبی و کامل است ولی با دو رویکرد مختلف به نگارش درآمده است؛ شرح خطبه اول و شرح قسمتهای دیگر نهج البلاغه. شارح در قسمت اول به طور مشروح و در دیگر قسمتها به صورت بسیار موجز به شرح می پردازد.راوندی هرچند شرحی ادبی، بلاغی و بیان معانی لغوی و اصطلاحی از واژه ها و عبارات نهج البلاغه ارائه می دهد لیکن مباحث تفسیری، استفاده از آیات قرآن، روایات ائمه(ع) و مباحث کلامی را در جای جای شرح خود بیان می کند.روش پژوهش کتابخانه ای است که پس از بررسی کامل منهاج البراعه و برخی شروح پس از وی-مانند شرح ابن ابی الحدید- و مخطوطاتی که درباره مولف شرح وی نوشته شده به بررسی ساختار شکلی و محتوایی آن پرداخته شده است.
روش شناسی
نهج البلاغه
منهاج البراعة
قطب راوندی
شرح ادبی-لغوی
توجه به رویکردهای مختلف
2015
08
23
123
148
https://nab.basu.ac.ir/article_1214_624d01cf4d147712c78a22d32a37f4f2.pdf